Siyasi ibre ne gösteriyor?

2023 genel seçimleri için, Ocak-Haziran arasında 18 anket yapılmış. Haziran ayında tek anket yapılmış. Mart-Nisan aylarında da pandemi nedeni ile iki ayda yalnızca üç anket yapılmış. Bu ayları  çıkarırsak, Ocak-Şubat ve Mayıs aylarında yapılan anketlerin ortalaması, siyasi ibrenin nasıl değiştiğini gösteriyor.

1.2018 genel seçimlerinde yüzde 42 oy alan Ak Parti'nin bu oyları ortalama olarak beş puan kayıp ile yüzde 37 seviyesine gerilemiş. 2020 Mayıs ayında yüzde 36,53 olmuş.

Ak Parti'nin oylarında hızlı gerilemenin temelinde Başkanlık sisteminin getirdiği hukuk, demokrasi, idari alanlarda intibaksızlık sorunları var. İkinci nedeni partinin giderek dar bir kadroya sıkışmasıdır. Nihayet diğer partilere karşı otoriter, çatışmacı olan fakat parti içinde aynı zamanda biat tabanlı olan kültür yapımız da yine intibak sorununu da tırmandırıyor. Söz gelimi Cumhuriyet tarihinde ilk defa bakanlar ve kamu otoriteleri sürekli Cumhurbaşkanımızın talimatı diye söze başlıyor. Oysaki Anayasada karar var… Cumhurbaşkanlığı kararı olur. Talimat diyenler kendi postlarını koruduklarını düşünüyorlar fakat Demokrasi geleneğine darbe vurmuş oluyorlar. Özgür ve demokratik insanlar siyasette talimatı hazmedemez.  Demokrasilerde talimatla devlet ve ülke yönetilemez.

2. CHP'nin genel seçimlerde aldığı oy yüzde 22,6 idi. Düşük kalmasının nedeni barajı geçsin diye diğer partilere giden oylardı. 2020 de CHP'nin oyları yüzde 25 seviyesinde devam ediyor. CHP' nin temel sorunu, kendi gündemini yaratmakta zorlanmasıdır. Beyanlarından anlaşılan odur ki Kılıçdaroğlu daha temkinli davranıyor ve toplumsal ihtiyaçları içeren gündem yaratmaya çalışıyor. Ancak CHP'de, Ak Partinin tersine demokrasi anlayışını istismar ederek kişisel hesaplar üstüne oturtmak isteyenler var. Son dönemlerde partiden ihraçlar bu sorunu ağırlaştırmıştır. 

3. HDP'nin 2018 genel seçimlerde aldığı yüzde 11,7 oyun, bir kısmı parti baraj altında kalmasın diye  diğer partilerden gelen oylardır. Bu emanet oylar eğer sorun varsa bu sorunun siyasi arenada  çözülmesini isteyenlerin oylarıdır. Son anketler HDP oylarının bir-iki puan oynadığını fakat en son Mayıs ta yüzde 10.15 olarak barajı geçtiğini gösteriyor.

4. İYİ Parti 2018 seçimlerinde yüzde 10 oy almıştı. Mayıs 2020 anketlerinde oy oranını bir puan artırarak yüzde 11'e taşıdığı anlaşılıyor.

5. MHP 2018 seçimlerinde aldığı yüzde 11,1 oyu koruyamamış. Yılbaşından bu yana sürekli oy kaybetmiş Mayıs ayında yüzde 8,63'e gerilemiştir. MHP'nin oylarının Ak Partiye geçmediği anlaşılıyor. Çünkü Ak Parti de geriliyor. Sorun MHP'nin iktidar ortağı olarak görülmesi ve Ak Partiye olan tepkilerin aynısına  muhatap olmasıdır.

6. Saadet Partisinin oyları yüzde 1,5 dolayında devam ediyor. Anlamlı bir değişme olmamış.

7. Deva ve Gelecek partisinin oy oranları Mayısta artmış. İki partinin toplam oy oranı yüzde 3,42 ediyor. Bu oran Türkiye de meclis aritmetiğini ve özellikle Cumhurbaşkanlığı seçimlerini değiştirecek bir orandır. 

Sonuç olarak; 2018 genel seçimlerinde yüzde 54,3 olan Millet İttifakının toplam oyları Mayıs 2020 de yapılan 6 anket ortalamasına göre, 8.7 yüzdelik puan gerileyerek yüzde 45,06 olmuş.