Marmara Adalarında Sucul Ekosisteme Can Suyu!

Marmara Adalarında Sucul Ekosisteme Can Suyu!

Marmara Adalarında hayata geçecek olan proje, kaynakların üretimini artırmak ve desteklemek için tasarlanıp deniz tabanına yerleştirilecek 2400 yapay resif bloğundan oluşuyor. Yapay resiflerle sucul canlıların barınmasına, beslenmesine ve üremesine imkan tanıyacak proje, hassas ekosistemlerin korunması ve balıkçılık faaliyetlerinin gelişmesini amaçlıyor.

Bilimsel yönü ile dikkatleri üzerine çeken Marmara Adaları Yapay Resif Projesi tam 6 bölgede ekosisteme katkıda bulunacak. Proje kapsamında yapay resiflerin denize bırakılması öncesi ve sonrası olmak üzere toplamda 6 yıl ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapılacak. 

Resifler deniz dibine yerleştirilmeden önce dört farklı mevsimde yapılacak ölçme ve değerlendirme çalışmaları ile denizel çeşitlilik ve balık popülasyonu gözlemlenecek, ardından resifler denize bırakılacak. Resifler denize bırakıldıktan sonra gerçekleşecek ölçme ve değerlendirme çalışmaları üniversitelerin işbirlikleri ile gerçekleşecek ve tam 5 yıl sürecek. Bölgedeki iyileşme ve gelişmeler, bilimsel verilere dayanarak beş yıl boyunca gözlemlenecek ve kayıt altına alınacak. 

Projenin önemli amaçlarından biri de bilimsel verilere dayanan kaynaklar oluşturmak. Kayıt altına alınan bu tüm bilimsel veriler ışığında yapay resif uygulama, izleme ve geliştirme rehberi oluşturulacak. Bu rehberin, bundan sonraki Yapay Resif projeleri için hem bürokrasi hem üniversiteler hem bilim insanları hem de girişimciler açısından referans niteliğinde olması hedefleniyor. 

Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan onay alan 2400 yapay resif bloğunun denize bırakılacağı projenin sahibi Marmara Adası Gündoğdu Köyünü Güzelleştirme İmar ve Kalkındırma Sosyal Dayanışmayı Sağlama Derneği, ilk faz çalışmalarının mart ayında başlayacağını belirtti. Proje, resif bölgesinde yapılacak dört mevsim ölçme ve değerlendirme çalışmaları ile başlayacak, ardından 400 yapay resif bloğu deniz tabanına yerleştirilecek. İzleme ve değerlendirme çalışmalarının ardından, belirlenen diğer 5 bölgede de 2000 yapay resif bloğunun denizle buluşturulması planlanıyor. 

Marmara Adaları Yapay Resif Projesi hakkında kamuoyunu ve bölgedeki balıkçıları bilgilendirmek, fikir ve önerilerini dinlemek üzere Marmara Adası Gündoğdu Köyünü Güzelleştirme İmar ve Kalkındırma Sosyal Dayanışmayı Sağlama Derneği tarafından, geçtiğimiz yıl Temmuz ve Ekim aylarında iki toplantı gerçekleştirildi. Marmara Adalar Belediye Başkanı, Marmara Adaları’nda yerleşik sivil toplum kuruluşlarının başkanları ve yönetim kurulu üyeleri, Balıkesir İl Tarım Müdürlüğü yetkilileri, bölgede faaliyet gösteren balıkçı birlikleri ve kooperatif temsilcileri, gırgır balıkçıları ve küçük ölçekli yöre balıkçıları, otel, motel ve restoran işletmecileri ve akademisyenlerin katılımı ile geniş katılımlı toplantılar gerçekleştirildi. 

Bölge halkının yoğun ilgisini toplayan proje, sosyal medya aracılığıyla kamuoyuna ulaşıyor ve farkındalık yaratmaya devam ediyor. Proje hakkındaki tüm gelişmelere sosyal medya kanallarında @marmaraadalariyapayresifler hesabından ulaşmak mümkün.  

Marmara Adaları Yapay Resif Projesi Ağustos 2020’de Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) ile bir protokol imzalayarak, ön çalışmalarına akademisyenlerle devam etti. ÇOMÜ Su Altı Araştırma ve Uygulama Merkezinin yapmış olduğu bilimsel araştırmalar neticesinde Ekim 2020’de bölgede tespit edilen on farklı lokasyondan altısının uygunluğu rapor edildi ve resmi izinler için hazırlanan ön çalışma raporu Tarım ve Orman Bakanlığına gönderildi. Bakanlık, izin talebinde bulunan otuz civarı proje içinden sadece Marmara Adaları Yapay Resif Projesine onay verdi. Toplam 6 lokasyonun olduğu projede, her lokasyonda 400 resif bloğu, toplamda 2400 resif bloğu yer alacak. 

Belirlenen yapay resif lokasyonları, ÇOMÜ Sualtı Araştırma ve Uygulama Merkezi’nden, Deniz Bilimleri ve Teknoloji Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Ayaz, Prof. Dr. Uğur Altınağaç ve Gökçeada Uygulamalı Bilimler Y. O. Öğretim Üyesi Doç. Dr. Deniz Acarlı tarafından gerçekleştirilen dalışlarda incelendi. İncelemeler yapılırken; bölgenin uygunluğu, zemin, termoklin tabakası ve deniz yapısı dikkate alındı. 

Tarım ve Orman Bakanlığından onay alan proje, dört mevsim ölçme ve değerlendirme çalışmalarına mart ayında başlıyor. Yapay resif bloklarının imalatı ve suya bırakılması işlemleriyle devam edecek olan proje Türkiye’de ilk kez Resif blokları denize bırakıldıktan sonra da tam beş yıl boyunca izlenecek, kaynak oluşturulacak ve bu kaynak kamuoyu ile paylaşılacak.

Marmara Adası Gündoğdu Köyünü Güzelleştirme İmar ve Kalkındırma Sosyal Dayanışmayı Sağlama Derneği Başkanı Nevzat Ekmekçi: “İstanbul’u taşıyan, sırtlayan bir iç deniz, Marmara Denizi; bizim denizimiz. Dünyada kaç ülke buna sahip? Hor kullandık ve hor kullanmaya devam ediyoruz. Yıllardan beri atık borularının ucu Marmara Denizi'ne bağlı, zaten üstünde yoğun bir araç trafiği var, bir de kimyasal ve organik atıklarla daha da kirletiyoruz. Marmara Denizi’ndeki canlı popülasyonu her geçen yıl daha da azalıyor, deniz artık nefes alamıyor. Projemizle, kaybolan veya zarar gören habitatları canlandıracağımız için büyük heyecan duyuruyoruz. Bu sayede hem balıkçılık faaliyetlerine katkı sağlayacak hem de sucul ekosistemi iyileştirerek türlerin popülasyonunu artıracağız.” dedi. 

Proje Girişim Grubu Lideri, Şenmak Makine Yönetim Kurulu Başkanı aynı zamanda Marmara Adalı Hüseyin Semerci: “Bölgemizde hayata geçecek olan Marmara Adaları Yapay Resif Projesi ile denizel biyoçeşitliliği geliştirmeyi ve sürdürülebilirliğini sağlamayı hedefliyoruz. Bilimsel çalışmalarla birlikte sonuçlarını birkaç yıl içerisinde net bir şekilde göreceğimiz projemiz, geçimini balıkçılık faaliyetleri ile sürdüren bölge halkına da büyük bir katkı sağlayacak.” dedi.

MARMARA ADALARI COĞRAFİ, TARİHİ, DENİZEL YAPISI ve ULAŞIM

Marmara Adaları, Marmara Denizi'nin güneybatısında bulunan Balıkesir'e bağlı olan bir adalar takımıdır. İstanbul ve Çanakkale Boğazları arasında denizyolu ulaşımının ana üssü olacak noktada, Çanakkale Boğazına 40, İstanbul Boğazına 60 ve Trakya Hasköy Burnuna 11 deniz mili uzaklıkta bulunmaktadır. İsmi mermer ve Marmor’dan gelen Marmara Adası, denizden 709.65m. yüksekliği ve 117 km2’lik yüzölçümü ile adalar topluluğunun en büyük ve en stratejik olanıdır. İstanbul'a deniz otobüsüyle 2,5 saat, gemiyle 5 saat; Erdek'e ise gemiyle 1 saat 45 dakika uzaklıktadır.

Marmara Adasında ilk yerleşim, antik çağda Miletoslularca olmuştur. Adada deniz kolonileri ile bağlanan yerleşim, 15.yy’dan itibaren de Türklerle devam etmektedir. Antik ismi Prokonnesos olan ada, ilk çağlardan bu yana doğal yapısını oluşturan mermer yatakları nedeniyle Roma ve Bizans İmparatorluğu yapılarında kullanılmış, Osmanlı döneminde ise cami ve sarayların mermerleri buradan sağlanmıştır. Halen ülke genelindeki mermer üretiminin en büyük payı Marmara Adası’na aittir.

Günümüzde bölge halkının temel geçim kaynaklarından biri de balıkçılıktır. Marmara Denizi, Karadeniz ve Ege Denizi iklim özelliklerinin karmasını içerdiğinden, mevsimlere göre Karadeniz ve Ege denizinden göç eden balıkların barınağı olmaktadır. Belli başlı göçmen balık türleri, palamut, lüfer, kolyoz, uskumru, torik, mezgit, hamsi, sardalye, vs. mevsimlere göre yer değiştirmeyen önemli balık türleri ise, gümüş, tekir, dil, pisi, kefal, lapin, kupez, karagöz, mercan, barbunya, iskorpit, alyanak, kalkandır. Kentsel yapılaşma, deniz trafiği ve atıklar sebebi ile Marmara Denizindeki türlerin popülasyonu ve ekosistemi tehlike altındadır.