Sokakta Yaşamaya Zorlanan Çocuklar: Çözüm Nerede Tıkanıyor?

Sokakta Yaşamaya Zorlanan Çocuklar: Çözüm Nerede Tıkanıyor?

Sokakta Yaşayan Çocuklar ve Çalıştırılanların Sayısı Artıyor

YEREL GÜNDEM / TÜRKİYE

Türkiye'de sokakta yaşayan ve zorla çalıştırılan çocukların sayısı hızla artıyor. 2025 Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na göre, 50 bin 293 çocuğa zorla dilendirme ve çalıştırma nedeniyle müdahale edildi. Bu çocukların 19 bin 500'ü ise Suriyeli. Uzmanlar, sorunun çözümü için sürdürülebilir politikaların uygulanmadığını belirtiyor.

“Sokakta Suçtan Başka Yol Yok”

15 yılını sokakta geçiren Umut Çocukları Derneği Başkanı Ferhat Şahin, sokakta büyümenin çocukları suça ve madde bağımlılığına sürüklediğini belirtiyor. Şahin’e göre, sistemin yetersizliği nedeniyle birçok çocuk üçüncü yakalanmadan önce sosyal hizmet kurumlarına alınamıyor:

"Üçüncü defaya kadar beklediğinizde, çocuk çoktan sokak kültürünü benimsemiş ve suça karışmış oluyor."

Sosyal hizmetler tarafından koruma altına alınan çocuklar dahi, genellikle tekrar sokaklara dönüyor. Bunun nedenleri arasında çocukların aileleriyle bağlarının kesilmemesi, yetersiz psikososyal destek ve kurumlardan kaçış gösteriliyor.

Anlık Çözümler Yetersiz Kalıyor

Türkiye Barolar Birliği Çocuk Hakları Komisyonu Üyesi Avukat Hatice Kaynak, çocukların korunması için mevcut sosyal hizmet sisteminin yeterince etkili olmadığını vurguluyor. Kaynak, sorun yaşandığında müdahale eden bir sistem yerine, sürekli izleme ve destek sağlayan bir yapının gerekliliğini ifade ediyor:

"Her çocuğun kimlik numarasıyla sosyal hizmet sistemine dahil edilmesi ve etkili bir kontrol mekanizması oluşturulması gerekiyor."

Ancak, ailelere uygulanan para cezalarının caydırıcı olmadığı ve çocukların genellikle başka bölgelerde çalıştırılmaya devam ettirildiği belirtiliyor.

Göç ve Artan Riskler

Türkiye’de yaklaşık 1,6 milyon göçmen çocuk bulunuyor. Sokakta dilendirilen ve çalıştırılan çocukların yarısını Suriyeli çocuklar oluşturuyor. Göçmen ailelerin maddi yetersizlikleri ve yoksulluk, çocukların sokağa itilmesinde önemli bir rol oynuyor.

Şahin, göçle birlikte sadece sayıların değil, sokakların yapısının da değiştiğini söylüyor:

"Çocuklar artık çok daha fazla çeşit ve ucuz uyuşturucuya kolayca erişebiliyor. Bu durum, aile yapısını bozarak sokaktaki kitlenin artmasına yol açıyor."

Aşılaması Gereken Sistem Eksiklikleri

Uzmanlar, sokaktaki çocuklar için tek başına kurum bakımının yeterli olmadığını, ailelere yönelik destekleyici politikaların geliştirilmesi gerektiğini savunuyor. Kaynak, bu sorunun 90’lı yıllarda daha etkin bir şekilde ele alındığını ve sosyal hizmet ekiplerinin sokaktaki çocukları kayıt altına alarak çözüm ürettiğini belirtiyor. Ancak, bu tür sistematik uygulamaların günümüzde yeterince yaygın olmadığı ifade ediliyor.

Ne Yapılmalı?

Uzmanlara göre, çocukların korunması için etkili politikaların hayata geçirilmesi gerekiyor. Bu politikaların temel unsurları şunlar olmalı:

• Çocukların aileleriyle birlikte desteklenmesi.
• Eğitim olanaklarının artırılması.
• Gençlik evlerinin yaygınlaştırılması.
• Koruyucu aile modelinin teşvik edilmesi.
• Suç örgütlerinin ve dini cemaatlerin çocuklar üzerindeki etkilerinin azaltılması.

Avukat Kaynak ayrıca, dilendirme suçuna yönelik cezaların artırılması gerektiğini ifade ediyor.

İhbar ve Farkındalık Önemli

Sokakta çalışan ya da dilendirilen çocuklar için etkili bir ihbar mekanizmasının gerekliliği de uzmanların ortak görüşü. ALO 183 ihbar hattı bu noktada kilit rol oynuyor. Kaynak, sokakta dilendirilen çocuklara para verilmesinin onların sokakta daha uzun süre kalmalarına neden olduğunu vurguluyor.

Şahin ise kullanılan “sokak çocuğu” kavramının yanlış olduğunu belirtiyor:

"Sokak çocuğu diye bir şey yok; sokaklar çocuk doğurmaz. Sokakta yaşamak zorunda kalan çocuklardan aile, toplum ve devlet sorumludur."

www.yerelgundem.com 

KAYNAK: BBC TÜRKÇE