Rusya Devlet Başkanı Putin son dönemde kritik ve oldukça tartışmalı kararlar alıyor. 24 Şubat'ta Ukrayna'ya savaş başlatılması son derece riskli bir adımdı.

Savaş "evdeki hesaba uysa" ve birkaç hafta içinde Ukrayna'nın yenilmesiyle, lideri Zelenski'nin kaçması veya öldürülmesiyle sonuçlansaydı tartışmalar belki bu kadar yoğunlaşmayabilirdi. Ancak 7 ay geride kalmışken savaşın sonu hâlâ ufukta görünmüyor ve ortada bir sürü zorluk var.

Rusya'nın işgaline dünyanın bir bölümü aktif diğeri bölümü daha temkinli bir tavırla karşı çıkıyor. Açık destek verenlerin sayısı çok az. 2 Mart 2022'de düzenlenen 11. Olağanüstü BM Genel Kurulu'nda 193 üye devlet arasında işgali kınayan kararı 141 ülke desteklerken sadece 5 üye karşı çıkmıştı (Rusya, Belarus, Suriye, Kuzey Kore ve Eritre).

Çin ve Hindistan gibi Moskova açısından stratejik önemdeki devletler, bu "çekimser" ve "temkinliler" arasında ve Kremlin'i giderek daha fazla uyarmaya başladılar. Kazakistan ve Azerbaycan gibi eski Sovyet coğrafyasının önemli ülkeleri de Rusya'ya giderek daha mesafeli durmaya başladı.

Putin geçen hafta iki riskli karar daha aldı: Kısmi seferberlik düzenlenmesi ve Rusya'nın Ukrayna'da işgal ettiği topraklarda olağanüstü hızlı bir şekilde referandumlar yapılarak oradaki dört bölgenin Rusya Federasyonu'na ilhakı sürecinin başlatılması.

Bu kararlar açıklanırken Rusya lideri Batı'yı yeniden ve daha güçlü bir şekilde "nükleer silah kullanabileceği, bunun blöf olmadığı" yolunda tehdit etti. Bu gelişme de söz konusu "çekimser" ve "temkinliler" açısından oldukça ürkütücüydü.

Özellikle de bir ülkenin işgal edilen parçasında alelacele düzenlenen göstermelik referandumların ardından "burası artık benimdir, her kim saldırırsa nükleer silah dahil her türlü cevabı veririm" denmesi, galiba sadece Moskova'da kabul görebilecek bir yaklaşım.

Rusya artık neredeyse tüm uluslararası krizleri güç kullanarak çözme eğiliminde bir devlet olarak görüldüğünden dolayı giderek yalnızlaşmaya başladı. Kremlin'in politikaları değişmezse bu izolasyon süreci daha da derinleşeceğe benziyor.

Elbette sadece devletler değil, şu veya bu nedenle kendini Rusya yönetimine yakın hisseden, hatta Ukrayna işgalini "emperyalizme karşı mücadele" kapsamında görerek onaylayan aydınlar ve bu arada sol çevreler içinde de geçen haftadan bu yana yer yer bir tedirginlik görülüyor. "Bu işin sonu nereye varacak?" sorusu bu kesimlerde de Putin'e karşı eskisine göre daha mesafeli durmak gerektiği hissiyatını güçlendiriyor.

"Hiç kimse uzun süre iktidarda kalmamalı"

Bu cümleyi çoğumuz söyleyebiliriz, haber olmaz. Ama bir devlet başkanı söylerse kesinlikle haberdir. Özellikle de iktidara gelenlerin on yıllar boyunca koltuğundan kalkmak istemediği bir coğrafyada.

Cümle Kazakistan Devlet Başkanı Kasım-Cömert Tokayev'e ait. Uzun süren Nazarbayev döneminin ardından 2019'da yönetime gelen Tokayev, özellikle son aylarda attığı adımlarla eski lideri etkisiz hale getirmeye çalışıyor.

Tokayev anayasa reformu gerçekleştirmenin yanı sıra önümüzdeki 20 Kasım'da başkanlık seçimleri düzenleme kararı aldı. Kendisi bu seçimlerde son kez aday olacağını açıkladı. Ve yeni anayasaya göre, bundan sonra kim başa gelirse gelsin sadece bir dönem iktidarda kalabilecek. Ve bir dönem 7 yıl sürecek.

"Bizim bölgemizdeki hiçbir ülkede bu yapılmadı, bunun için böyle bir reformu demokrasi yolunda cesur bir adım olarak görüyorum" dedi Tokayev.

Önceki Kazakistan lideri Nazarbayev'in iktidar süresi 30 yılı bulmuştu. Rusya Başkanı Putin 23 yıla yaklaşıyor. Rahmon 29 yıldır Tacikistan'ın lideri. Aliyev Azerbaycan'da 19 yıldır iktidarda. Lukaşenko 28 yıldır Belarus'un başında.

Böyle bir coğrafyada "Hiç kimse uzun süre iktidarda kalmamalı" diyebilmek gerçekten de önemli bir çıkış değil mi?

HASAN AKSAY / T24