Noel Baba ve çam ağacı süslemek gibi ritüeller, batıdan alındıkları gerekçesiyle İslâm coğrafyasında hoş karşılanmaz. Hıristiyan geleneği olduğu savunulur. Oysa ağaç süsleme ve sakallı yaşlı bir adamın fakirlere, çocuklara hediye bırakması, Türkler’de batıdan çok daha önce var olan bir gelenektir.

Türkler’in bu yeniden doğuş bayramı, Nardugan’dır. Nar; güneş, dugan ise doğan anlamına gelir.

İslâm öncesi eski Türk inanç ve kültürüne göre dünyanın tam ortasında hayat ağacı olan bir Akçam vardır. Gündüzlerin uzamaya başladığı 22 Aralık’ta gündüz, geceyi yenmiş yani Güneş zafer kazanmış olur. Zira gece, karanlık ve kötü… Gündüz, aydınlık iyidir.

Türkler, tanrı Ülgen’e teşekkür bağlamında 21 Aralık akşamı Akçam Ağacı altında şarkılar söyleyip kutlama yaparlardı. Akçam’ın dallarına tanrı’ya dilekler asılır, altına da hediyeler konulurdu.

Hunlar tarafından Avrupa’ya taşındı bu gelenek. Hıristiyanlar, Nardugan törenini İsa’nın doğumuyla ilişkilendirip Noel adıyla kutlamaya başladılar. ‘Akçam Ağacı’ yalnız Orta Asya’da yetişir. Bu yüzden kutlama geleneğinin Türkler’den Hristiyanlar’a geçtiği, bu kültürün Hunlar’ın Avrupa’ya gelişlerinden sonra yaygınlaştığı söylenir.

AKÇAM’IN ALTINDA

İslâm öncesinde Türkler, en uzun gece olan 21 Aralık’ta akçam ağacı altında toplu yemek yiyor ve merasim sonunda çam ağacını yakıyorlardı. Altay Dağları eteklerinde yaşayan küçük gruplar ve Türk köylerinde bu gelenekler hâlâ devam etmektedir.

Türkler’in eski inanışına göre gece ile gündüz sürekli savaşırlar ve 21 Aralık günü en uzun gecedir ve ardından günler uzamaya başlar. Bu yüzden 21 ve 22 Aralık günleri Türkler için çok önemlidir ve dolunayın çıktığı ilk gün, yeni yılın ilk günüdür.

Türkler’in otağları, ölümsüzlüğün simgesi olan ve tüm insanların türediği ağaç olan akçam ile süslenir ve altlarında türlü geleneksel oyunlar oynanır, kopuz eşliğinde şarkılar söylenir ve eğlenceler düzenlenirdi.

Tatarlar bu bayrama “Koyaş Tuğa”, yani “Güneş Doğan” günü derler. Başkurtlar, Udmurtlar “Nardugan” veya “Mardugan”, Mişer Tatarları “Raştua”, Çuvaşlar “Nartavan» ya da “Nartukan”, Zırizyalar “Nardava”, Mokşalar “Nardvan” olarak bilirler.

Ayaz Ata, Azerbaycan Türkleri’nde “Şahta Baba” olarak geçer. Bir de yardımcısı vardır Ayaz Ata’nın: Torunu Qarkız (Kar Kızı).

Birebir çeviriyle Soğuk Ata anlamına gelir Ayaz Ata. Başkurtça’da “Kış Babay” (“Kış Babası”) olarak yer alır. Tatarca’da da “Kış Babay” olarak bilinir.

Kışın soğukta ortaya çıkan, kimsesizlere ve açlara yardım eden günümüz karşılığı ile bir evliyadır.

BOŞVERİN NOEL BABA’YI

Ayaz Ata veya Şahta Baba ve de dünya güzeli torunu Kar Kızı...

Boşverin siz Noel Baba’yı…

Ayaz Atamız - Şahta Babamız ve Kar Kızı’mız yeter bize.

Bakın ne diyor Azerbaycan Türkçesi ile Bakülü bir baba:

“Uşaqlar atalarını yola salırlar. Onlar Şaxta Baba’nın yolunu gözləyirlər.

Şaxta Baba’ya məktub yazan uşaqlar ondan müxtəlifhədiyyələristəyiblər.

Uşaqlargecəyatmaqistəmirvənarahatqalır ki, görəsənŞaxta Baba gələndə onu görəbiləcəklər mi. Yaxşıolar ki, ev əhlindənkimsəŞaxta Baba paltarınıgeyinibhədiyyənigətirsin. Bu, həmŞaxta Baba’nı görəbilmədiyi üçün uşağı narahatlıqdan, məyusluqdanqurtarar, həmdə bayram sevinci bəxşedər.”

Halit Kakınç

Odatv.com