Rusya kökenli kripto para battı, kayıp milyonlarca dolar nerede?

Adı dev bir kripto para biriminin iflasına karışan Rus bilgisayar programcısı, kendilerine Rusya Güvenlik Servisi (FSB) ajanı süsü veren dolandırıcıların oyununa geldiğini öne sürdü.

Aleksey Bilyuçenko, Wex adındaki kripto para biriminin yaratılmasında önemli rol oynayan aktörlerden biriydi. Wex 2018'de işlemlerini durdurduğunda, yatırımcılar yaklaşık yarım milyar ABD doları tutarındaki fonlara erişimlerini kaybettiler.

BBC Rusça Servisi, aylarca Rus kripto para birimlerinin gizemli dünyasını araştırdı, kaybolan milyonlarca doların akıbetini çözmeye çalıştı.

Mafya dizilerine taş çıkaracak bir olay örgüsüne sahip olan hikâyede, başrollerde bilgisayar kurtları ve FBI ajanlarından, Ukrayna'daki savaşla bağlantıları bulunan bir milyardere kadar uzanan tuhaf bir kast yer alıyordu.

İki arkadaş piyasayı nasıl köşeye sıkıştırdı

Hikâye, Rusya'nın Novorosibirsk kentinde Ağustos 2017'de başlıyordu. Bir mobilya zincirinin eski bilişim teknolojileri müdürü olan Aleksey Bilyuçenko, Yunanistan'da tatildeyken tutuklanmanın eşiğinden dönmüştü ve şimdi çok göze batmamaya çalışıyordu.

Bundan 6 yıl önce elektronik nakit transferi konularında uzman olan Aleksandır Vinnik ile internet üzerinde tanışmışlar ve birlikte kripto para birimi işine girmeye karar vermişlerdi.

Bilgisayarları insanlara tercih eden içine kapalı kişiler olarak tarif edilen Vinnik ve Bilyuçenko, kısa süre içinde kötü bir nam salacak olan BTC-e isimli para birimini hayata geçirdiler.

Dünya genelindeki diğer kripto para birimleri gibi, BTC-e de yatırımcılara gerçek para kullanarak sanal para alma fırsatı tanıyordu.

Ancak Avrupa ya da ABD'deki rakiplerinin aksine, BTC-e müşterilerinden kimlik ibraz etmelerini talep etmiyordu. Bu da yasal yatırımcılar kadar, para aklama peşinde olan organize suçluların da potansiyel müşteri olabileceğinin işaretiydi.

Müşteriler BTC-e'de yatırım yapmak için akın akın geldi. Global Witness'a göre, 2016 yılında BTC-e dünya genelinde üçüncü büyük kripto para birimi olmuştu.

Vinnik ve Bilyuçenko, tüm iletişimlerini internet üzerinden gerçekleştiriyorlardı. 2014'te Bitcoin'deki iş hacimleri günlük 2 milyon doları bulduğu zaman nihayet yüz yüze görüştüler. 2016'da günlük 10 milyon dolar iş hacmini yakaladıklarında, Moskova'da büyük bir aile partisi verdiler.

Temmuz 2017'de Yunanistan'a tatile gittiklerinde, uluslararası kara para aklama olaylarını araştıran FBI ajanlarının peşlerinde olduğundan haberleri yoktu.

FBI, BTC-e'nin Bitcoin'deki bir diğer para birimi olan Mt Gox'dan çalınan bazı fonların gizlenmesinde rolü olduğundan şüpheleniyordu.

Sanal suç uzmanları, ayrıca BTC-e'nin Rus internet korsanları grubu Fancy Bears tarafından kullanıldığını da düşünüyordu.

Aleksandır Vinnik için yakalama kararı çıkarıldı ve Yunan polisi Vinnik'i karısı ve çocuklarının gözü önünde, bir plajda gözaltına aldı.

Vinnik'in annesi o sırada başka bir tatil köyünde olan Aleksey Bilyuçenko'yu aradı ve durumdan haberdar etti. Paniğe kapılan Bilyuçenko dizüstü bilgisayarını kırdı ve denize attı, hemen ardından da ilk uçakla Moskova'ya gitti.

Kremlin'le bağlantıları olan milyarder

Bilyuçenko, Wex isimli yeni bir kripto para birimi kurarak kayıplarını telafi etmeye karar verdi.

FBI, BTC-e'nin internet sitesinin kontrolünü eline geçirmişti ancak Bilyuçenko yine de yedek sunucuları elinde tutuyordu ve Wex aracılığıyla bazı BTC-e müşterilerine yatırımlarını yollayabiliyordu.

Polise verdiği ifadeye göre, Aleksey Bilyuçenko bu dönemde kendisine koruma kalkanı vazifesi görecek güçlü bir destekçiye ihtiyacı olduğunu düşünmeye başladı.

Moskova'da yaşayan ve hem Kremlin hem de Rus Ortodoks Kilisesi'yle yakın bağlantıları olan milyarder Konstantin Malofeyev'le tanıştırıldı.

Servetini yatırım bankacılığında kazanan Malofeyev, Doğu Ukrayna'daki isyancılarla ilişkileri olduğu iddiasıyla halen ABD ve AB'nin yaptırımlarına tabi tutuluyor.

Polise verdiği ifadesinde Bilyuçenko, birkaç kez Malofeyev'le görüşmek için Moskova'ya davet edildiğini belirtti.

Wex'in ne kadar para kazandığı ve FBI ortaya çıkana dek BTC-e'nin elinde tuttuğu kaynakların nasıl kullanıldığı görüşmelerinde geniş yer tutan konulardı.

Bilyuçenko, "Malofeyev, aylarca kendisine Wex'in kripto para birimi bakiyelerini göstermemi istedi" ifadesini kullandı.

Malofeyev ise Bilyuçenko ya da Wex'le herhangi bir bağlantısı olduğu iddialarını reddediyor.

Güvenlik servisinden gelen adamlar kimdi?

2018 yazına gelindiğinde, Wex'in işlem hacmi daralmaya başlamıştı ve yıl sonunda işlemler tamamen durdu.

450 milyon dolar değerindeki kripto para birimi hiçbir iz bırakmadan ortadan kayboldu.

Öfkeli müşteriler paralarını geri istemeye başladı ve içlerinden biri Rusya'nın Çuvaşiva bölgesinde polise şikâyette bulundu.

Aleksey Bilyuçenko tanık olarak ifadeye çağrıldı ve polise akıl almaz gibi görünen bir hikâye anlattı.

İflasından birkaç ay önce, 2018 baharında Wex'in kontrolünü tamamen kaybettiğini söyledi.

Konstantin Malofeyev'in Moskova'daki bürosunda yaptıkları bir görüşmede bazı kişilerle tanıştırıldığını, bu kişilerin Rusya Güvenlik Servisi FSB'nin ajanları olduğunu tahmin ettiğini belirtti.

İfadesine göre, bu kişiler Bilyuçenko'yu Bolşoy Tiyatrosu yakınlarında FSB tarafından kullanılan bir binaya götürdüler. Kendisine Wex'le ilgili sorular sordular, ardından da Rus Dışişleri Bakanlığı'nın yanındaki lüks Lotte oteline götürüp burada bütün gece nezaret altında tuttular.

Ertesi gün onu Malofeyev'in bürosuna geri götürdüler. Wex'in elindeki kaynakları bir FSB fonuna yatırması için baskı yaptılar. Bilyuçenko bu öneriyi kabul etti. Bir sonraki Moskova ziyaretinde de talep edildiği üzere tüm kaynakların transferini gerçekleştirdi.

Aleksey Bilyuçenko, Novorosibirsk'e döndüğünde yaptığı şeyin ne anlama geldiğini anlamaya başladığını söylüyordu. Bir dolandırıcılık tezgâhına kurban gittiğini, devlet kasasına para transferi yapacağı söylenirken, tüm parayı kendi eliyle Malofeyev'in ortaklarına vermiş olduğunu anlamıştı.

Polise ifade verdikten sonra Bilyuçenko, başına bir şey geleceği korkusuyla gizlenmeye başladı. Evi özel güvenlik görevlileri tarafından korumaya alındı. Bilyuçenko Wex'le ilgili BBC ya da başka medya kuruluşlarından gelen görüşme taleplerini şu ana kadar kabul etmiş değil.

Bomba tehditleri ve kaybolan milyonlar

Peki ama Aleksey Bilyuçenko gerçekleri mi söylüyor?

Dolandırılan yatırımcılar adına faaliyet gösteren bir kampanya grubunun başındaki Aleksandır Terentiyev, BBC'ye yaptığı açıklamada, Bilyuçenko'nun anlattıklarının kendisini ikna etmediğini söyledi. Ama bu kadar kuşkulu olmayanlar da var.

Kasım ayından bu yana, Moskova ve St. Petersburg'daki mahkemeler, kamu binaları, metro istasyonları ve alışveriş merkezleri neredeyse her gün gelen bomba tehditleri nedeniyle felç olmuş halde.

Rus medyasında yer alan haberlere göre, e-mail yoluyla gönderilen bazı uyarı mektuplarında Wex'e, kayıp milyonlara ve Malofeyev'e göndermeler mevcut.

Malofeyev'e ait olan Tsargrad televizyon kanalı aracılığıyla yayımlanan bir açıklamada, bomba tehditlerinin Malofeyev'in adını lekelemek için yürütülen kampanyanın bir parçası olduğu öne sürüldü.

"Konstantin Malofeyev ve şirketlerinin, Bitcoin'de ya da Wex'deki hırsızlıklarla hiçbir ilgisi yoktur" denildi.

Malofeyev, BBC'nin kendisiyle görüşme taleplerini reddetti ve Rusya İstihbarat Örgütü FSB de BBC'nin sorularına yanıt vermedi.

Öte yandan, iki yıl önce Yunanistan sahilinde dramatik bir operasyonla gözaltına alınan Aleksandır Vinnik halen tutuklu. ABD, Rusya ve Fransa'nın Yunanistan'dan iadesini talep ettiği Vinnik, beyin tümörü tedavisi gören eşini 2 yıldır görmemiş.

Avukatı Timofey Musatov, BBC'ye yaptığı açıklamada, eski bitcoin multimilyonerinin uzun süredir açlık grevinde olduğunu ve çok yıprandığını söylüyor.

Son olarak Yunanistan hükümetinin Vinnik'i Fransa'ya iade etme kararı, yüksek idare mahkemesi tarafından, Vinnik'in itirazının değerlendirilmesi süresince durduruldu.

Çizimler: Tatiana Ospennikova

Andrei Zakharov BBC Rusça Servisi

BBC TÜRKÇE