Yargı reformunun ilk ayağını oluşturan Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Teklifi kabul edilerek yasalaştı. Savcıyla ceza pazarlığı ve duruşmasız hüküm verilmesini sağlayan basit yargılama Türk hukuk sistemine girdi. Üst sınırı 2 yılı aşmayan hapis cezaları ve duruşmasız verilen cezalar postayla tebliğ edilecek.

HÜKÜMETİN açıkladığı Yargı Reformu Strateji Belgesi’ndeki hedeflerin ilk ayağını oluşturan Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Teklifi, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Yeni düzenlemeyle savcıyla ceza pazarlığı yolunu açan ‘seri yargılama’ ve duruşmasız hüküm verilmesini sağlayan ‘basit yargılama’ yöntemleri Türk hukuk sistemine girdi. Vatandaşın yeni dönemde resmi tebligatlara daha fazla dikkat etmesi gerekecek. Çünkü üst sınırı 2 yıllık hapis cezasını aşmayan dosyalar postayla tebliğ edilip 15 günde yazılı savunma istenecek. Duruşmasız verilen ceza da postayla tebliğ edilecek.

YILBAŞINDA BAŞLAYACAK

- Ceza Muhakemesi Yasası’na eklenen seri yargılama ve basit yargılama yöntemleri 1 Ocak’tan itibaren uygulanacak. Kamu davasının ertelenmediği hallerde sanığa, cezada pazarlık olanağı sağlayan seri yargılama yöntemi teklif edilecek. Sergi yargılama şu suçları kapsıyor: “Hakkı olmayan yere tecavüz, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, trafik güvenliğini tehlikeye sokma, gürültü, parada sahtecilik, mühür bozma, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama, başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçları ile Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yasa, Orman Yasası, Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Yasa, Kooperatifler Yasası’nda yer alan bazı suçlar.”

3 YILLIK SUÇA ERTELEME

- Genel Kurul’da yapılan değişiklikle kamu davası açılmasının ertelenmesi kapsamına giren suç sayısı arttırıldı. Kamu davasının 5 yıl süreyle ertelenebileceği suçlarla ilgili 2 yıllık üst sınır 3 yıla çıkarıldı. Buna göre, uzlaştırma ve ön ödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, üst sınırı 3 yıl ya da daha az süreli hapis cezası gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen kamu davasının açılması ertelenebilecek. Suçtan zarar gören ya da şüpheli bu karara itiraz edebilecek. Ancak 3 yıldan az cezayı içerse bile, ‘örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar’ gibi bazı suçlar bu kapsamın dışında bırakıldı.

YEŞİL PASAPORT

- Hukuk diploması doğrudan mesleğe giriş hakkı vermeyecek. Hâkim adaylığına başvuru, avukatlık veya noterlik stajına başlamak için Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı veya İdari Yargı Ön Sınavı’nı geçme şartı aranacak. Baroya kayıtlı ve en az 15 yıl kıdemi bulunan avukatlara hususi damgalı (yeşil) pasaport verilecek.

- OHAL döneminde iptal edilen pasaportların bir bölümüne iade yolu açıldı. Haklarındaki idari veya adli işlemler lehine sonuçlansa da pasaportları iptal edilenler veya talepleri reddedilenlere, kolluk birimlerince yapılacak araştırma sonucuna göre pasaportları geri verilecek.

- Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin temyiz edilebilecek kararlarının kapsamı da genişledi. Hakaret, halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, suç işlemeye tahrik, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama, cumhurbaşkanına hakaret, devletin egemenlik alametlerini aşağılama, Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni ve devletin kurum ve organlarını aşağılama, silahlı örgüt, halkı askerlikten soğutma suçları nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi kararları Yargıtay’da temyiz edilecek.

TUTUKLULUK SÜRESİ

- Soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde 6 ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde bir yılı geçemeyecek. Ancak ‘devletin güvenliğine, anayasal düzene, casusluk; Terörle Mücadele Yasası kapsamına giren suçlar’ gibi suçlarda bu süre en çok 1 yıl 6 ay olacak, gerekçesi gösterilerek 6 ay daha uzatılabilecek.

- Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmayacak. İnternet yayınlarındaki bazı suçlarda erişimin engellenmesi kararları ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm için uygulanacak. İnternet sitesinin tümü kapatılmayacak.

- Cinsel saldırı ve cinsel istismar suçu mağdurlarının ifade ve beyanlarının hukuka aykırı olarak başkalarına verilmesi, başkalarınca ele geçirilmesi, ‘suçun nitelikli hali’ kabul edilecek ve ceza bir kat artırılacak.

- Sanık, müdafi, katılan ve vekilinin davetiye tebliğ olmasına rağmen duruşmaya gelmemesi halinde duruşmaya devam edilerek sanığın sorgu tutanakları anlatılmak suretiyle dava yokluklarında bitirilebilecek. Sanık hakkında verilecek ceza, ilk derece mahkemesinin verdiği cezadan daha ağır ise her durumda sanığın dinlenmesi gerekecek.

NASIL UYGULANACAK?

- Cumhuriyet savcısı, polis veya jandarma, şüpheliyi seri yargılama konusunda bilgilendirecek. Şüpheli, avukatı huzurunda teklifi kabul etmesi halinde bu yola gidilecek. Savcı, yasada öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulayarak bir ceza önerecek. Sonuçta belirlenen hapis cezası, savcı tarafından koşulları bulunması halinde ev hapsi ya da sosyal görevler gibi yaptırımlara çevrilebilecek veya ertelenebilecek. Hâkim, şüpheliyi avukatıyla birlikte dinledikten sonra uygun görürse belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kuracak.

BASİT YARGILAMA

- Basit yargılama ise asliye ceza mahkemesince adli para cezası veya üst sınırı en fazla iki yıl hapis gerektiren suçlarda uygulanacak. Bunun için öncelikle iddianamenin mahkemede kabul edilmiş olması gerekecek. İddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek beyan ve savunmalarını 15 gün içinde yazılı göndermeleri istenecek. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği belirtilecek. Hâkim, 15 günün sonunda duruşmasız ve savcının görüşünü almadan hüküm verecek. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde ceza dörtte bir indirilecek. Hâkim gerekli görürse duruşma açma yoluna gidebilecek. Bu yöntemde verilen hükümlere itiraz edilebilecek. Ancak bu durumda duruşma açılacak ve taraflar gelmese bile yokluklarında karar verilecek.

‘YENİ YASA’ POZU