Joe Biden’ın ABD Başkanı seçilmesinden sonra yapılan ilk NATO zirvesi, Trump yönetimiyle önemli farklılıkları bulunan Washington’la, Batılı müttefiklerinin yeniden buluşmasına sahne olacak. Avrupa’ya "Amerika geri döndü / America is back" açıklamasıyla yolculuğa çıkan Biden, batılı müttefiklerine Rusya ve Çin’e karşı işbirliği önerecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron başta olmak üzere, Türkiye’nin de dış politikasını belirleyecek önemli temaslarda bulunacak.

Liderler, NATO zirvesi kadar önem içeren ikili görüşmelerde bulunmak üzere NATO karargahına geldi. Zirve buluşması 13.30’da başlayacak ve 2.5 saat sürecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zirvesi öncesi Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirveden sonra da önce Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ardından da ABD Başkanı Joe Biden’la bir araya gelecek.

"Çin düşmanımız değil"

Zirvenin açılış açıklamasını yapan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya ve Çin’le ilişkiler konusunun tartışmaların gündeminde olacağını dile getirdi. Stoltenberg "Çin bizim düşmanımız değil, rakibimiz değil. Çin’le yeni bir soğuk savaş olmayacak. Ancak Çin'in güvenliğimize getirdiği zorluklarla yüzleşmek zorundayız. İttifak olarak Çin'in yükselişinin güvenliğimize getirdiği zorlukları birlikte ele almamız gerekiyor" dedi. Genel Sekreter Stoltenberg, NATO müttefiklerinin kendi güvenliği için bu konuda, birlik içinde olması ve küresel yarış karşısında, NATO zirvesinden birlik mesajı vermesi gerektiğini söyledi.

ABD eski Başkanı Donald Trump’ın ilişkileri zorladığı 4 yıllık sürecin ardından Biden, müttefikleriyle ilişkileri yeniden güçlendirmek için çalışacak. Rusya ve Çin’in yarattığı güvensizlik ortamı ve siber güvenlik konularında, NATO müttefiklerinden "tek ses" olmayı isteyecek.

Türkiye de gündemde

NATO zirvesi, Türkiye adına zirveye katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, uzun süredir gergin ilişkiler yaşadığı liderler Biden ve Macron’la ilk kez yüz yüze görüşmesi için de zemin oluşturacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan Doğu Akdeniz, Libya, Afganistan ve Suriye gibi müttefikleriyle ters düştüğü konularda işbirliği olasılığı arayacak. NATO’nun aşamalı olarak 11 Eylül’de Afganistan’dan çekileceğini açıklamasının ardından, Türkiye, Afganistan’ı dünyaya bağlayan Kabil Havaalanı’nın güvenliğinin sağlamasını önerecek. Kararlı Destek Misyonu ülkeleri ABD, Türkiye, İngiltere, Almanya ve İtalya’dan oluşacak bir gücün, başkent Kabil’deki elçiliklerin ve havaalanının güvenliğinin sağlanmasına talip olacak. NATO müttefiklerinden finansal ve lojistik destek isteyecek.

Erdoğan’ın, ABD Başkanı Joe Biden’la yapacağı görüşmede de S-400 ve Orta Doğu konuları gündeme gelecek. Erdoğan, NATO mütefiklerinin YPG’ye verdiği destekten duyduğu rahatsızlığı bir kez daha gündeme getirecek.

ABD-Türkiye-NATO üçgeninde krize yol açan Rus savunma sistemi S-400 krizinin çözümü de ikili görüşmenin önemli bir gündem maddesi olacak. Türkiye’nin, ABD’nin gözetimi altında olmak şartıyla S400’lerin İncirlik Üssü’ne yerleştirilmesi önerisi var. Bir başka çözüm önerisi de Avrupa yapımı SAMP-T hava savunma sistemlerine Türkiye’nin de dahil edilmesi.

Bunun yanısıra, ikili ilişkilerin yeniden ivme kazanması, NATO müttefikleri arasındaki ilişki, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs, Afganistan, Suriye ve Libya konuları da ele alınacak.

Fransa’yla ‘normalleşme’ çabası

Macron’la uzun süren ve yüksek gerilimli bir dönemin ardından ilişkilerin normalleştirmesi için çalışan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fransa’yla köprülerin yeniden kurulmasını istiyor. Zirve öncesi düzenlediği basın toplantısında Erdoğan’la görüşeceğini açıklayan Macron’sa Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Dağlık Karabağ ve insan hakları ihlalleri gibi konuları gündeme getireceğini belirterek "Erdoğan’la çok derin görüş ayrılıklarımız var. Özellikle NATO müttefikleri arasındaki ilişkiler konusunda. Ancak bu sorunların konuşularak aşılacağına inanıyorum” dedi.

Erdoğan, Macron’un hemen ardından görüşeceği İngiltere Başbakanı Boris Johnson’la, Brexit sonrası Ankara ve Londra arasında başta ticaret anlaşmaları, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs olmak üzere ekonomi, savunma ve siyasette işbirliği konularını ele alacak.

Zirveye katılan Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis de, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la, Doğu Akdeniz, Kıbrıs ve göç krizini ele alacak. Mitçotakis, zirve öncesi France 24 haber kanalına verdiği söyleşide, Türkiye’yle sorunları konuşarak masada çözmek istediklerini dile getirdi. Türkiye’yle yaşanan Doğu Akdeniz krizini AB krizine dönüştürmeyi başaran Yunan Başbakanı’yla görüşme, 24-25 Haziran’da toplanacak AB liderler zirvesinin de gündeminde olacak.

voa