Lavanta nedir, yağı nasıl kullanılır? Lavantanın faydaları

Lavanta nedir, yağı nasıl kullanılır? Lavantanın faydaları

Lavanta, binlerce yıldır hastalıkların tedavisinde kullanılan şifalı bir bitkidir. En belirgin özelliği kokusu ve rengi olan lavantanın bedeni ve zihni arındırdığına inanılır. Antik dönemlerden beri hoş aroması nedeniyle banyo sularına ve sabunlara karıştırılan bitki, günümüzde kozmetik alanında da yaygın olarak kullanılmaktadır. Yaprakları ve sapları sindirim sistemi hastalıklarına iyi gelen lavanta tıbbi amaçlı olarak üretilen şifalı bir bitkidir. Ayrıca zihinsel problemler, kaygı, uykusuzluk, depresyon, baş ağrısı, mide bulantısı, sivilce, diş ağrısı, cilt problemleri, mantar enfeksiyonları, saç dökülmesi ve yaraların tedavisinde de kullanılmaktadır. Yiyecek ve içeceklerde lezzet arttırıcı; eczacılıkta, parfüm ve kozmetik ürünlerinde koku maddesi olarak kullanılan çok amaçlı bir bitkidir.

 
İçindekiler

Lavanta nedir?
Lavanta çiçeğinin kullanımı ve faydası
Lavantanın faydaları
Lavanta yağı nasıl kullanılır? Faydaları nelerdir?
Lavanta çayı nasıl yapılır?
Lavanta çayının faydaları
Lavanta çayı karaciğeri temizler mi?
Lavantanın yan etkileri ve zararları
Lavanta nedir?

Lavanta, Avrupa ve Akdeniz’e özgü ballıbabagiller ailesinden mor çiçekli bir bitkidir. Her toprakta yetişebilir ancak kireç bakımından zengin toprakları sever. Haziran, Temmuz aylarında çiçek açar. Kozmetik ve tıbbi kullanımları olan lavantanın çiçeklerinin sivri uçlarından damıtılarak uçucu yağı elde edilir ve bu yağ için birçok ülkede yetiştirilir. Sakinleştirici olan lavanta yağı antibakteriyel, antienflamatuar ve antioksidan etkilere sahiptir.(1)

Yaygın olarak kullanılan lavanta yağı, çam, adaçayı ve hindistancevizi gibi birçok esansiyel yağ ile uyum sağlar. Son yıllarda mutfaklarda baharat olarak; bal ve çeşitli içeceklerde hoş aroması nedeniyle aranan bir tatlandırıcıdır.

Lavanta bitkisi ve tohumu nasıl kullanılır?
Lavanta az tohum verdiği için üretimi bitkinin kök ve sürgünlerinden yapılır. Lavantanın tohumundan uçucu yağı, suyu, kapsülü, macunu gibi bitkisel ilaçlar elde edilir.

 
Lavanta bitkisi
Lavantanın çok geniş bir kullanım alanı vardır

Lavanta çayı: Taze veya kuru lavantadan hazırlayacağınız çay baş ağrısına iyi gelir, sinirleri yatıştırır.
Lavanta banyosu: Rahatlatıcı etkiye sahip bu bitki 2-3 litre suda kaynatılarak süzülür, banyo suyuna eklenir.
Lavanta keseleri: Hoş koku vermesi ve güveleri uzak tutması için kurutulmuş lavantayı küçük keseler içinde giysi dolaplarına, çamaşırların arasına koyabilirsiniz.
Cilt temizleyici: Kaynatıp süzdüğünüz lavantanın suyunu soğuduktan sonra yüzünüze uygulayın. Cildinizi dezenfekte eder, sivilcelerden arındırır. (2)
Oda spreyi: Toksik olmayan koku giderici olarak, lavantanın yağını su ile karıştırarak kullanabilirsiniz. Uykudan önce yatak odanızda dinlendirici bir atmosfer yaratmak için, çarşaflarınıza veya yastığınıza püskürtün. Aynı yöntemi banyonuza ve banyo havlularına da uygulayabilir ve kaynayan suya atarsanız evinize hoş bir koku yayar.
Doğal parfüm: İnsan vücudu üzerinde güçlü etkileri olan bu şifalı bitki, dünyadaki en sevilen kokuya sahiptir. Avuçlarınızın içine 2-3 damla lavanta yağı alıp ellerinizi ovuşturun ve boynunuza sürün. İnceltmek için bir sprey şişesine yarım fincan su ile birkaç damla lavantanın yağını ekleyin ve çalkalayın. Yüze ve saçınıza püskürteyin.

Dudak kremi: Lavanta yağı çatlamış, kurumuş dudakları nemlendirmek için harikadır.
Lezzet arttırıcı: Lavanta yağı et yemekleri ve salata soslarında harika bir lezzet arttırıcıdır. Tadı çok güçlü olduğu için az miktarda kullanmak gerekir. Tariflerinize 1-2 damla ekleyeceğiniz bu yağ, kakao, bal, limon, kızılcık, karabiber ve elmayla mükemmel şekilde eşleşebilir. Kokusu ve lezzeti harika olan taze lavantayı kurabiyelerde, pasta ve tatlılarda kullanabilirsiniz.
Lavanta aroması: Limonata, şurup ve soğuk içeceklere aroma olarak katılabilir.
Nane grubu bitkilere alerjik duyarlılığınız varsa lavanta yağı kullanırken dikkatli olun.

Lavanta çiçeğinin kullanımı ve faydası

Sakinleştirir: Lavantanın çayı stres hormonlarının seviyelerini azaltır, endişelerinizi hafifletir, bedeninizi ve zihninizi rahatlatır.
Uyku verir: Lavantanın yapraklarını ve çiçeklerini parmaklarınızın arasında öğütüp doğal bileşikleri açığa çıkararak kumaş keselerle yastığınızın altına koyabilirsiniz.
İltihap giderir: Kaynatıp süzdüğünüz lavanta çiçeklerini banyo suyunuza eklerseniz, lavantada bulunan antienflamatuar bileşenler iltihapların azaltılmasına yardımcı olur.
Lavanta çiçeği
Lavanta çiçeğinin çok faydalıdır

 
Cildi rahatlatır: Lavantanın çiçekleriyle doldurduğunuz bir sprey şişesini kuru ve tahriş olan cildinize püskürterek rahatlayabilirsiniz. Taze çiçek kokusu ferahlık verir.
Yaraları iyileştirir: Yaranın üzerine konulan ezilmiş lavanta yaprakları, antiseptik niteliğiyle yaraların hızlı bir iyileşme sağlar, enfeksiyon oluşmasını önler.
Kalbi korur: Kan basıncı ve kan damarları üzerindeki gerilimi azaltarak kardiyovasküler problemleri önleyebilir. Damar sertliği, felç, kalp krizi riskini azaltır. Lavanta çayı kanın pıhtılaşmasını önler, kolesterolü düşürür.

Lavantanın faydaları

Kepeği önler
Ruh halini dengeler
Enfeksiyonları önler
Doğum sonrası komplikasyonları azaltır
Kas spazmlarını önler
İdrar akışını uyarır
Sistit belirtilerini azaltır
Kan dolaşımını arttırır
Migren ve ağrı tedavisinde faydalıdır (3)
Tansiyonu dengeler
Bağışıklığı arttırır
Güneş yanıklarını iyileştirir
Lavanta yağı nasıl kullanılır? Faydaları nelerdir?
Lavantanın yağı aromaterapide ve birçok aromatik preparat ve kombinasyonda faydalıdır. Jeller, losyonlar, sabunlar, bebek ürünleri dahil çeşitli formlarda bulunmaktadır. Dünyanın en popüler yağlarından biridir, meditasyon tekniklerinde yaygın olarak kullanılır.

Aromaterapide kullanılır

Lavantanın yağından gelen koku dinginlik sağlayarak stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Aromaterapistler birçok rahatsızlığı tedavi etmek için lavanta kullanmaktadır.

Mantar enfeksiyonlarında etkilidir
Lavanta yağı mantar hücrelerinin zarlarını tahrip ederek antifungal dirençli enfeksiyonlarla mücadele edebilmektedir.

 
Cildi yeniler

 
Lavanta cildin yenileyen ve bağışıklık fonksiyonunu arttıran antimikrobiyal bileşiklere sahiptir. Egzama,sedef hastalığı gibi cilt bozukluklarının tedavisinde; yaraların, kesiklerin ve güneş yanıklarının iyileşmesini hızlandırmak için kullanılır. Yarım çay kaşığı lavanta yağı ve 3-5 damla hindistan cevizi yağıkarışımını etkilenen bölgeye günde 2 kez sürebilirsiniz.

Yaşlanma belirtilerini azaltır
Lavantanın yağının antioksidan özellikleri yaralardan, alerjik reaksiyonlara, akne ve yaşlılık lekelerine kadar çeşitli cilt problemlerini iyileştirebilir, yaşlanma belirtilerini azaltabilir. Sağlıklı bir cilt için 3-4 damla lavanta yağı ve yarım çay kaşığı hindistancevizi yağı karışımıyla yüzünüze duştan sonra ve yatmadan önce masaj yapabilirsiniz.

Akne tedavisinde etkilidir
Uzmanlara göre, lavantanın yağı akne tedavisinde en yararlı yağlardandır. Taşıyıcı bir yağa az miktarda bu şifalı yağdan eklenmesi, rahatlama ve iyileşme potansiyelini büyük ölçüde arttırır.

Endişeyi azaltır
Lavanta yağı sinirler için sakinleştirici bir kokuya sahiptir. Araştırmalar farklı anksiyete bozuklukları olan hastalarda endişe azaltıcı etkiye sahip olduğunu gösteriyor. Bu nedenle depresyon, kaygı bozukluğu ve duygusal stres tedavisinde yardımcı olabilir.(4)

Ameliyat öncesi stres ve TSSB (Travma sonrası stres bozukluğu) semptomlarını azaltır. Lavantanın yağıyla kulaklarınızın arkasına ve şakaklarınıza masaj yapabilirsiniz.

Ağrıyı hafifletir
Araştırmalar lavanta yağının operasyon sonrası ağrıların azaltılmasında doğal bir ağrı kesici olduğunu göstermiştir. Bu yağ ile düzenli masaj kas ağrıları, romatizma, burkulmalar, sırt ve bel ağrısı gibi çeşitli ağrlar için faydalıdır.

Adet öncesi sendromda yardımcıdır
Araştırmalar, lavanta aromaterapisinin adet öncesi duygusal belirtileri hafifletebileceğini göstermiştir. Lavanta yağı solunduğunda, adet sancılarının önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Aynı zamanda bu yağ banyo sularına eklenerek doğum sonrası ağrı ve depresyonun azaltılması sağlanabilir.

Migreni hafifletir
Lavanta yağı gerginliği azaltıp rahatlama sağladığı için baş ağrısında kullanılan en iyi yağlardan biridir. Çalışmalarda 15 dakika boyunca lavantanın yağını soluyan migren hastalarında ağrıda önemli bir azalma olduğu görüldü. Üst dudak üzerine sürülen 2-3 damla yağın solunması migren ağrısını azaltarak ağrının yayılmasını önleyebilir.

 
Lavanta ağrı
Lavanta, migren ağrılarını hafifletir

Böcekleri uzaklaştırır
Lavantanın yağının kokusu, sivrisinek, tatarcık ve güve gibi birçok türde böceği uzaklaştırır. Cildinizin açıkta kalan kısmına  sürerseniz tahriş edici ısırıkları önlemiş olursunuz. Antiseptik özellikleri böcek ısırıklarının, arı sokmalarının neden olduğu acı ve kaşıntıyı azaltabilir.

Uyku bozukluklarında etkilidir
Araştırmalar yastıklara yerleştirilen lavanta yağının uykuya geçişi kolaylaştırdığını göstermiştir. Sakin ve huzurlu bir his için boynunuza, göğsünüze ve şakaklarınıza 3-5 damla sürebilirsiniz. Banyo suyuna 15 damla lavantanın yağı ve 1 bardak Epsom tuzu ekleyerek yıkanmak, vücudu rahatlatarak iyi bir gece uykusu sağlayabilir.

Solunum problemlerinde kullanılır
Lavanta yağı boğaz enfeksiyonu, grip, öksürük, astım, bronşit gibi çeşitli solunum problemleri için kullanılmaktadır. Balgamı gevşeterek tıkanıklığı giderebilir. Boyun, göğüs ve sırt derisine uygulanabilir.

Saç kaybını önler
Bitler ve sirkeler üzerinde etkilidir, saç dökülmesi ve saçkıran tedavisinde kullanılır. Kellik için önleyici bir tedbir olabilir. Araştırmalarda lavanta yağı, kekik, biberiye ve sedir ağacı yağları karışımı 7 ay boyunca saç derisine uygulandığında saç dökülmesini önemli ölçüde azaltabildiği gözlemlendi.

Kanser tedavisinde yardımcıdır
Araştırmalar, lavanta yağı kullanan aromaterapinin kanser tedavisinin yan etkilerini hafifletebildiğini göstermektedir. Lavanta, koku reseptörlerine beynin ruh halini etkileyebilecek mesajlar gönderebilir ve hastaların stres, bulantı, kronik ağrı ve depresyonla başa çıkmalarına yardımcı olabilir. (5)

 
Bağışıklık sistemini uyardığı, uykuyu düzenlediği ve stresle savaştığı için tedaviyi destekleyebilir. Kas ağrıları için, etkilenen bölgeye 2-3 damla lavanta sürülebilir.

Mideyi rahatlatır
Lavanta yağı safra üretimini uyararak mide ağrısı, kolik, kusma ve ishalin tedavisine yardımcı olur. Seyahat sırasında mide bulantısını yatıştırmak için giysilerinize veya şakaklarınıza lavanta yağı sürün.

Beyin fonksiyonunu destekler
Lavanta yağının, nörolojik hasara karşı koruma sağlama becerisi Alzheimer ve bunama için doğal bir tedavi olabilir. Araştırmalar lavanta buharının solunmasının beyin oksidatif stresini önlemeye ve bilişsel bozukluğu iyileştirmeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Sinir sistemi için kullanmak istediğinizde lavanta yağını şakaklara uygulayın.(6)

Lavanta çayı nasıl yapılır?
Evinizde lavanta yetiştiriyorsanız, çay için bir miktar kurutup saklayabilirsiniz. Çiçekler tamamen açmadan toplayın, demetler halinde gölgede baş aşağı asın, 2 ila 4 hafta arası kurutmak için yeterlidir. Sapları elinizle ovuşturarak tomurcuklarını dökebilirsiniz.

Lavanta çayı yapmak için; 4 tatlı kaşığı taze veya bir çay kaşığı kurutulmuş lavanta tomurcuklarının üzerine 2 bardak kaynamış su ilave ederek 5 dakika demlenmeye bırakın. Dilerseniz 1 tatlı kaşığı bal katabilir veya papatya, melisa çayları ile karıştırabilirsiniz.

Lavanta çayının faydaları
Baş ağrısı ve migren

Sinir sistemi üzerinde etkili olan lavanta kalp ve damarlardaki gerginliği azaltarak rahatlama sağlar. Uçucu yağlar kaynatıldığında serbest kalarak sakinleştirici etki gösterir ve ağrıların azaltılmasında yardımcı olur. Analjezik etkili olan çay bedensel ağrılı uyaranlara karşı daha az duyarlı hale getirir.

Hazımsızlık ve sindirim sorunları
Araştırmalar lavanta çayının antispazmodik özelliğinin bağırsak gazı, mide bulantısı, kusma gibi sorunlara yardımcı olabileceğini göstermiştir. Hazımsızlık, kabızlık, şişkinlik veya krampları önleyerek midenizi rahatlatır, bağırsaklarda zararlı bakterileri azaltır.

Cilt sorunlarına ve sivilceye faydası
Lavantada bulunan antioksidanlar vücuttaki serbest radikalleri nötralize edebilirler. Serbest radikaller kronik hastalığa, erken yaşlanma belirtilerine, kırışıklıklara ve iltihaplanmaya neden olabilir. Lavanta çayı bu semptomları hafifletebilir, cildinizin genç görünmesini sağlayabilir. 15 gün boyunca akşam yatmadan önce içilen bir bardak lavanta çayı sivilcelerin tedavisinde oldukça etkilidir.

Saç dökülmesi
Lavanta çayını saçınıza uygulayabilir veya akşamları yatmadan önce içebilirsiniz. 3 su bardağı kaynayan suya 1 tutam lavanta ekleyip 10 dakika demledikten sonra süzün. Ilıdıktan sonra temiz saça uygulayın, yarım saat bekleyin, su ile durulayın. 2 ay boyunca devam edin. Veya 15 gün boyunca akşamları yatmadan önce için. 10 gün ara verip tekrar 15 gün devam edin. Bir süre sonra saç dökülmesinde önemli ölçüde azalma görülecektir.

Uykusuzluk ve strese etkisi
Lavanta çayının yatıştırıcı nitelikleri, kronik stres ve kaygı bozukluklarında rahatlama sağlar. Stres hormonlarını dengeleyerek zihinsel yorgunluğun önlenmesinde yardımcı olur. Gece yatmadan önce içilen lavanta çayı sinir sistemi üzerinde etki ederek gevşemenizi ve rahat bir uyku uyumanızı sağlayacaktır.

Lavanta çayı aşırı miktarda tüketildiğinde istenmeyen etkilere neden olabilir. Reçeteli bir ilaç kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza danışın.

Lavanta çayı karaciğeri temizler mi?
Lavantanın antioksidan özelliği, karaciğerin yenilenmesi, güçlenmesi ve toksinlerden arınmasına yardımcıdır.Ayrıca kalsiyum, demir, A vitamini gibi insan sağlığı üzerinde etkili olan besinler içerir. İçeriğindeki bileşikler karaciğer yetmezliğine karşı beslenme desteği sunması ve sağlıklı çalışmasına etkisi açısından önemlidir.

Lavantanın çayı siroz hastalığının ilk aşamasında, Hepatit B ve C hastalıklarında destekleyici kür olarak kullanılabilmektedir. Bağışıklık sistemini güçlendirerek virüslerin çoğalmasını önleyebilir. Karaciğer yağlanmasına ve kemoterapiye bağlı olarak yükselen karaciğer enzim değerlerinin düşürülmesinde yardımcı olur.

Lavantanın yan etkileri ve zararları
Diyabet hastalarına önerilmez.
Hassas ciltlerde tahriş ve döküntü gibi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Aşırı kullanımı mide bulantısı, ateş, baş ağrısı ve ciltte iltihaba neden olabilir.
Lavantanın yağının yutulması, görme ve nefes darlığı, kusma ve ishale neden olabilir
Yağının aşırı kullanımı erkeklerde anormal meme büyümesine yol açabilir.
Hamilelerde hormon seviyelerini etkileyebileceği için düşük riski oluşabilir.
Sinir sistemini yavaşlattığı için ameliyattan 2 hafta önce lavanta kullanımı bırakılmalı
Uyku ilaçlarıyla, antidepresanlarla, hipertansiyon ilaçlarıyla, kolesterol ilaçlarıyla ve kan inceltici ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır.(7)
Kaynaklar ve Referanslar:

1- Lavender2- Essential oil of lavender in anxiety disorders3- Effect of Lavender Oil on Acute Inflammatory

medical akademi