Rusya'da "vatana ihanet" suçlamalarında artış

FSB'nin yayınladığı bir videoda takım elbiseli, kravatlı Safronov'un, başkent Moskova'daki evinin yakınında, silahlı ve maskeli kişilerce, elleri kelepçelenerek gri bir minibüsün içine sokulduğu ve götürüldüğü görülüyor.

Suçsuz olduğunu ifade eden Safronov, şayet mahkeme tarafından vatana ihanetten suçlu bulunursa 12 ila 20 yıl arasında hapis cezasına çarptırılacak.

Çekya gizli servisi ile iş birliği iddiası

Safronov'un gözaltına alınmasından kısa bir süre sonra hakkındaki suçlamaların, henüz geçen Mayıs ayında çalışmaya başladığı Roskosmos'taki faaliyetleriyle ilgili olmadığı anlaşılmıştı. Rus Uzay Ajansı, hemen bir açıklama yaparak gözaltına alınma nedeninin kendileriyle bir alakasının olmadığını duyurmuştu.

Daha önce ülkesinin önde gelen ekonomi gazetelerinden Kommersant ve Vedomosti‘de çalışan Safronov, askeri ve uzay araştırmaları konularında uzman bir isim olarak tanınıyor.

Eski gazeteci Ivan Safronov

Hakkındaki suçlamalar bir süre sonra kamuoyuna sızan Safronov, avukatlarının verdiği bilgiye göre FSB tarafından Rusya'nın Afrika ve Ortadoğu'ya gönderdiği silahlarla ilgili bilgileri 2017 yılında Çek gizli servisine vermekle itham ediliyor. Bu bilgilerin de daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) eline geçtiği iddia ediliyor.

Safronov'un henüz 2012'de Çek istihbaratı için çalışmaya başladığı da avukatlarının dile getirdiğine göre zanlı hakkındaki suçlamalardan biri. Çekya Dışişleri Bakanlığına çeşitli medya kuruluşları tarafından yöneltilen sorular ise "açıklama yapılmak istenmediği" yanıtı verilerek geri çevrildi.

Meslektaşları Safronov'un serbest bırakılmasını talep ediyor

Kendini uzun zamandır devlet kurumlarının artan baskısı altında hisseden Rus toplumundaki liberal kesim için ise Safronov'un gözaltına alınması, bu hafta endişeleri artırıcı ikinci olay. Geçen Pazartesi günü de ülkenin batısında yer alan Pskov kentinde yaşayan gazeteci Svetlana Prokopyeva, bir radyo yayınında dile getirdiği ifadeler yüzünden terörizmi meşrulaştırdığı gerekçesiyle ağır bir para cezasına çarptırılmıştı. Hakkında altı yıl hapis cezası talep edilen Prokopyeva, bu cezaya çarptırılmamasının tek nedeninin, meslektaşlarının gösterdiği dayanışma ve yapılan protesto gösterileri olduğunu belirtiyor.

Safronov vakası ile ilgili de örgütlü dayanışma faaliyetleri büyüyor. Gözaltına alınan eski gazetecinin meslektaşları, Safronov'un serbest bırakılması için bir kampanya başlattı. Kommersant gazetesi de yayınladığı bir açıklama ile eski yazarına destek verdi. Gazetenin açıklamasında, vatana ihanet suçlamasının "saçma" olduğu ifade edildi. Salı günü ellerinde afişlerle Moskova'daki FSB merkezi önünde gösteri yapan Safronov'un bazı eski iş arkadaşları kısa süreliğine gözaltına alındıktan sonra serbest bırakıldı.

Safronov için gösteriler Çarşamba günü de devam etti. Safronov'un Kommersant'ta birlikte çalıştığı gazetecilerden Andrey Perzev, "İktidar sahipleri için silahlanma konuları çok önemli, bunların sembolik bir değeri var" diyerek Safronov'un gözaltına alınmasının, "FSB'den Rus silahlanma sanayisine kadar pek çok kurum ve kuruluşun menfaatine olduğunu" söyledi.

Rus medyası ise Safronov'un hangi makalesinin başına iş açmış olabileceğini tartışıyor. Safronov'un bir dönem derslerine girdiği gazeteci ve insan hakları aktivisti Olga Romanova'ya göre Safronov'a yönelik suçlamaların nedeni, onun 2019 yılında Rusya'nın Mısır'a savaş uçağı satışına dair kaleme aldığı makalesi. Ancak gazetecinin avukatları bu tahmini henüz doğrulamış değil.

Gizli servislerin hedefindeki genç uzmanlar

Safronov vakası, Rusya'da bir başka eğilimin daha devam ettiğini gösteriyor. Vatan hainliği suçlaması ile mahkemeye çıkan ve suçlu bulunanların sayısı çok kısa bir süre içinde ikiye katlandı. 2018'de dört kişi bu suçtan mahkum olurken, 2019'da bu rakam sekize yükseldi. Bu sene içinde ise şu ana dek, mahkeme süreci tamamlanan ya da devam eden yaklaşık bir düzine vaka var. Suçlananlar arasında özellikle bilim insanları öne çıkıyor. Haklarında kaleme alınan iddianamelerin detayları bu davalar kapalı kapılar ardında görüldüğü için bilinmiyor. 

Şu ana dek "vatana ihanet"ten suçlu bulunan isimlerden biri de Vladimir Neelov. St. Petersburglu askeri uzman, 2 Temmuz'da mahkemenin verdiği hüküm doğrultusunda önümüzdeki yedi yılı bir ceza kolonisinde geçirmeye mahkum edildi. Mahkemenin kararında, "Neelov'un bir Alman danışmanlık firmasına, para karşılığı FSB personelinin eğitim ve antrenman süreci ile ilgili bilgiler verdiği ispatlandı" denildi. Kararda, Neelov'un hakkındaki suçlamaları kısmen kabul ettiği de belirtildi.

Rus medyası ise Neelov‘un, Wagner Grubu olarak bilinen Rus paralı askerlerle hakkında sahip olduğu bilgiler sebebiyle mahkum edilmiş olabileceğini savunuyor. Zira Neelov'un sahip olduğu bilgiler, Wagner Grubu‘nun Ukrayna ve Suriye'deki savaşlara katıldığını ortaya koyuyor.

Neelov hakkındaki dava gerek uzmanlık alanı gerekse genç olması nedeniyle genelde yaşı daha ileri olan bilim insanlarına yönelik soruşturmalardan ayrılıyor. 30 yaşındaki Ivan Safronov hakkındaki hukuki süreç de bu açıdan Ivan Neelov'unkine benziyor.

İstihbarat örgütlerinin hedefindeki genç uzmanlar… Rus ceza kovuşturmasında muhtemelen yeni akım bu.

Roman Goncharenko

 Deutsche Welle Türkçe