NATO Dışişleri Bakanları, birliğin gündemindeki önemli konuları görüşmek üzere yılın son sanal toplantısını yapacak. Toplantıya Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da video konferans aracılığıyla katılacak. Toplantı öncesi online bir basın toplantısı düzenleyen NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, "NATO'nun, henüz tarihi kesinleşmeyen, ancak 2021 yılı başında yapılacak zirve toplantısına, özellikle ABD ordusunun Afganistan'dan çekilmesi başta olmak üzere, pek çok önemli konuyu tartışmak için, ABD'nin seçilmiş başkanı Joe Biden'ı davet ettim" dedi.

Daha önce de AB Konsey Başkanı Charles Michel, Biden'ı, resmen görevi devralacağı 20 Ocak tarihinden sonra, Brüksel'e davet etmişti. Biden'ın Brüksel ziyaretinde her iki kurumla biraraya gelmesi bekleniyor. Başkan Donald Trump ile sıkıntılı bir dönem geçiren Stoltenberg, "Joe Biden, NATO'nun büyük bir destekçisidir. İttifakı iyi biliyor ve bu bizim için çok iyi" dedi.

Stoltenberg, Trump yönetiminin, Afganistan'daki Amerikan varlığını azaltma kararına rağmen, NATO misyonunun devam edeceğini belirterek, "Ancak Taleban yönetimi taahhütlerine saygı göstermezse 2021'de zor kararların alınması gerekecek. Barış görüşmelerinin başarılı olacağına dair hiçbir garantimiz yok, bir ikilemle karşı karşıya kalacağımız kesin. Ya NATO ittifakı Afganistan'ı terk edecek ve ülke bize karşı operasyonlar düzenleyen teröristler için yeni bir sığınak olma riskiyle yüzleşecek; ya da NATO orada yeni bir misyonla kalacak, ancak çatışma riskiyle karşı karşıya kalacak" dedi.

Türkiye'nin NATO içindeki varlığı

ABD, Afganistan ve Irak'taki askeri varlığını azaltmayı planlarken, Fransa da, Türkiye'nin NATO içindeki varlığının sorgulanmasını gündeme getirmeyi planlıyor. Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian, "ittifakı dinlemeden tek taraflı kararlar alan Türkiye'nin NATO üyeliği tartışılmalı" diyerek bu eğilimi açıkça dile getiriyor. Ancak ne AB içinde, ne de NATO içinde hassas pek çok konu üzerinde bir uzlaşma sağlanabilmiş değil. Fransa, Türkiye konusunda Almanya ile, Afganistan, Irak ve Suriye konusunda da ABD ile farklı görüşleri savunuyor.

Paris ve Berlin çekişmesi

Paris ve Berlin, Kasım ayı ortasında, Avrupalılar’ın özerk hareket etme yeteneği olarak açıklanan bir kavram olan "stratejik özerklik" konusunda çatıştı. Emmanuel Macron, Trump'ın tek taraflı politikaları karşısında AB'nin kendi savunma gücünü oluşturmasının bir zorunluluk olduğunun anlaşıldığını dile getiriyor ve NATO'ya karşı olmayan "bir Avrupa savunması" inşa edilmesini istiyor.

Alman Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer, açıkça "Stratejik özerklik yanılgıları sona ermelidir" diyerek bu politikayı eleştiriyor ve Avrupa'nın NATO'ya, NATO'nun da Avrupa'ya ihtiyacı olduğunu savunuyor. Emmanuel Macron, Le Grand Continent dergisine verdiği uzun röportajda bu görüşe karşı çıkarak, "bunun tarihi bir yanlış yorum olduğunu ve bundan üzüntü duyduğunu" söyledi.

Tartışmalara müdahale eden AB Dış İlişkiler Yüksek Komiseri Josep Borrell de, "Kısır tartışmalar üzüntü verici" dedi.

NATO'nun yenilenmesi reformu

NATO Dışişleri Bakanları toplantısında, ittifakın yeni küresel güvenlik ortamına adaptasyonu, Rusya'nın askeri olarak güçlenmesi, Çin'in yükselişi, Yunanistan-Türkiye gibi müttefikler arasındaki gerilimler ele alınacak.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine askeri operasyon düzenlemesinin ardından, "NATO beyin ölümünde" diyerek NATO'yu sert şekilde eleştirmiş, NATO'nun geçtiğimiz yıl Londra'da yapılan zirvesinde ortaya çıkan tartışma sonrası, birliğin reformu için öneri getirilmesi kararlaştırılmıştı.

NATO bünyesinde bu amaçla oluşturulan bir uzman grubu, geçtiğimiz hafta birliğe üye 30 ülke dışişleri bakanına, "140 reform önerisi" içeren raporunu sundu.

Raporda, müttefik dışişleri bakanları toplantılarının sayısının artırılarak, daha yakın bir koordinasyon öneriliyor. Uzmanlar raporda, NATO takvimine, yeni toplantılar ekleyerek, üye ülkelerin içişleri bakanlarını da, terörizmle ilgili konuları tartışmak üzere biraraya getirmeyi öneriyor. Raporda, NATO'nun yeni güvenlik tehditlerine veya uluslararası krizlere karşı verdiği siyasi tepkilerin hızlandırılması gibi öneriler de yer alıyor.

Jens Stoltenberg, raporun Dışişleri Bakanları toplantısında görüşülmesinin ardından, üye ülkelerle bir eylem planı geliştirerek rapora son şeklini vermeyi ve reform çalışmalarını, 2021 Şubat ayında yapılması beklenen liderler zirvesi öncesinde tamamlanmayı hedefliyor.

NATO bu çalışmaların ardından yeni bir yüzyılda, "stratejik yeni bir pusula" oluşturmayı hedefliyor. NATO'nun bu yüzyılda "dostları kim, düşmanları kim olacak? Yeni tehditler neler, bunlara karşı nasıl bir yapılanma ile önlem alınabilir? Yöntemler ve araçlarda eksik olan neler, neler yenilenmeli?" bütün bu soruların yanıtı aranacak.

VOA