NATO'nun Soğuk Savaş’tan bu yana ilk savunma planına Türkiye vetosu

PARİS — 

NATO'nun Vilnius'ta 11-12 Temmuz günlerinde yapılacak zirvesine hazırlanmak için toplanan NATO Savunma Bakanları toplantısına Ukrayna'nın yanısıra İsveç'in NATO üyeliğine Türkiye vetosu ve Türkiye'nin bölgesel savunma planlarına yaptığı itiraz damgasını vurdu.

Türkiye, İsveç'in NATO'ya katılımının yanısıra, NATO'nun Soğuk Savaş'ın bitiminden bu yana hazırladığı en kapsamlı Bölgesel Savunma Planı'na da itiraz etti. Diplomatik kaynaklar, Türkiye’nin itiraz gerekçesinin, "Kıbrıs ile ilgili ifadeler” olduğunu söyledi.

NATO'nun Vilnius'te yapılacak liderler zirvesine hazırlık amacıyla biraraya gelen NATO Savunma Bakanları'nın Brüksel'de iki gün süren toplantısı sona erdi. Ukrayna'ya verilecek güvenlik garantileri, Ukrayna'ya silah yardımı ve müttefiklerin boşalan silah stoklarını tedarik edecek üretim önlemlerinin yanısıra, Türkiye'nin İsveç'in İttifak'a katılmasını engelleyen vetosu ve bölgesel planlara yaptığı itiraz da toplantının önemli gelişmeleri arasında yer aldı.

Toplantıda Türkiye'yi yeni göreve gelen Savunma Bakanı Yaşar Güler temsil etti. Bakan Güler, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve ABD Savunma Bakanı Llyod Austin'in yanısıra, Fransız, İngiliz ve Yunan mevkidaşlarıyla da ikili görüşmeler düzenledi.

Savunma bakanları toplantıda, NATO'nun tamamına yakınının İsveç'in İttifak'a girişine onay verdiğini, mümkün olan en hızlı şekilde katılımının sağlanması gerektiğini dile getirdi. Savunma Bakanı Yaşar Güler de, toplantıda konuya ilişkin Türkiye'nin "çekincelerini" aktardı.

Genel Sekreter Jens Stoltenberg, basın toplantısında, "Geçen yıl Daimi Ortak Mekanizma'yı kurduk. Ankara'da önemli bir toplantı oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birkaç hafta önce İsveç konusunu görüştüm. Ankara'daki 4'lü toplantı bütün sorunları çözmedi ama ilerleme oldu. Bugünkü toplantıda hemen bütün üyeler İsveç'in NATO'ya katılımı konusunda olumlu görüş belirtti. Türkiyeli temsilciler de İsveç'in taahhütlerini yerine getirme konusunda önemli aşama kaydettiğini dile getirdi" dedi.

Stoltenberg, İsveç'in bugün NATO'ya başvurduğu günden daha iyi bir konumda olduğuna vurgu yaparak, "İsveç'i tüm askeri ve sivil yapılarımıza davet ediyoruz. Elbette İsveç'e bir saldırı olursa NATO'nun yanıt vermemesi sözkonusu olamaz. Ben hala, İsveç'in bir an evvel katılması için çalışmaya yoğun şekilde devam edeceğim" dedi.

Austin'den Türkiye'ye İsveç çağrısı

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin de, "Türkiye'yi İsveç'in NATO'ya girmesine izin vermeye" çağırdı. Yeni göreve gelen Türk mevkidaşı ile Brüksel'de kısa bir görüşme yapan Austin, "Bugünkü buluşmamız, kendisiyle tanışma amaçlıydı, savunma bakanı olarak atanmasını tebrik etmek için biraraya geldik. Elbette, onu İsveç'in katılım sürecini ilerletme ve onaylamaya teşvik etmek için her fırsatı değerlendiriyorum. Ama bu çok kısa bir toplantı ve bundan rapor edecek bir şey yok" dedi.

NATO kulislerinde, Ankara'dan gelen olumsuz sinyallere rağmen, Vilnius'ta yapılacak NATO zirvesinden önce "bir çözüm bulma olasılığının" hala bulunduğu belirtiliyor.

Savunma planlarına da Türkiye vetosu

NATO Savunma Bakanları toplantısı sırasında Türkiye'nin, bir başka konuya, "bölgesel savunma planlarına" da itiraz ettiği bilgisi geldi. İttifak'ın Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana ilk kez hazırladığı geniş kapsamlı bölgesel savunma planları, Vilnius Zirvesi'nde liderlerin masasına gelecek en önemli konu başlıklarından birisi olacak.

Ancak diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre Türkiye bu bölgesel planlarda "Kıbrıs’a ilişkin coğrafi konumlarla ilgili kullanılan bazı ifadelere” karşı çıktı. Türkiye'nin de içinde olduğu bazı ülkeler tarafından da dile getirilen çekinceler nedeniyle, bölgesel planlar, Savunma Bakanları toplantısında resmen onaylanmadı. Karar liderler zirvesinde alınacak.

Reuters’ın haberine göre, Türkiye'nin NATO'daki diplomatik misyonu, gizli bir NATO belgesi üzerinde yorum yapmanın yanlış olduğunu belirterek, "müttefikler arasındaki olağan istişare ve değerlendirme sürecinin devam ettiğini" söyledi.

Basın toplantısında konuya ilişkin bir soruyu yanıtlayan Genel Sekreter Stoltenberg, "Bölgesel planlar Vilnius zirvesinin en önemli konularından birisi olacak. Bunları gözden geçirdik. Bu planlar bizim askeri kumandanlığımız ve onların ekipleri tarafından hazırlandı. Soğuk Savaş’tan bu yana ilk kez böyle planlar hazırlanıyor. NATO'nun daha çok korunması beklenen özel bölgelerle, özel misyonlarla bağlantılı, özel güçlerin yerleştirilmesiyle ilgili planlar. Daha çok güç, daha çok kaynak içeren planlar. Dolayısıyla özel tartışmalar oluyor. Elbette bütün konular üzerinde tartışıyoruz. Elbette her konuda uzlaşma noktasında değiliz. Ancak son karar zirvede verilecek" dedi.

Arzu Çakır / VOA