Kurban pazarında ne alıcı mutlu ne satıcı

İZMİR — 

Kurban Bayramı’na sayılı günler kala İzmir’in Buca ilçesindeki kurban pazarında satışlar durgun. Az sayıda müşterinin uğradığı pazardaki hayvanların çoğu hala satılmayı bekliyor. Müşteriler geçen yıla göre kurban fiyatlarının cep yaktığını söylüyor. Fiyatlar besicileri de memnun etmiyor.

Et ve Süt Kurumu’nun Kurban Bayramı öncesi ithalat yoluyla et fiyatlarında yaptığı indirim, besicileri maliyetler karşısında zora sokmuş durumda.

Pazarda hayvan sayısının da geçen yıllara göre azaldığına dikkat çeken besiciler, maliyetlerin hayvancılığın giderek sonunu getirdiğini savunuyor.

“Geçen sene 6 bin lira olan hayvan şu anda 17 bin lira”

VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Şanlıurfalı küçükbaş üreticisi İbrahim Halil, çadırındaki 250 hayvandan 30’unu satabildiğini söyledi.

Kurban fiyatlarının 10 bin liradan 22 bin liraya kadar çıktığını söyleyen Halil, “Geçen sene 6 bin lira olan hayvan şu anda 17 bin lira. Bizlik bir şey yok. Arpasıdır, buğdayıdır, yemidir, her şey yükselince biz de otomatik olarak üstüne masraf katıyoruz. Meselaben geçen sene burada çadırı 30 (bin) liraya tutuyordum, şu anda bu çadır 70 bin lira” dedi.

Geçen yıl pazara 300-400 hayvan getirdiğini kaydeden Halil, “Hayvan geçen seneye göre çok az. Geçen sene pazarda 39 çadır vardı, şu anda 20 çadır var. 2009’da hayvan kıtlığı yaşanmıştı ya, bu dönem o dönemdir” diye konuştu.

Hayvancılıktan kazandıkları paradan memnun olmadıklarını da belirten Halil, “Ben çocukluğumdan beri bu işi yapıyordum, artık bıraktım, elektrikçilik yapıyorum. Kurban’dan Kurban’a geliyorum, sadece babamın malını satıyorum” ifadelerini kullandı.

“Dışarıdan mal girdiğinde kendi hayvanımızın değeri günden güne düşüyor”

Uşak’ta küçükbaş üreticiliği yapan Cengiz Yalçın ise 500’e yakın hayvanı arasından 20 tanesini satabildiğini söyledi.

Yalçın, “Alım yok, gelen de zaten ederini vermiyor. Biz de parasının altında olduğunda satamıyoruz. Geçen sene biraz daha hareketliydi bugünler içerisinde. Ama şu anda hareket yok” dedi.

Girdi maliyetlerinin sürekli artmasından yakınan Yalçın, “Şurada aldığımız bir paket yoncanın bile ertesi gün fiyatı değişiyor. İlk gün biz buraya geldiğimizde 130 liraydı, şu anda 150 lira” diye konuştu.

Maliyetler karşısında kurban fiyatlarından memnun olmadıklarını dile getiren Yalçın, devletin yerli üreticileri desteklemek yerine et ithalatı yapmasını eleştirdi.

Yalçın, “Dışarıdan mal girdiğinde kendi hayvanımızın değeri günden güne düşüyor. Etin kilosu bundan 1,5 ay önce 400-420 lirayken şu anda 320-330 lira. Biz sadece malımız, hayvanımız değer kazansın, para etsin istiyoruz” dedi.

Hayvancılıkta alarm zilleri

Türkiye’de 2022’den bu yana hayvan varlığı azalıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) “Hayvansal Üretim İstatistikleri”ne göre, 2023’te büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 2,6 azalarak 16 milyon 583 bin oldu.

Geçen yıl küçükbaş hayvan sayısıysa, bir önceki yıla kıyasla yüzde 6,9 azalarak 52 milyon 363 bine düştü. Türkiye’nin toplam hayvan varlığı 4 milyon 365 bin 481 baş azalarak yüzde 5,9 geriledi.

Türkiye’de büyükbaş hayvan sayısı 2003’te 9,9 milyona, küçükbaş hayvan sayısıysa 2009’da 26,8 milyona kadar düşmüştü.

Piyasadaki arz-talep dengesinin sağlanması amacıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı 2024 yılında 600 bin baş besilik sığır ithalatının planlandığını duyurmuştu.

Ancak yetiştiriciler maliyetler karşısında önlemler alınması yerine ithalat yapılmasının, yerli üretime giderek zarar verdiğini ve hayvan varlığının daha fazla azalmasına yol açtığını savunuyor.

“Bu paralara tekrar hayvan toplayabileceğimi aklım kesmiyor”

Kurban pazarında büyükbaş satışlarında da durum küçükbaştan farksız. Kayserili büyükbaş üreticisi Ahmet Zararsız, çadırındaki 32 hayvandan 11’ini satabildiğini söyledi.

VOA Türkçe’ye konuşan Zararsız, “Fiyatlarda çok düşüş bekliyorlar, bu doğru değil. Bizi kurtarmıyor o şekilde. Biz bir hayvandan 40-50 bin lira para kazanan insanlar değiliz” dedi.

Bu yılki kurban fiyatlarının yetiştiricileri memnun etmediğini belirten Zararsız, “Biz tekrar hayvan alacağız, bizim işimiz bu. Ama bu paralara tekrar hayvan toplayabileceğimi aklım kesmiyor” diye konuştu.

Geçen sene bayrama günler kala hayvanlarının tamamını sattığını anlatan Zararsız, bu yıl pazara daha az hayvan getirdiğini de kaydetti. Zararsız, “Geçen yıla göre pazardaki hayvan sayısı 1100 tane azaldı. Bunu Türkiye geneline vurduğunuz zaman, hayvancılık giderek azalıyor. İnsanlar dayanamıyor artık, gücü kalmıyor” dedi.

Pazardaki az sayıdaki müşteriden Enver Damat ise beş ortakla birlikte 150 bin liraya büyükbaş bir kurbanlık aldıklarını söyledi. Fiyatın cep yaktığını söyleyen Damat, yetiştiricileri de maliyetleri karşısında haklı bulduğunu belirtti.

Damat, “Şükürler olsun, bu sene de Allah nasip etti, aldık. Ama geçen yıla göre çevremde kurban kesen kesim, yüzde 60-70’lere düştü. Çevremde kesmeyen çok insan tanıyorum, biliyorum. Kesen de çok zor şartlarda kesiyor” sözlerini kullandı.

VOA