Saddam'ın yardımcısı Duri bir kez daha sahnede

Ancak bir kişi var ki o bu tablonun dışında kaldı: Saddam’ın yardımcılarından İzzet İbrahim el Duri. 

El Duri, yakalanmamayı başardığı gibi kısa süre içerisinde Irak’ta ABD işgaline karşı başlatılan Sünni direnişinin örgütleyicileri ve liderleri arasında anılmaya başlandı.

Saddam’ın 2006 yılındaki idamının ardından yasaklanmış Baas Partisi’nin liderliğine getirilen Duri, aynı zamanda bir tarikatın ismiyle de anılan, “Nakşibendi Ordusu” adlı direniş grubunun kuruluşuna öncülük etti.

Irak’ta devam eden çatışmalarda ABD’ye yönelik saldırılar düzenleyen Zerkavi, Ebu Ömer Bağdadi gibi isimler öldürülürken Duri, yakalanmadı. Veya 2006’dan itibaren bir çok Sünni direniş grubunun ABD ile “Uyanış Konseyleri” adlı El Kaide karşıtı yapılanmanın içinde de görülmedi.

Duri’nin Irak’ın büyük aşiretleri arasında olan kendisinin de lideri olduğu Duri aşireti tarafından korunduğu, Ürdün’de Suriye’de hatta Yemen’de saklandığına dair birçok iddialar çıktı.

Birçok kereler öldürüldüğü iddia edilse de bir türlü ispatlanamadı. Son olarak IŞİD’in Musul’u ele geçirmesine yardımcı olduğu için öldürüldüğü öne sürülmüştü.

Duri'nin başında olduğu Nakşibendi Ordusu, Musul'un işgalinde IŞİD'le işbirliği yaptı / Fotoğraf: AFP

Meydanı IŞİD’e kaptırınca sessizleşti

2014 yılında Irak’ın Sünni bölgelerinin çoğunun IŞİD tarafından ele geçirilmesiyle sesi soluğu kesilen Duri, IŞİD’in etkinliğini kaybettiği 2019 yılında görüntülü bir mesajıyla hayatta olduğunu gösterdi.

Mepannews’in haberine göre Duri bu sefer de sosyal medyada yayınlanan bir ses kaydı ile ortaya çıktı.

Irak’ta son aylarda yaşanan kanlı protestolara ve hükümet krizlerine değinen Duri, Iraklılara ve Araplara birlik çağrısında bulunarak, Baas Partisi olarak bu kez çoğulcu bir sistemde iktidara yeniden talip olduklarını belirtti.

1942 doğumlu olan Duri ilerleyen yaşına karşın halen de Irak’ta önemli bir figür.

Peki birçok önemli siyasi ya da askeri figürün bir şekilde ortadan kalktığı 17 yıllık süreçte Duri nasıl yakalanmamayı başardı ve halen nasıl etkinliğini bir şekilde yürütüyor.

Bu soruları bir dönem Irak’ta da yaşayan güvenlik uzmanı Abdullah Ağar’a yönelttik.

Ağar, Duri’nin korunduğuna dikkat çekerek, “İster kendi imkanlarıyla değil ister başka çevrelerin desteğiyle 17 yıldır varolmayı başarabiliyor. Halen de Baas damarının en önemli figürü” dedi.

Abdullah Ağar / Fotoğraf:Twitter@abdullahagar2

"En büyük hatası IŞİD’le işbirliği oldu"

Ağar’a göre Duri en büyük hatasını 2014’te IŞİD ile işbirliği yaparak ödedi.

2013 yılında Irak’ta başlayan Sünni tabanlı isyan iyi gidiyordu ve o vakte kadar isyanın sahibi Duri ve onun başında olduğu Nakşibendi Ordusu gibi görülüyordu. Ancak 2014 yılında Musul’un IŞİD tarafından ele geçirilmesiyle IŞİD adım adım etkisini artırdı. Duri en büyük hatası bu süreçte IŞİD’le işbirliği yaparak ödedi ve bu hatasının bedeli de ağır oldu. Çünkü IŞİD, kendisi dışındaki bu yapılarak üç şart koşuyordu. Bana biat edeceksin, emirlerimi dinleyeceksin, verdiğim görevlileri yapacaksın. Bunlara uymayanları ya öldürdü ya sürdü. Duri’nin de bu süreçte IŞİD’le işbirliği yapması 'Irak’ın Şanlı Direnişi' dedikleri hareketi terörize etti, böldü, illegalize etti. Oysa bu adamlar IŞİD’den farklıydı. Askeri ve siyasi bir yönleri, toplumda tabanları var.

Duri, 2019'da da görüntülü mesaj yayınlamıştı / Fotoğraf: Mepanews

Saddam yanlıları açısından üzerinde anlaşılacak lider

Ağar, son zamanlarda Irak’ta artan sokak gösterilerinde Duri ve ekibinin de olduğu iddialarının olduğunu belirterek,sözlerini şöyle sürdürdü:

Irak’ta halen Saddamcılıkla Sünnicilik iç içe geçmiş iki kavramdır ve Sünni kesim halen bir lider figürüne ihtiyaç hissediyor. Duri’nin yaşı ilerlemiş durumda. Bu nedenle kalkıp bütün organizasyonu o yönetiyor demek yanlış olur ama sembolik olarak da bir lider olarak varlığını sürdürüyor çünkü Saddam yanlıuları üzerinde uzlaşılacak bir lidere ihtiyaç hissediyorlar.

Kurduğu yapıya Nakşibendi Ordusu adı veren Duri’nin direniş sürecinde tarikatlarla işbirliği yaparak kendileri sofileşirken tarikatları da askerleşmesine neden olduğuna dikkat çeken Ağar, Duri’yle ilgili bugüne kadar en az 12-13 kere öldürüldüğü iddiasının çıktığını da belirtti.

Neden yakalanmıyor? ABD’nin adamı mı?

“ABD, bir Saddamı, Zerkavi’yi ya da Ebu Bekir Bağdadi’yi aradığı kadar Duri’yi istekli aramadı mı”?” sorusuna ise Ağar şu cevabı verdi:

ABD şöyle düşünür. Ben bu adamı öldürürsem sonucu ne olur ve onun yaratacağı boşluğu ne doldurur? Buradan Duri, ABD’nin adamıdır gibi bir sonuç da çıkmasın. Ayrıca ABD mutlaka yakalar  diye bir şey de yok. Sonuçta bu adam çok deneyimli, zeki bir asker. Yakalanmamanın önlemlerini de alabilir.

"Toplumsal tabanı istediği gibi kullanamıyor"

Peki Duri, neden şimdi mesaj verme gereği duydu?

 Ağar’a göre Duri’nin halen Irak’ta bir tabanı var ancak bu toplumsal tabanı istediği gibi mücadele içinde kullanamıyor. Bu son mesajı da bu tabanı harekete yönlendirmek için verilmiş olabilir.

The Independentturkish