Kosova’nın Kuzeyinde Gerginlik Tırmanıyor

Sırbistan hükümetinin Belgrad ve Priştine arasındaki gerginliğin tırmanması üzerine orduyu en üst seviyede alarma geçirmesinden birkaç saat sonra, Kosova’nın kuzeyindeki Mitroviça kentinde protesto eylemleri düzenleyen Sırplar bugün yollara yeni barikatlar kurdu.

Sırbistan Savunma Bakanlığı, dün geç saatlerde yaptığı açıklamada, bölgedeki son gelişmelere yanıt olarak ve Kosova’nın Sırplar'a saldıracağı ve barikatları zorla kaldıracağı düşüncesiyle, Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic'in Sırp ordusu ve polisinin en üst seviyede alarma geçirilmesi talimatı verdiğini bildirdi.

Kosova İçişleri Bakanı Xhelal Svecla, bugün yaptığı açıklamada, Rusya’nın etkisi altında olan Sırbistan’ın kuzeydeki Sırp azınlığı destekleyerek Kosova’yı istikrarsızlaştırmayı amaçladığını söyledi.

Svecla, açıklamasında, "Kosova’da yaşayan Sırp vatandaşları terörize eden kriminal grupları meşru kılmak ve korumak için yeni barikatlar kurulması talimatı veren ve askeri hazırlıklılık seviyesini arttıran taraf, Rusya’nın etkisi altında olan Sırbistan’dır" ifadelerine yer verdi.

Sırbistan ise komşusunun istikrarını bozmaya çalıştığı iddialarını reddediyor ve sadece Kosova’daki azınlık Sırp nüfusu korumaya çalıştığını kaydediyor. Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandar Vucic, bugünkü açıklamasında, Sırbistan’ın "barış için mücadele etmeye ve uzlaşıcı çözümler aramaya devam edeceğini" söyledi.

Sırbistan Savunma Bakanı Milos Vucevic, dün geç saatlerde RTS televizyonuna yaptığı açıklamada, "Panik yapmaya gerek yok, ancak kaygılı olmak için sebep var" demişti.

Kosova’nın kuzeyinde yaşayan Sırplar, 10 Aralık'tan bu yana Mitrovica ve civarındaki yollara barikat kuruyor. Eski bir Sırp polisin daha önceki bir gösteri sırasında görevli polis memurlarına saldırdığı iddiası üzerine tutuklanması sonrasında, protestocular polisle de çatıştı.

Nüfusunun çoğunluğunu Arnavutlar'ın oluşturduğu Kosova’nın kuzeyinde yaşayan 50 bin Sırp, Priştine hükümetini ve Kosova devletini tanımayı reddediyor.

Birleşmiş Milletler üyesi olmayan Kosova; İspanya, Yunanistan, Romanya, Slovakya ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi tarafından bir devlet olarak tanınmıyor. Sırbistan’ın tarihsel müttefiki Rusya, Kosova’nın Birleşmiş Milletler üyeliğini engelliyor.

Kosova hükümetinden dün yapılan açıklamada "Kosova suç çeteleriyle diyaloğa giremez, serbest dolaşım yeniden sağlanmalı. Hiçbir yol üzerinde barikat olmamalı" denildi.

Açıklamada ayrıca polisin müdahale etmek için yeterli kapasiteye ve hazırlık seviyesine sahip olduğu, ancak barikatların kaldırılması talebine yanıt vermesi için NATO'nun KFOR Kosova barış gücünü beklediği kaydedildi.

KFOR'dan yapılan açıklamadaysa "Tüm tarafları güvenliği ve Kosova'daki serbest dolaşımı sağlamaya, diyalog sürecini etkileyecek yanıltıcı söylemleri önlemeye çağırıyoruz" ifadeleri kullanıldı.

Bu sabah Mitrovica'nın Sırplar'ın çoğunlukta olduğu kısmıyla Arnavutlar'ın yaşadığı kısmını birbirine bağlayan yol, kamyonlarla kapatıldı.

Bölgede yaşayan Sırplar, barikatları kaldırmadan önce tutuklu polis memurunun serbest bırakılmasını ve diğer taleplerinin yerine getirilmesini şart koşuyor.

Kosova'daki gerginliklerin nedeni ne?

Kosova, Sırbistan'daki baskıcı rejime karşı girişilen gerilla ayaklanmasından yaklaşık 10 yıl sonra 2008'de bağımsızlığını ilan etmişti.

Ancak Sırbistan hala Kosova’yı kendi topraklarının parçası olarak kabul ediyor ve Kosova sınırları içindeki gerginlik ve anlaşmazlıkları körüklediği iddialarını reddediyor. Belgrad, Priştine'yi azınlık Sırplar'ın haklarını çiğnemekle suçluyor.

1 milyon 800 bin nüfuslu Kosova'da nüfusun yüzde 5'ini oluşturan etnik Sırplar, Priştine hükümetini ve Kosova devlet kurumlarını tanımıyor.

Etnik Arnavutlar’sa Kosova nüfusunun yüzde 90'ını oluşturuyor. Sırplar, kullandıkları elektrik enerjisi için Kosova'nın enerji kurumuna ödeme yapmayı reddediyor ve sık sık polise saldırıyor.

Gerginlikler neden yeniden alevlendi?

Sırplar'ın yollara barikatlar kurması ve eski bir Sırp polisin tutuklanması sonrasında polisle çatışması sonucu 10 Aralık'tan bu yana etnik gerginlikler yeniden su yüzüne çıktı.

Eski Sırp polis memuru, bir protesto eylemi sırasında görev yapan polise saldırdığı iddiasıyla tutuklanmıştı.

Son olaylar, otomobil plakalarıyla ilgili aylardır devam eden anlaşmazlığı izliyor. Kosova, uzun yıllardır, kuzeyde yaşayan 50 bin Sırp'ın Sırbistan'a ait otomobil plakalarını Priştine hükümetinin verdiği plakalarla değiştirmesini istiyordu. Otomobil plakalarındaki değişiklik talebi, Priştine'nin yönetimi altında bulunan topraklarda otoritesini kurma arzusundan kaynaklanıyordu.

Priştine hükümeti, 31 Temmuz'da, plakaların değiştirilmesi için iki aylık süre tanınacağını açıkladı. Bu açıklama protesto eylemlerine yol açtı. Hükümet daha sonra plaka değişikliği süresinin önümüzdeki yıla kadar uzatılmasını kabul etti.

Kuzeydeki bölgelerin etnik Sırp belediye başkanları, yerel yargıçlar ve 600 kadar polis memuru, plakalardaki değişikliği protesto etmek için Kasım'da istifa etti.

Sırplar ne istiyor?

Kosova'daki Sırplar, Sırp belediyelerden oluşan bir birlik kurmak ve daha fazla özerklik içinde faaliyet göstermek istiyor. Sırbistan ve Kosova, 2013 yılında Avrupa Birliği himayesinde başlatılan diyalog sürecinde bu ve benzeri meseleler üzerinde çok az ilerleme kaydedebildi.

NATO ve Avrupa Birliği'nin rolü ne?

NATO'nun Kosova'da barışı korumak amacıyla 3 bin 700 askeri bulunuyor. NATO, bölgede istikrarın bozulması durumunda yetkisi kapsamında duruma müdahale edeceğini kaydediyor. 2008 yılında Kosova'ya giden Avrupa Birliği Hukukun Üstünlüğü Misyonu (EULEX) ise bölgede 200 kadar özel polis memuru bulunduruyor.

VOA