Risk grubunda veya altta yatan hastalığı olmadığı halde Kovid-19’u ağır geçiren ya da hastalıktan yaşamını yitirenlerin çocuklarında da hastalığın ağır seyretme riski olabilir.

284’Ü KORONA HASTASI 384 KİŞİ İNCELENDİ

Benzer özelliklere sahip olduğu halde korona virüs enfeksiyonunun bazı hastalarda çok ağır bazılarında ise neden daha hafif geçirildiğiyle ilgili araştırmalara bir yenisi de İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde yapılan bir çalışmayla ortaya çıktı. 284’ü Kovid hastası, 100’ü sağlıklı kontrol grubu olmak üzere, 384 kişinin dahil edildiği çalışmada, vücudun virüs ya da bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmasında "makrofaj hücreleri" adı verilen savaşçı bağışıklık hücrelerini harekete geçiren mekanizmalardan, “mannoz bağlayıcı lektin proteini” düzeyleri incelendi.

BABA VE 2 ÇOCUĞUNDA TESPİT ETTİK

İstanbul Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek, geçtiğimiz Ocak ayında “Infection, Genetics and Evolution” adlı uluslararası bir tıp dergisinde de yayınlanan çalışma hakkında açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Tükek, baba ve iki çocuğunun hastalığı ağır geçiren bir baba ve iki çocuğu ile henüz hastalığa yakalanmayan diğer çocuğuna yaptıkları taramada, anne hariç tüm aile bireylerinde genetik olarak bu protein eksikliğini tespit ettiklerini söyledi ve “Eksik olan bu protein sentetik olarak üretilip tedavide kullanıma girene kada en azından bu kişilerin hastalığı ağır geçireceği öngörülerek daha iyi korunması sağlanabilir" dedi.

"BAKTERİ VE VİRÜSLERİ HÜCEREDEN UZAK TUTUYOR"

Bağışıklık sisteminin, herhangi bir enfeksiyon karşısında harekete geçen doğal bir immün yanıt oluşturduğunu söyleyen Prof. Dr. Tükek, “Bu doğal sistem içerisinde bazı hücreler var. Savunma sistemini oluşturan hücrelerimizin virüs ya da bakterilerle mücadele etmesi için bazı sistemler var. Onlara yardımcı mekanizmalardan bir tanesi de ‘mannoz bağlayıcı lektin’ yolağı dediğimiz bir yol. Mannoz bir şeker, bakteri ve virüslerin hücre duvarında bulunuyor. Lektin de insanda karaciğerde sentezlenen ve bakteri veya virüsün yüzeyinde bulunan mannoz şekerini bağlayarak vücutta bulunan ‘makrofaj’ dediğimiz savaşçı hücrelerimizi aktif hale getiren bir protein. Aktif hale gelen bu büyük savaşçı hücreler, virüs ve bakterilerle mücadele etmeye başlıyor. Vücudun bunlarla savaşabilmesi için bu yolağın iyi çalışıyor olması lazım. Yani bu lektin proteininin hücrede yeterince sentezlenmesi ve vücutta belli bir seviyede olması gerekiyor" ifadelerinde bulundu.

"AİLEDE BİR KİŞİ AĞIR GEÇİRDİYSE DİĞERLERİ DE TARANMALI"

Kovid-19 salgını sırasında hastalığı ağır geçirenlerin diğer aile bireylerinde de benzer süreçler yaşanmasının dikkatlerini çektiğini anlatan Prof. Dr. Tükek, bunun üzerine bu yönde bir çalışma dizayn ettiklerini anlatarak şu bilgileri verdi: “Bu, neden olabilir diye düşünüp daha önce yoğun bakıma yatmış, hastalığı ağır geçirmiş ve hafif geçirmiş insanları taradık. Bu kişilerde mannoz bağlayıcı lektin yolunun problemli olduğunu ve protein sentezinin çok az olduğunu, özellikle de hastalığı yoğun bakımda geçiren kişilerde bu proteininin sentezlenmediğini, hatta vücutta hiç bulunmadığını farkettik. Bunun üzerine bir araştırma yaptık ve sonuçlarını da uluslararası bir dergide yayınladık. Geçtiğimiz günlerde bir genç, babasının hastalığı çok ağır geçirdiğini, kendisinin de çok ağır geçirdiğini söyleyerek bize başvurdu. Tüm aileyi bu yönden inceledik ve taramalarda babanın hiç protein üretmediğini, annenin tamamen sağlıklı olduğunu, ama üç kardeşin de defektif protein ürettiklerini fark ettik."

"BABA VE İKİ OCUK AĞIR GEÇİRMİŞTİ VE PROTEİN EKSİKLİĞİ SAPTADIK"

Bu hastanın çocuklarındaki lektin proteini üretiminin yüzde 10 civarında kaldığını anlatan Prof. Dr. Tükek, şunları kaydetti: “Bu taramayla mannoz bağlayıcı lektin yolağının bu ailede iyi çalışmadığını görmüş olduk. Bu kişilerde, virüs ya da bakteri hücre içerisine girdiği zaman, hastalığın çok daha ağır seyretme ve hızlı yayılma riski oluyor. Bu genç arkadaşlarımızı incelediğimizde de üç kardeşten ikisi hastalığı çok ağır geçirmiş ve yoğun bakımda yatmış. Babadan gelen genetik geçişle çok az lektin proteini ürettiğini ya da hiç olmadığını fark ettik. Bu, şu demek aslında; bu proteini eksik olan kişiler ya da genetik olarak bunu sentezleyemeyen kişiler, Kovid-19 ya da başka bir enfeksiyona yakalandıklarında bunu çok ağır geçirebilir. Dolayısıyla bu kişiler toplumda tespit edilip sentetik olarak üretilmiş lektin proteini verilebilirse, hastalığın belki bu kadar ağır ya da ölümcül seyretme olasılığını da azaltabiliriz. Bununla ilgili ileri çalışmalara ihtiyaç var."

"İLAÇ OLARAK ÜRETİLİP VERİLEBİLİR"

Bu yönde bir projeleri olduğunu da vurgulayan Prof. Dr. Tükek, sözlerini şöyle noktaladı: “İmmün sistem çok karmaşık, çok farklı yolaklar var. Bizim gösterdiğimiz bunlardan sadece bir tanesi. Hastalığın farklı seyretmesine neden olan özelliklerden bir tanesi bu olabilir ama bunun dışında da farklı genetik modellemeler olabilir. Ama şu anda bizim tespit ettiğimiz bu genetik durumla ilgili bir aileyi tarayarak bunun örneklemesini de yapmış olduk. Şayet Kovid’de salgın süreci uzarsa. dalgalar hala arka arkaya seyrederse, Kovid’den kaybedilmiş ya da hastalığı ağır geçirmiş kişilerin aileleri taranabilir ve mannoz bağlayan lektin yolaiında defekti olan kişilere sentetik olarak (rekombinant olarak) üretilmiş bu proteinler dışarıdan verilebilir. Böylece bu kişilerin de hastalığı ağır geçirme ihtimalleri azaltılabilir. Kas içi, damar içi ya da mide asidinden korunmak sureiyle tablet formunda da üretilebilir bu protein. Bunlar tabii ki daha sonraki aşamalar. Öncelikle bunun işe yarayıp yaramadığının tam olarak gösterilmesi gerekiyor. Sonra da ilaç haline getirilerek insanlara uygulaması söz konusu olabilir."

Lektin İçeren Sağlıklı Besinler;

• Soya Fasulyesi… Mükemmel bir protein kaynağı olan soya fasulyesi, yüksek kaliteli ve bitki bazlı proteinler arasında yer alır. Bu durum bitkisel protein tüketmeyi tercih eden vejetaryen beslenen bireyler için oldukça büyük önem taşır. Kolesterolü düşürmeye yardımcı olan soya fasulyesi aynı zamanda kanserin önlenmesinde de etkili bir besindir. Yapılan çalışmalar soya fasulyesinin hem fermantasyon, hem filizlenme lektinlerinde azaltmada kanıtlanmış bir yöntemdir.
• Kırmızı Barbunya Fasulyesi… Glisemik indeksi düşük olan kırmızı barbunya fasulyesi, bilindik bir karbonhidrat kaynağıdır. Bitki bazlı proteinlerin zengin kaynaklarından biri olan kırmızı barbunya fasulyesi, kan şekerinde de kademeli bir artışa neden olur. Bağırsak sağlığına yararları bulunan kırmızı barbunya fasulyesi; demir, potasyum, folat ve K1 vitaminleri bakımından da zengindir.
• Buğday… Glisemik indeksi düşük olan buğday, kan şekeri düzeyinin artmasına neden olabilir. Dünya nüfusunun ortalama üçte birinin temel gıdası olan buğday, tüm besinlerden arındırılmıştır. Bağırsak sağlığına yararlı olan buğday, zengin lif içeriği ile de oldukça sağlıklı bir besindir. Selenyum, bakır ve folat gibi pek çok vitamin ve mineral için güçlü bir kaynak olan buğdayın lektin içerikleri, pişirilme ve işleme sırasında neredeyse tamamen ortadan kaldırılmaktadır.

• Domates… Lif bakımından zengin bir yapıya sahip olan domates, C vitamini içeriği ile de bilinmektedir. Güçlü bir potasyum, folat ve K1 vitamini kaynağı olan domates, antioksidan likopendir. Kalp sağlığını korumaya yardımcı olan domates, mineraller bakımından da zengindir. Domates, patates, patlıcan, biber de patlıcangiller ailesinin bir parçası olduğundan lektin içermektedir.
• Patates… Pek çok şekilde tüketebildiğimizden sofralarımızda sıkça yer alan patates, kabukları ile birlikte de yenebiliyor. Kabuklu yenen patatesler, vitamin ve mineral bakımından da oldukça zengindir. Patlıcangiller ailesinden olan patatesin, C vitamini bakımından zengin olduğu da bilinmektedir. Zengin bir antioksidan kaynağı olan patates, besleyici ve çok yönlü bir besin olarak bilinmektedir.
• Yer Fıstığı… Baklagiller ailesinden olan yer fıstığı, fasulye ve mercimeğin yer aldığı grupta bulunur. Doymamış yağlar bakımından zengin bir yapıya sahip olan yer fıstığının, protein içeriği de yüksektir. Tiamin, E vitamini ve biyotin gibi çeşitli vitamin ve mineralleri de içerisinde barındıran yer fıstığı lektinlerinin, kanser hücrelerinde büyümeyi arttırdığı tespit edilmiştir. Yer fıstığı, mono ve çoklu doymamış yağlar bakımından da zengindir. Sağlığımız için pek çok yararı bulunan yer fıstığı, güçlü bir antioksidan kaynağıdır.