Rusya'da kadınlar kürtaj haklarında giderek artan kısıtlamalarla karşı karşıya kalıyor. Her ne kadar bu yöntem hala yasal ve yaygın olarak yapılabiliyor olsa da, son zamanlarda kürtajı kısıtlamaya yönelik girişimler "giderek muhafazakarlaşan" ülkede tepkilere neden oldu. 

Prosedürün yasaklanması şimdilik sadece bir öneri olsa da, ülke genelindeki özel klinikler kürtaj hizmeti vermeyi durdurmaya başladı. 

Sağlık Bakanlığı, ülke çapında kadınları hamileliklerini sonlandırmaktan vazgeçirmek için doktorlara yönelik konuşma notları hazırladı. Yeni düzenlemeler de yakında birçok acil doğum kontrol yöntemini neredeyse kullanılamaz hale getirecek ve diğerlerinin maliyetini artıracak.

Rus aktivistler, destekçilerini resmi şikayette bulunmaya çağırarak, çevrimiçi dilekçeler dağıtarak ve hatta yasadaki olası değişikliğe karşı küçük protestolar düzenliyor. 

Ülkede ve uluslararası alanda bazıları bu değişikliğin geçen yıl Amerika Birleşik Devletleri'nde Roe-v-Wade yasasının iptal edilmesine benzediğini söylüyor.

Chapel Hill'deki North Carolina Üniversitesi'nden antropolog Michele Rivkin-Fish, "Rusya'da kürtaja erişim ve haklar konusunda kademeli bir erozyon yaşandığı açık ve bu ABD'de yaşananlara benziyor" dedi.

Geçen yıl ABD Yüksek Mahkemesi'nin kürtaj hakkını iptal eden kararı, Amerikan kürtaj politikasını neredeyse anında yeniden şekillendirdi ve gücü, merkezi hükümet yerine eyaletlere kaydırdı.

Son 16 ay içinde, ABD eyaletlerinin yaklaşık yarısı yasakları ya da büyük kısıtlamaları kabul etti, ancak çeşitli yasal zorluklar nedeniyle hepsi şu anda uygulanmıyor.

1991'de sona eren Sovyetler Birliği'nde kürtaj yasaları, bazı kadınların doğum kontrol yöntemlerini elde etmedeki zorluklar nedeniyle birden fazla kez kürtaj yaptırması anlamına geliyordu.

SSCB'nin dağılmasından sonra hükümet ve sağlık uzmanları aile planlaması ve doğum kontrolünü teşvik etmiş, bu da kürtaj oranlarının önemli ölçüde düşmesini sağlamıştı. 

Vladimir Putin, 1990'ların sonunda iktidara gelene kadar, yasalar, kadınların herhangi bir koşul olmaksızın 12 haftaya kadar hamileliklerini sonlandırmalarına izin veriyordu. Ayrıca boşanma, işsizlik veya gelir değişiklikleri gibi 'sosyal nedenler' olarak adlandırılan nedenlerle 22 haftaya kadar kürtaj yapmalarına olanak sağlanıyordu. 

Putin, liderliğinin başlarında Rus Ortodoks Kilisesi ile güçlü bir ittifak kurdu ve nüfusu artırmaya çalışırken 'geleneksel değerleri' teşvik etmeyi seçti. Bu Rusya'da pek çok siyasetçinin benimsediği bir tutum.

Bu yılın başlarında Sağlık Bakanı Mikhail Murashko kadınları "çocuk doğurmak yerine eğitim ve kariyere öncelik verdikleri için" kınadı.

Halihazırda kürtaja yasal olarak sadece tecavüz vakalarında 12 ila 22 hafta arasında izin veriliyor.

Kürtaj yaptırmak isteyen tüm kadınlar, hamileliğin hangi aşamasında olduklarına bağlı olarak, seçimlerini yeniden gözden geçirme ihtimaline karşı ilk randevuları ile kürtaj arasında en az 48 saat ya da bir haftaya kadar beklemek zorunda.

Devlet tarafından yayınlanan kılavuzlar, kürtajdan vazgeçirmek üzere tasarlanmış psikolojik danışmanlık hizmeti verilmesini sağlıyor.

Sağlık yetkilileri ayrıca, kadınların hamileliğe devam etmeleri halinde devlet desteğini özetleyen çevrimiçi bir 'motivasyon anketi' de uygulamaya koydu. 

Bir bölgede klinikler, kadınları kürtaj yaptırmadan önce bir rahibe yönlendiriyor. Yetkililer bu danışmanın gönüllülük esasına dayandığını iddia etseler de, bazı kadınlar medyaya verdikleri demeçlerde prosedürü uygulayabilmek için bir rahibin imzasını almak zorunda kaldıklarını belirtti. 

Rusya'da kürtaj sayısı 1990'da 4,1 milyondan 2021'de 517.000'e düştü. 

Savaş zamanında artan kısıtlamalar

Rus kadınlarının Ukrayna'daki savaş ve ekonomik belirsizlik nedeniyle daha fazla çocuk sahibi olmak için acele etmedikleri görülürken kürtaj karşıtı baskılar artıyor.

Çatışmaların başladığı 2022'den bu yana kürtaj haplarının satışında önemli bir artış olduğu bildiriliyor ancak Sağlık Bakanlığı'nın yakın tarihli bir kararnamesi ilaçların dolaşımını kısıtladı.

Mifepriston ve misoprostol ilk üç aylık dönemdeki gebelikleri sonlandırmak için kullanılıyor. Kararname, hapları sıkı kayıt tutma ve saklama gerektiren kontrollü maddeler siciline koyarak ihtiyacı olan kadınlar için erişimi daha da karmaşık hale getiriyor. Bu kararın, ertesi gün hapı olarak da bilinen acil doğum kontrol haplarının bulunabilirliğini de etkilemesi muhtemel.

Rusya'da mevcut altı markadan üçü düşük dozda mifepriston içeriyor, yani kararname Eylül 2024'te yürürlüğe girdiğinde ciddi şekilde kısıtlanacak. Kısıtlamalar nedeniyle fiyatların da yükselmesi bekleniyor. 

Özel bir reçete gerektirecek ve birçok eczane bu ilacı stoklarında bulundurmayacak. Reçeteye ihtiyaç duyulması, kadınların hapları almaları gereken zaman aralığını kaçırmaları anlamına gelebilir ve bu da istenmeyen gebeliklerin artmasına neden olabilir.

Sağlık Bakanlığı kararnamede tüm ertesi gün haplarının kapsam dışı bırakılıp bırakılmayacağı konusunda henüz bir yorumda bulunmadı, ancak bu gerçekleşirse Rus kadınları çok zor bir duruma düşebilir.

Tepedeki değişiklikler

Üst düzey milletvekilleri şu anda özel kliniklerde kürtajın ülke çapında tamamen yasaklanması için bastırıyor. Devlet istatistikleri son yıllarda kürtaj işlemlerinin yaklaşık yüzde 20'sinin bu kliniklerde yapıldığını ortaya koyuyor.

Muhafazakâr milletvekilleri daha önce böyle bir yasağı yürürlüğe koymaya çalışmış ve başarısız olmuşlardı; ancak Sağlık Bakanlığı şimdi bunu değerlendirmeye hazır olduğunu söylüyor.

Bölgesel yetkililer şimdiden bazı özel kliniklerin kürtaj yapmayı bırakmasını sağlamayı başardı.

Kaliningrad bölge çapında bir yasak getirmeyi düşünüyor ve Tataristan'da yetkililer tüm özel kliniklerin yaklaşık üçte birinin artık kürtaj yapmadığını söylüyor.

Kaliningrad'daki yasağa karşı internette başlatılan bir imza kampanyası yaklaşık 27.000 imza topladı.

Rusya'nın diğer yedi bölgesinde ise Sağlık Bakanlığı bir başka pilot projeyle jinekologlar kadınları kürtaj yaptırmayı yeniden düşünmeye ikna etmeye çalışıyor.

Doktorlara kürtaj konsültasyonları sırasında kullanmaları için verilen bir belgede hamileliğin "her kadın için güzel ve doğal bir durum" olduğu, kürtajın ise "sağlığınız için zararlı ve komplikasyon gelişme riski taşıdığı" gibi ifadeler yer alıyor.

EURO NEWS