Seçimler sonrası Meclis nasıl şekillendi?
CHP, ittifaklar nedeniyle sandalye kaybetti
Editor1
0
Seçimler sonrası Meclis nasıl şekillendi?
- Ayşe Sayın
- Unvan,Ankara, BBC Türkçe
- Twitter,
14 Mayıs seçimlerinde parlamento aritmetiği önemli ölçüde değişti. 2018'deki seçimlerde 344 milletvekili çıkaran AKP ve MHP’nin içinde yer aldığı Cumhur İttifakı, resmi olmayan sonuçlara göre yaklaşık yüzde 4 oy kaybetmesine karşın, 322 milletvekili ile yine Meclis'te çoğunluğu elde etti.
Yüzde 35 oy alan alan CHP ve İYİ Parti’nin içinde yer aldığı Millet İttifakı 213, yüzde 10,5 oy alan Yeşil Sol Parti ve Türkiye İşçi Partisi’nin içinde yer aldığı Emek ve Özgürlük İttifakı ise 65 milletvekiliyle temsil edilecek.
Milletvekilliği seçimlerinde en yüksek oy kaybını AKP yaşadı. CHP oylarını yüzde 3 artırdı ancak listelerinden aday gösterdiği ittifak partilerinin ayrılmasının ardından, sandalye sayısı, önceki döneme göre düşmüş olacak.
İYİ Parti ve MHP oy oranlarını büyük ölçüde korudu. Yeşil Sol Parti listesinde seçime giren HDP de yaklaşık yüzde 3 oy ve 6 milletvekili kaybetti.
AKP, CHP, MHP, Yeşil Sol Parti ve İYİ Parti Meclis’te grup kuracak sandalye sayısına ulaştı. HÜDA PAR, Demokratik Sol Parti, Türkiye Değişim Partisi, Yeniden Refah Partisi ve Türkiye İşçi Partisi de ittifaklar içinde barajı aşarak, parlamentoda temsil olanağına kavuştu.
Meclis’teki grup sayısı artabilir
CHP listelerinden seçime giren DEVA Partisi 15, Gelecek ve Saadet partileri 10’ar, Demokrat Parti 3 milletvekili çıkardı. Yani Meclis'in açılması sonrası, 38 milletvekili, seçildikleri CHP'den partilerine dönecek.
Her biri ayrı olarak grup kurmak için gerekli olan 20 sandalyeye sahip olmayan bu partilerin Meclis’te daha etkili muhalefet yapması için bir araya gelerek grup kuracak sayıya ulaşıp ulaşmayacağı merak ediliyor.
Kulislere yansıyan bilgilere göre söz konusu partiler, ortak bir parti çatısı altında yeni grup kurmayı gündemlerinde tutuyor. Ancak bunun için cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu beklenecek.
Edinilen bilgiye göre en fazla sandalye sayısına sahip olan DEVA Partisi, izlenecek strateji konusunda önce CHP ile görüş alışverişinde bulunacak.
CHP’nin de görüşü alınarak; Saadet, Gelecek ve Demokrat Parti ile ortak grup kurma konusu masaya yatırılacak. Henüz hangi partinin çatısı altında grup kurulacağı netleşmese de kulislerde, çatı parti konusunda partilerin uzlaşabileceği konuşuluyor.
CHP, ittifaklar nedeniyle sandalye kaybetti
2018 seçimlerinde toplam yüzde 22,6 oy alan ve 146 milletvekili çıkaran CHP, oylarını yaklaşık 3 puan artırarak 169 milletvekili çıkardı.
Birçok yorumcuya göre bu sonuç DEVA, Gelecek, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’nin CHP oylarını artıracak sinerji yaratmadı ve parti psikolojik sınır olan yüzde 30 üstü oy hedefine ulaşamadı.
CHP’de yapılan analizlerde, bu oy artışının bir bölümü, önceki seçimlerde uygulanan yüzde 10 barajını aşması için HDP’ye oy veren stratejik seçmenin partiye dönüşüne bağlanıyor. Oy artışının sınırlı kalmasındaki bir başka etken olarak da, CHP seçmeninin listelerinden muhafazakar partilerin adaylarına oy vermekten kaçınması ve listelere tepkiler olarak görülüyor.
Ancak, CHP kökenli bir isim olan TDP; Genel Başkanı Mustafa Sargül’ün adaylığı, sonuçlara olumlu yansıdı. Sarıgül, Erzincan’da CHP oylarını yaklaşık yüzde 10 artırarak, yıllar sonra partinin parlamentoda temsilini sağladı.
CHP, 6 İYİ Parti adayına da listelerinde yer açmıştı. Bunlardan sadece İstanbul 1. Bölge'de 6. sıradan aday gösterilen Ahmet Ersagun Yücel, Meclis'e girmeyi başardı.
Toplam 40 ismin kendi partilerine dönmesi halinde CHP, bu dönem parlamentoda 129 sandalye ile temsil edilecek.
Fermuar CHP’ye kazandırdı, İYİ Parti varlık gösteremedi
CHP ve İYİ Parti, 7’si İYİ Parti olmak üzere toplam 17 ilde “fermuar” sistemiyle ortak liste ile seçime girdi. Ağırlıklı olarak İç Anadolu’da İYİ Parti listesiyle seçime girerek, “milliyetçi oyları çekme” çabası ise sonuç vermedi. İYİ Parti listesiyle seçime girilen Yozgat’ta eski bakanlardan Lütfullah Kayalar, Aksaray’dan Turan Yaldır Meclis'e girdi.
Buna karşın CHP listeleriyle seçime girilen Adıyaman, Bartın, Batman, Çorum, Erzincan, Hakkari, Rize ve Van’da CHP vekil sayısı ve oy oranını artırdı.
CHP, Erdoğan’ın memleketi Rize’den Tahsin Ocaklı ile Meclis’e girmeyi başardı. Aynı şekilde 1999’da il olan Düzce’den ilk kez milletvekili çıkardı. Sezgin Tanrıkulu’nu Diyarbakır’dan aday gösteren CHP bu ilde de uzun süre sonra milletvekilliği aldı. Van, Batman, Hakkari ve Şırnak’ın da aralarında bulunduğu illerde oy oranını artırdı.
İYİ Parti oylarını korudu ama umduğunu alamadı
İYİ Parti ise geçen seçimlere göre oy oranını koruyarak, yüzde 9,69’luk oy oranıyla 44 sandalye çıkardı. Ancak, “birinci parti çıkarak, başbakan olma” hedefi koyan İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, umduğu sonucu alamadı.
İYİ Parti’nin oy oranında kıpırdama olmamasının nedeni olarak, Mart ayında, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanlığı adaylığına karşı çıkarak, ittifak masasından önce kalkıp, sonra dönmesi nedeniyle seçmene güven verememesi gösteriliyor.
Milletvekili adayları ile ilgili yapılan tercihler ve partinin kuruluşundan bu yana yer alan bazı önemli isimlerin aday gösterilmemesinin, partinin büyüyememesinde etkili olduğu yorumu yapılıyor.
Yeşil Sol Parti oyları geriledi, TİP yine 4 milletvekili çıkardı
HDP, kapatma davası nedeniyle adaylarını Yeşil Sol Parti listesinden gösterdi. Meclis'te en az 80 milletvekilliğini hedeflemesine karşın, oyları yaklaşık 3 puan geriledi ve son verilere göre 61 milletvekili çıkardı.
HDP, CHP’nin bazı Doğu ve Güneydoğu illerinde milletvekili çıkarması nedeniyle oy oranı gerilerken, büyükşehirlerde umduğu sonucu alamadı. 27. Dönem'de milletvekili çıkardığı Ankara 1. Bölge'deki bir milletvekilliğini de kaybetti. Oyların düşüşünde, stratejik CHP seçmeninin, partisine dönüşü ve ittifak içinde yer alan TİP’in ayrı liste ile seçime girmesi de etkili oldu.
TİP ise yüzde 1,7'lik oy oranıyla barajı aştı ve yine 4 milletvekili çıkardı.
Genel Başkan Erkan Baş, Ahmet Şık, Sera Kadıgil yeniden seçilirken, Gezi davasından tutuklu bulunan avukat Can Atalay, Meclis’e giren yeni isim oldu.
Kamuoyunca tanınan popüler gazeteci, sanatçılara da listelerinde yer veren TİP, beklediği sıçramayı yapamadı ve Hazine yardımı almak için gereken yüzde 3 oy oranına ulaşamadı.
Emek ve Özgürlük İttfakı toplamda, 65 milletvekiliyle temsil edilirken, Yeşil Sol Parti, sandalye sayısı olarak parlamentonun üçüncü partisi konumunu korudu.
Kadın milletvekili sayısı arttı
Seçim sonuçlarına göre parlamentodaki kadın millevtekili sayısı 121 oldu ve bu cumhuriyet tarihi boyunca kadınların en yüksek temsili anlamına geliyor. AKP’den 50, CHP’den 30, Yeşil Sol Parti'den 30, İYİ Parti’den 6, MHP’den 4, TİP’ten ise bir kadın milletvekili seçildi.
Nevşehir ve Giresun, ilk kez Meclis'e kadın milletvekili gönderdi.
Nevşehir’den MHP Genel Başkan Yardımcısı Filiz Kılıç, Giresun’da ise Elvan Işık Gezmiş, bu ilden seçilen ilk kadın vekiller oldu.
Aralarında Adıyaman, Aksaray, Erzurum, Karaman, Ordu, Zonguldak’ın da bulunduğu 30 ilde ise sadece erkek adaylar seçildi.
AKP yüzde 7 geriledi, metropollerde oy kaybetti
Seçimlerde yüzde 35,5 oy alan AKP oyları bir önceki seçime göre yüzde 7 geriledi. Bu rakamla AKP, 2002’de ilk kez seçime girdiği yüzde 34,2’lik oy oranına yakın bir oy aldı. Toplamda 75 ilde oyları düşen AKP, 6 ilde ise oylarını artırdı.
AKP'nin; Ankara, İstanbul ve İzmir gibi metropollerin yanısıra, Trabzon, Rize, Samsun’un da aralarında bulunduğu, birinci çıktığı Karadeniz illeri de bulunuyor.
AKP, deprem bölgesindeki illerde birinci çıkmasına karşın bu illerde de oy kaybı yaşadı. AKP# önceki seçimlerde olduğu gibi Ege, Akdeniz ve Trakya’da CHP’nin ardından ikinci parti konumunu korudu.
YRP süprizi
İttifakta sürpriz yapan parti ise Yeniden Refah Partisi oldu. Yeni kurulan bir parti olmasına ve ayrı listeyle seçime girmesine karşın parti, Meclis'e girerek Genel Başkan Fatih Erbakan ile birlikte 5 milletvekili çıkardı.
AKP listelerinden seçime giren HÜDA PAR 4, Demokratik Sol Parti ise 1 milletvekiliyle parlamentoda temsil edilecek.
MHP oylarını korudu, büyükşehirlerde oyu düştü
Birçok kamuoyu anketinde yüzde 7 seçim barajı veya altında gösterilen MHP, 2018’e göre oylarını büyük ölçüde koruyan partiler arasında yer aldı.
2018 seçimlerine göre oyları 1 puan gerileyen MHP’nin ayrı liste kararı, partinin bir önceki seçime göre fazladan bir milletvekili çıkarmasını sağladı ve MHP 50 sandalyeyle Meclis’te temsil olanağına kavuştu.
MHP geçen seçimde milletvekili çıkaramadığı Giresun, Çankırı, Elazığ, Bolu, Kilis, Nevşehir, Niğde, Gümüşhane, Isparta’dan milletvekili çıkarmayı başarırken, metropollerde oy kaybetti.
MHP’nin milletvekili sayısı İstanbul’da 8’den 5’e, Ankara’da 5’ten 3’e, İzmir’de ise 2’den 1’e düştü.
Mustafa Destici ve Ümit Özdağ milletvekili seçilemedi
Cumhur İttifakı Adayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Millet İttifakı Adayı ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun yanı sıra, milletvekili adayı olmayan İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ile Millet İttifakı çatısı altında seçimlere giren DEVA, Gelecek ve Saadet partilerinin genel başkanları da Meclis’te olmayacak.
27. Dönem'de partilerini Meclis'te temsil eden BBP Genel Başkanı Mustafa Destici ve Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, aday oldukları illerden seçilemedikleri için bu dönem partilerini Meclis’te temsil edemeyecekler.
Meclis’e giren liderler
Memleketi Osmaniye'den yeniden milletvekili seçilen MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Yeşil Sol Parti listesinden seçime giren HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan ve Mithat Sancar, TİP Genel Başkanı Erkan Baş yeniden milletvekili seçildi.
Cumhur İttifakı çatısı altında seçimlere giren Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu ve DSP Genel Başkanı Önder Aksakal ile Türkiye Değişim Partisi Genel Başkanı Mustafa Sarıgül, Yeşil Sol Parti Eş Genel Başkanları Çiğdem Kılıçgün Uçar ve İbrahim Akın, Meclis'e yeni giren genel başkanlar oldu.
EURO NEWS
