“Savaş Türk-Rus İlişkilerinde Dengeyi Değiştirdi”

Nisan ayında Ukrayna’nın Rus donanmasının önde gelen gemilerinden Moskva’yı batırması Ankara’nın Rus gemilerinin çoğunun Karadeniz’e erişimini yasaklama kararını yeniden gündeme taşıdı. Uzmanlar, bu karar ve diğer bazı etkenlerle Ukrayna çatışmasının Türkiye-Rusya ilişkisindeki güç dengesini değiştirdiği görüşünde.

Rus donanmasının Karadeniz’deki önde gelen gemisi Moskva, Ukrayna işgali öncesinde İstanbul Boğazı’ndan son kez geçmişti.

Moskva, Ukrayna güçlerinin batırdığı tek Rus savaş gemisi değil.

Batırılan gemilerin yerini alacak herhangi bir geminin Türkiye kontrolundaki sulardan geçmesi gerekiyor.

Ancak Türkiye, uluslararası Montrö Sözleşmesi kapsamında Rus savaş gemilerinin Karadeniz'e girişini kısıtlıyor.

Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü uzmanlarından Yörük Işık, Türkiye’nin hem Çanakkale hem de İstanbul boğazlarını Rus donanmasına ait gemilerin geçişine kapattığını hatırlatıyor. Yalnızca Karadeniz donanmasına ait gemilerin ana üslerine geri dönme sürecinde boğazları kullanabileceklerini belirten Işık’a göre yeni gemilerini boğazlardan geçiremeyecek olan Rusya’nın Karadeniz’deki eski gemilerini Ukrayna savaşında kullanması gerekecek.

Öte yandan Türkiye tarafından üretilen insansız hava araçları da Rus güçlerine ağır zarar veriyor. Ancak Moskova, Ankara’yı eleştirmekten kaçınıyor.

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov Nisan ayında Türkiye ile ilişkileri ‘‘mükemmel’’ olarak değerlendirmişti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, arabuluculuk faaliyetleri kapsamında geçen ay Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile telefonda görüştü.

Uzmanlar Türkiye’nin Batı yaptırımlarına katılmayı reddetmesini Moskova’nın Ankara’nın tedirgin etmekten kaçınma nedenlerinden biri olarak değerlendiriyor.

Rusya uzmanı Samuel Bendett, Batı’nın yaptırımlar uyguladığı ve Rusya karşıtı hissiyatın arttığı bir dönemde Moskova’nın, Rusya’yla eşitlik temelinde temas kuran az sayıdaki ülkelerden biri olan Türkiye’yi potansiyel bir arabulucu olarak izole etmek istemediği görüşünde.

Rusya geçmişte Suriye’deki askeri varlığını Türkiye’ye karşı koz olarak kullanıyor ve Türkiye’ye yeni bir mülteci akınını tetikleyebileceği tehdidinde bulunuyordu.

Uzmanlara göre Putin, Erdoğan’la ilişkisinde bu nedenle avantaja sahipti ancak Ukrayna savaşı dengenin yeniden sağlanmasına yol açtı

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi uzmanlarından Aslı Aydıntaşbaş, Türkiye’nin şu anda Rusya’ya karşı eli en güçlü ülkelerden olduğunu söylüyor. Rusya’nın daha önce Türkiye’nin eylemlerinden memnun kalmadığında ya da Türkiye Ukrayna’ya silah satışı yaptığında Suriye’deki belli hedefleri bombalayarak rahatsızlığını gösterdiğini hatırlatan Aydıntaşbaş, Rusya’nın şimdi bunu yapmasının zorlaştığını ve Türkiye’nin yarı tarafsız konumunu korumak istediğini söylüyor. Aydıntaşbaş böylece Rusya’nın ekonomik yaşam hattını ve lojistik merkezini güvende tutmayı amaçladığını belirtiyor.

Rus savaş gemilerinin İstanbul Boğazı’ndan sık sık geçtiği günler ise Türkiye’nin Rusya’nın Karadeniz’e geçişine yasak uygulaması nedeniyle geçmişte kaldı. Bu durum sadece Ukrayna işgalini zorlaştırmakla kalmıyor, Türkiye’nin Rusya ile ilişkisini eşitlik temeline çektiğini de gösteriyor.

voa