Bir Avrupa ülkesi olan Belarus’ta dün seçim günüydü ve yapılan açıklamaya göre, ülkeyi 26 yıldır yöneten Alexander Lukashenko oyların yüzde 80’ini alarak altıncı kez yeniden seçilmeyi başardı.

Karşısına rakip olarak çıkmaya hazırlanan eşi bu sebeple hapse atıldığı için son anda adaylığını koyan Svetlana Thikhanovskaya’nın oyların yalnızca yüzde 7’sini aldığı duyuruldu.

Halkın açıklanan sonuçlara inanmadığı ve ülkenin neredeyse bütün kentlerinde şiddet kullanılarak bastırılmaya çalışılan toplumsal gösterilere başvurulduğu görülüyor.

Eminim, bir çoğunuz, “Belarus neresi?” şaşkınlığını yaşıyor ve yazıma buraya kadar tahammül ettikten sonra okumayı bırakmaya hazırlanıyorsunuzdur.

Tavsiye etmem.

Lukashenko’ya bak, Trump’ı hesap et

Benim Belarus’la ve seçimiyle ilgilenmemin bir sebebi var: Avrupa’nın bir parçası olan bu ülkede meydana gelen gelişmeler, dünyanın bazı ülkelerinde seçimle iktidara gelmiş popülist liderlerin büyüyen halk memnuniyetsizliğine rağmen iş başında kalmayı nasıl başardıklarının bir örneği…

ABD’de Donald Trump’ın başı, korona sürecini kötü yönetmesi ve yine koronanın yol açtığı ekonomik sıkıntılar yüzünden dertte. Kamuoyu yoklamaları 3 Kasım’da yapılacak başkanlık seçimini kaybedeceğinin işaretlerini veriyor. Yalnız Trump başkanlığı kaybetmekle kalmayacak, onun yüzünden Cumhuriyetçi Parti de Senato’daki sayısal üstünlüğünü yitirecek.

Lukashenko iktidarda kalmak için Belarus’ta ne yaptıysa Trump da ABD’de aynısını yapmayı düşünüyordur.

Belarus’u ve Lukashenko’nun ne yaptığını izlemek, ABD seçimlerinde yapılacakları ve Lukeshenko ile Trump benzeri liderlerin seçimleri kaybetmemek için neleri göze alabileceklerini görmek için gerekli.

ABD’de oylar bizde olduğu gibi sandık başına gidilerek de kullanılıyor, seçmenler oylarını seçim kuruluna posta ile de ulaştırabiliyorlar. Posta yoluyla kullanılan oyların geçerli olabilmesi için seçim günü kurula teslim edilmesi gerekiyor.

Trump Amerikan PTT’sinin başına kısa süre önce yakın bir dostunu getirdi. Bu atamadan sonra, siyasi yorumcular, kritik bölgelerde posta yoluyla kullanılan oyların, çoğunun muhalif adaya verildiği kabulünden hareketle, seçim günü kurula ulaştırılmayabileceğini öngörüyorlar.

Yeni atanan genel müdürle birlikte posta hizmetlerinin yavaşladığı dikkat çekmeye başlamış.

Zamanında kurula ulaşmayan muhalif oylar yüzünden seçimi yeniden Trump kazanabilir mi?

İhtimaller arasında bu var.

Onun en yakınında yer alan iki kadın daha var, onlardan birinin eşi de çocuklarını yanına alarak Moskova’ya gitti; vaktiyle ülkesini büyükelçi olarak Washington’ta temsil etmişti ve bu seçimde Lukashenko’nun karşısına rakip çıkmaya hazırlanıyordu. 

Siyasetle hiç ilişkisi olmamış bir İngilizce öğretmeninin karşısına rakip olarak çıkmasını önce hiç umursamamıştı Belarus’un demir pençeli yöneticisi; ancak halkın mitinglerine gösterdiği ilgi, başkent Minsk’te 70 bine yakın insanın katılımıyla ülkenin en kalabalık mitingini gerçekleştirmesi sonrası rakibini ciddiye almaya başladı. 

Seçim öncesi ve seçim günü olanlar

En iyi anlaştığı lider Vladimir Putin olduğu halde, Lukashenko, Moskova’nın kendisini devirmek için Belarus’a paralı askerler gönderdiğini ileri sürdü ve çok sayıda Rus’u tutuklattı. 

“Darbeyle devrilmek istenmiş lider” görüntüsünün seçimde işine yarayacağı hesabıyla…

Thikhanovskaya‘nın kampanyasında yönetici olarak görev alan iki kadın (Maria Kolesnikova ile Maria Tonoz) seçimlere iki gün kala gözaltına alınıp sorgulandı.

Seçime doğru gidilirken ülkedeki internet bağlantısının yavaşladığı fark edildi; haber sitelerine ve sosyal medya uygulamalarına erişim zorlaştı.

Dün ise, başkent Minsk’te internetin bütünüyle devre dışı kaldığı anlaşılıyor. Muhalefet cephesinin haberleşme ağını kullanamaz duruma düşmesi demek bu.

Bütün dünyadaki internet trafiğini gözleyip müdahale edilip edilmediğini denetleyen sivil toplum kuruluşu NetBlocks, Belarus’ta son günlerde bu alanda tuhaf şeyler yaşandığını duyurdu.

Seçimleri yerinde izlemek üzere seçim yapılan ülkelere gözlemciler gönderen uluslararası örgüt (OSCE) kendilerine bu yolda bir davet gelmediği için Belarus’ta bulunamadığını açıkladı. Kendiliğinden örgütlenen yerel sivil toplum insiyatifinin sandık başlarına gönderdiği gözlemciler ise engellendi.

İtiraz etmeye kalkışanlara güvenlik güçleri en sert şekilde müdahale ettiler.

Ülkenin bütün kentlerinde aktif muhalifler seçim günü gözaltına alındılar.

Kıssadan hisse

“Popülist liderler seçim kaybedeceklerini anlayınca ne yapar?” yanında “Popülist bir lider kaybettiği bir seçimi açık ara kazandığını iddia edebilecek hale nasıl getirir?” sorusuna da cevap teşkil edecek görüntüler Belarus’ta alındı.

Galiba bundan sonraki süreçte “Seçimi kazanmışken kaybettirilen muhalefet böyle bir durumda ne yapar?” sorusunun cevabını öğreneceğiz.

Unutmadan kaydedeyim: Etrafındaki bütün ülkeler Sovyet tahakkümünden kurtulduktan sonra Avrupa Birliği’ne (AB) başvurup üye oldular; bir tek Lukashenko ülkesini AB üyesi yapmak için herhangi bir gayret göstermediği gibi AB de Lukashenko’nun cumhurbaşkanı olduğu Belarus’a “Üye ol” çağrısında bulunmadı.

FEHMI KORU / FEHMIKORU.COM