Japonya'nın eski başbakanlarından Şinzo Abe Japonya saatiyle bu sabah 11:30'da, Pazar günü yapılacak seçim için çıktığı kampanya çerçevesinde Kyoto yakınlarındaki Nara'da konuşma yaptığı sırada suikaste uğradı. 67 yaşındaki eski başbakan hastanede hayatını kaybetti.

Abe'yi öldürmeye çalışan kişinin Nara'da ikamet eden ve eski bir Japonya Deniz Öz Savunma Kuvvetleri mensubu olan 41 yaşındaki Tetsuya Yamagami olduğu açıklandı.

Japon NHK televizyonu tarafından çekilen görüntülerde şüpheli Yamagami'nin iki el ateş ettikten sonra kaçmaya çalışmadığı ve polis tarafından yere yatırılıp etkisiz hale getirildiği görülüyor.

Şüphelinin yanında yola düşen ve siyah bantla bağlanmış bir eşyanın da el yapımı bir silah olabileceği düşünülüyor.

Polis, gözaltına alınan ve ifadesi alınan 41 yaşındaki şüphelinin soruları soğukkanlılıkla yanıtladığını belirtti.

Şüphelinin evinde çok sayıda patlayıcı ve el yapımı silah bulundu.

Hastaneye kaldırılan Abe'ye yerde yatarken yapılan acil müdahale sırasında bilincinin açık olduğu, ancak hastaneye götürülürken kalbinin durduğu ve yaşam belirtisi göstermediği bildiriliyordu.

Nara Medikal Üniversitesi Hastanesi'nde basın toplantısı düzenleyen doktorlar, boynunda iki kurşun yarası bulunan Abe'nin kalbinin ağır hasar aldığını, kurşunlardan birinin kalbe yakın bir bölgeye saplandığını söyledi.

Saldırıdan dakikalar sonra hâlâ bilinci açık olan Abe'nin durumu hızla kötüleşti. Doktorların verdiği bilgiye göre Abe, hastaneye ulaştığında hayati belirtisi yoktu. Kendisine hıza kan nakli yapıldı ancak hayata döndürülemedi.

Kısa bir süre önce basına açıklama yapan Başbakan Fumio Kişida doktorların "Abe'nin hayatını kurtarmak için olağanüstü çaba sarf ettiklerini" söyleyip "Bu saldırı affedilemez." şeklinde konuştu.

Görgü tanıkları, bir kampanya konuşması için Nara'ya giden Abe'nin uğradığı saldırıdan önce, arkasından büyük bir silah çıkartan bir adam gördüklerini söyledi.

Yamagami'nin Nara-nishi Polis Merkezi'nde sorgulandığı biliniyor. Zanlı ilk ifadesinde Abe'den "hoşnut olmadığı için" onu öldürmeyi planladığını söyledi.

Gri bir gömlek ve haki renk pantolon giyen Yamagami'nin, Abe'nin arkasına nasıl geçtiği ve yaklaşmaması gereken yere nasıl girdiği bilinmiyor.

Abe'nin vurulduğunun haberinin duyulmasından sonra Japonya'da Başbakan Fumio Kişida ve tüm kabine üyeleri kampanya için çıktıkları illerden hızla Tokyo'ya geri dönüyorlar. Olaydan hemen sonra Tokyo'da bir kriz masası da kuruldu ve ilgili bakanlıklar bilgilendirildi.

Ülke siyasetinde büyük bir ağırlığı vardı

Abe Japonya'yı yöneten Liberal Demokratik Parti'n en büyük kanadının başı olarak tüm adayları destekliyordu. Şu an aktif olarak seçimlerde aday olmasa da parti içinde çok büyük ağırlığı var. Japonya'nin en uzun başbakanlık yapan politikacısı olarak 8 yıl başbakanlık yaptıktan sonra sağlık nedenleriyle bu görevden ayrılan Abe, LDP'ye yön verenlerdendi.

Olay hakkında ilk yorumlar da gelmeye devam ediyor. Abe'nin partisinin kurmayları menfur saldırıyı "demokrasiye yapılmış bir hareket" olarak değerlendirip "Böyle bir şiddet ve barbarlık asla kabul edilemez" şeklinde konuştular.

Silah kontrolünün çok sıkı olduğu Japonya'da silahlı saldırı batıya göre çok az görülüyor. Bu nedenle saldırganın silahı kendisinin imal ettiği veya bir başkasının imal edip ona verdiği tahmin ediliyor.

Japonya'nın en uzun süre hizmet veren başbakanı olan Abe, 2020'de sağlık sorunları nedeniyle görevi bırakmıştı. Daha sonra bağırsaklarında bir rahatsızlık olduğunu açıklamıştı.

Abe'nin yerine görevi partideki yakın dostu Yosişide Suga almış daha sonra Fumio Kişida başbakan olmuştu.

Türkiye'nin eski Tokyo Büyükelçisi Ahmet Bülent Meriç, 2014-2017 yılları arasında görev yaptığı sırada tanıştığı ve yakın bir ilişki kurduğu dostu Şinzo Abe için, BBC Türkçe'ye "Türkiye de dostunu kaybetti" sözleriyle anlattı:

"Kendisi İstanbul ile kardeş şehir olan ve Ertuğrul Fırkateyni kazasının yaşandığı Simonaseki şehrinden olduğu için çok yakındık .Yaptığımız kültürel faaliyetlere ya kendisi bizzat katılır ya da kardeşi Kishin'i veya eşi Bayan Abe'yi yollardı. 2015 yılında Ertuğrul Fırkateyni faciasının 125. yıldönümünü anmak için Japonya'ya gelen Gediz Fırkateyni'nde verdiğimiz kokteyle eşi katılmıştı. Ne zaman bir sorum olsa doğrudan kendisine ulaşabilirdim. Kapısı biz Türklere hep açıktı. Sinop nükleer santral projesi için de büyük gayret gösterdi. Benim eşim de onun eşi de Hiroşimalı oldukları için ailece görüşürdük. En son 2017 yılında Japonya'daki görevim biterken veda ziyaretine gittiğimde kendisini gördüm. Çok üzgünüz. Sadece Japonya önde gelen bir devlet adamını değil, Türkiye de dostunu kaybetti."

Abe'nin ölümünün duyurulmasının ardından dünya genelinde liderler de başsağlığı mesajı paylaştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Abe'nin ölümünün ardından sosyal medya hesabından başsağlığı mesajı paylaştı:

İngiltere Başbakanı Boris Johnson da ülkesinin "Bu karanlık zamanlarda Japonya'nın yanında olduğunu" söyledi. Twitter hesabından açıklama yayımlayan Johnson, "Şinzo Abe'nin ölümü inanılmaz derecede üzücü bir haber. Belirsiz zamanlarda yürüttüğü küresel liderliği birçok kişi tarafından hatırlanacak." ifadelerini kullandı.

Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Abe'nin ölüm haberi karşısında "Çok derin bir üzüntü duyduğunu" belirtti, "Bu zor saatlerde Japonya'nın yanındayız" mesajı paylaştı.

Güney Kore lideri Yoon Suk-Yeol de başsağlığı mesajı paylaştı ve suikastin "Affedilemez bir suç olduğunu" söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Abe'nin suikaste uğramasını "şoke edici ve son derece rahatsız edici" olarak değerlendirdi. Abe için "Çok büyük bir vizyonerdi" ifadelerini kullandı.

Çin'den de Abe'nin ölümüyle ilgili bir tepki geldi. Çin'in Japonya'daki Büyükelçilik Sözcüsü, yazılı bir açıklama yaptı:

"Eski Başbakan Abe, iktidarda olduğu dönemde Çin-Japonya ilişkilerine önemli katkılarda bulundu. Ailesine başsağlığı diliyoruz."

Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron da "Japonya çok büyük bir başbakanı kaybetti" ifadelerini kullandı:

"Abe hayatını ülkesine adamıştı ve dünya genelinde düzeni sağlamak için çok çalıştı."

Asya'da suikastler

Japonya'da daha önce de siyasetçiler saldırıya uğradı.

1960 yılında ülkedeki Sosyalist Parti'nin lideri Inejiro Asanuma, bir konuşma sırasında bıçaklı saldırı sonucu öldü.

2007 yılında da Nagasaki'deki belediye başkanlığı seçimlerinde, mevcut başkan Iccho Ito vurularak öldürüldü.

Asya'nın bu bölgesinde lider düzeyinde de suikastler yaşandı.

Güney Kore'nin üçüncü lideri olan Park Chung-hee 1979'da vurularak öldürüldü.

BBC TÜRKÇE