NATO Savunma Bakanları toplandı: ABD'den müttefiklere Ukrayna'ya silah yardımı çağrısı

NATO'nun Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'nin de katılacağı 11-12 Temmuz Vilnius zirvesi öncesinde, müttefikler arasında Ukrayna'ya verilecek güvenlik garantileri ve NATO üyeliği konusunda görüş ayrılıkları sürüyor.

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, müttefiklere, Kiev’in Rus işgaline karşı özellikle hava savunması konusunda mücadelede daha fazla mühimmat ve silah sağlamak için daha çok çabalamaları çağrısında bulundu.

Ukrayna'ya askeri yardım sağlayan yaklaşık 50 ülkeden oluşan ABD liderliğindeki Temas Grubu savunma bakanları toplantısında konuşan Austin, Kiev'in hem kısa hem de uzun vadede desteğe ihtiyacı olduğunu vurguladı. Austin savaşın "maraton" olduğu yorumunu yaptı.

Polonya ve Baltık ülkeleri Vilnius Zirvesi'nde Ukrayna'ya katılım perspektifi sunulsun görüşünü savunurken, ABD ve Almanya katılımın zamanlaması konusunda endişelerinde ısrarını sürdürüyor.

NATO Savunma Bakanları toplantısı öncesi konuşan Genel Sekreter Jens Stoltenberg Ukrayna'nın NATO'ya katılma talebiyle ilgili, "önce savaş sona ermeli" mesajını verdi.

Stoltenberg, "Şimdiki en acil görev, Ukrayna'nın bağımsız bir ulus ve egemen olarak galip gelmesini sağlamaktır. Çünkü Ukrayna galip gelmediği ve Avrupa'da demokratik bir devlet olarak kalamadığı sürece, tartışılması gereken bir katılım da olmayacaktır" dedi.

NATO Savunma Bakanları, önümüzdeki ay Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta yapılacak zirveye hazırlamak için bugün ve yarın Brüksel'de bir araya geliyor. Türkiye'yi toplantıda Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler temsil ediyor.

Savunma Bakanları buluşması öncesi Brüksel'de bir basın toplantısı düzenleyen NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, zirvenin en önemli gündem maddesinin Ukrayna'ya yapılacak yardımların artırılması ve NATO üyelerinin ulusal kapasitelerinin güçlendirilmesi olduğunu dile getirdi.

Stoltenberg, Ukrayna'nın Rusya'ya karşı başlattığı karşı saldırı konusunda, "Karşı saldırı yeni başladı ve bunun savaşın bir dönüm noktası olup olmayacağını bilmiyoruz. Ancak Ukraynalıların ilerlediğini ve daha fazla toprak özgürleştirdiğini görüyoruz. Biliyoruz ki, Ukrayna ne kadar çok kazanırsa müzakere masasında elleri o kadar güçlü olacaktır" dedi.

NATO Savunma Bakanları toplantısı, Ukrayna Temas Grubu ve NATO-Ukrayna Komisyonu toplantısı ile başlayacak. Ukrayna Savunma Bakanı Oleksi Reznikov sahadaki gelişmeler hakkında ittifakın üyelerine bilgi verecek.

Bakanlar, Ukrayna'ya nasıl daha fazla destek verilebileceğini ve Ukrayna'nın kendisini uzun vadede savunabilmesini temin edecek yüksek miktarda finansman içeren, "çok yıllı bir destek paketini" tartışacak. Ayrıca NATO'nun caydırıcılık ve savunmasının nasıl daha da güçlendirilebileceği ele alınacak.

NATO içinde "Ukrayna'nın katılımı" konusunda bölünme

Savunma Bakanları, Ukrayna'nın güvenlik garantileri ve NATO üyesi olma talebinde gelinen noktayı da değerlendirecek.

Ukrayna lideri Volodimir Zelenki, "Vilnius'ta çok güçlü güvenlik garantileri için onay almak istiyoruz" derken, Ukraynalı askeri yetkililer, "Zaten NATO'nun yeterince içindeyiz" diyerek, kabulün yalnızca bir formalite olduğu tezini savunuyor.

Müttefikler prensipte Ukrayna'nın NATO'ya katılması konusunda hem fikir. Ancak bunun zamanlaması konusunda ittifak içinde önemli görüş ayrılığı yaşanıyor.

Polonya ve Baltık ülkeleri Ukrayna'nın Vilnius zirvesinde NATO'ya katılımında ısrar ediyor. Ancak ABD ve Almanya başta olmak üzere güçlü müttefikler ise buna karşı çıkıyor.

Fransa, İspanya gibi ülkeler ise bir uzlaşmaya varılması için çalışıyor. NATO kulislerinde ise, konunun Vilnius zirvesinden çok, NATO'nun kuruluşunun 75'inci yıldönümüne denk gelen, bir sonraki Washington zirvesinde netlik kazanması beklentisi var.

Bir Avrupalı diplomat Le Monde gazetesine, "ABD, Ukrayna'nın üyeliğine karşı. Gerçekte, güvenlik garantilerine ikili bir açıdan yaklaşarak bu Ukrayna cephesini kapatmak istiyorlar. Ukrayna'nın karşı saldırısında toprak kazanımlarının sınırlı olacağını ve ancak bir müzakere dinamiği ile pekiştirilebileceğini varsayıyorlar. Bu nedenle, 2024 yazına kadar, ABD'deki başkanlık seçimlerinden hemen önce bir tür istikrar istiyorlar" görüşünü dile getirdi.

Washington'da Ukrayna'yı en çok savunan uzmanlardan, Polonya'nın eski Washington Büyükelçisi 2000'lerde NATO'nun genişleme politikasında kilit bir rol oynayan ve halen Atlantic Council düşünce kuruluşunda uzman olan Daniel Fried ise, bu tartışmanın bitmediğini, Biden yönetiminin Vilnius zirvesi öncesinde pozisyonunu henüz kesinleştirmediğini düşünüyor.

Daniel Fried Le Monde'a yaptığı açıklamada, "Polonya'nın NATO'ya başvurmasının riskli ve tehlikeli kabul edildiği zamanları hatırlıyorum. Hele Baltık ülkelerinin katılımı fikrine herkes 'gülünç' diyordu. Biliyorum ki kolay değil, ama Ukrayna kendi topraklarını savunma yetisine sahip olduğunu kanıtladı" dedi.

Genel Sekreter Stoltenberg, ittifakın Temmuz ayında yapılması planlanan zirvesinde üyelikten çok, Ukrayna'nın Atlantik İttifakı'na gelecekteki entegrasyonu için "iyi bir çözüm bulunmasını umduğunu" dile getirdi.

Jens Stoltenberg, "Müzakereler devam ediyor ve 11-12 Temmuz'daki zirvede iyi bir çözüm bulacağımızdan eminim. Ancak şimdiki en acil görev, Ukrayna'nın bağımsız bir ulus ve egemen olarak galip gelmesini sağlamaktır çünkü Ukrayna galip gelmediği ve Avrupa'da demokratik bir devlet olarak kalamadığı sürece, tartışılması gereken bir katılım da olmayacaktır. Bu durumda, müttefiklerin kurallar, teçhizat, prosedürler ve sağlam doktrin açısından Ukrayna'ya geçiş yapmasına yardımcı olacağımız çok yıllı bir programı kabul edeceklerini umuyorum" diye konuştu.

Ukrayna'nın NATO'ya entegrasyonu için ikili plan

Ukrayna her ne kadar bir an evvel üye olmayı talep etse de NATO içinde "üyelerden birine karşı silahlı bir saldırıya müttefiklerin ortak tepkisini" öngören 5'inci madde nedeniyle, Ukrayna'nın nihai olarak NATO'ya entegrasyonu ancak savaşın sonunda sağlanabileceği görüşü hakim.

Stoltenberg bu konudaki ısrarlı sorular karşısında, "ittifak içinde istişareler devam ettiği için", gelecekteki bu entegrasyonla ilgili "farklı unsurlara veya sonuçlara" değinmeyi reddetti.

Genel Sekreter, müttefiklerin Ukrayna'nın katılımıyla ilgili birçok konuda hemfikir olduklarını belirterek, "Ukrayna'nın ittifaka üye olması için doğru anın ne zaman olduğuna karar vermenin, NATO müttefiklerine bağlı olduğu konusunda hepimiz hemfikiriz" dedi. Stoltenberg Vilnius Zirvesi'nde Ukrayna'ya güçlü bir destek ve dayanışma mesajı göndereceklerini ve Ukrayna'nın geleceğinin NATO'da olduğunu açıkça belirteceklerini söylemekle yetindi.

NATO zirvesinde, Ukrayna-NATO ilişkilerini güçlendirmek için iki ayaklı bir plan ele alınacak. Askeri entegrasyonu sağlamak amacıyla Ukrayna'yı Sovyet dönemi eski silah ve standartlardan, teçhizattan, prosedürlerden, doktrinlerden NATO standartlarına geçirmeye ve NATO ile tamamen birlikte çalışabilir hale getirmeye yardımcı olunacak "çok yıllı bir program" üzerinde anlaşmaya varılması hedefleniyor. Böylece Ukrayna'yı NATO'ya askeri açıdan daha da yaklaştıracak bir plan izlenecek.

"NATO-Ukrayna Konseyi" masada

Ayrıca siyasi işbirliğini güçlendirmek için de NATO müttefikleri farklı türde güvenlik düzenlemeleri üzerinde tartışmaya devam ediyor.

NATO'nun askeri entegrasyon için çabalarını tamamlayacak siyasi entegrasyon planıyla, NATO-Ukrayna Konseyi oluşturulacak. Bu konu Savunma Bakanları toplantısında, ardından da Vilnius zirvesinde ele alınacak.

Bugüne kadar Ukrayna-NATO Komisyonu aracılığıyla siyasi ilişkileri sürdüren ittifak, Ukrayna'nın diğer 31 üye ile eşit seviyede masaya oturacağı NATO-Ukrayna Konseyi'ni oluşturulacak. Stoltenberg Komisyon ve Konsey arasındaki farkı, "Müttefikler bir NATO Konseyi kurmayı kabul ederse, bu aslında o zaman 32 eşit temsilci olacağımız anlamına gelir. Aynı masa etrafında eşit şartlarda oturan 31 müttefik ve Ukrayna olacak. Ayrıca karar alabilecek bir organ olacak ve alt komitelerde daha derin yapılara sahip olabiliriz. Konsey'in tüm üyeleri hemfikir olursa, bu gerçekten birlikte karar almak için çok daha derin bir işbirliğini sağlayacak bir yapı olur ve siyasi ortaklığı çok güçlü bir şekilde ilerletir. Özetle bu Konsey sayesinde, Ukrayna ile NATO Müttefikleri arasında eşit seviyelerde bir ilişki olacak" diye açıkladı.

Arzu Çakır / VOA