Sovyetler Birliği neden ve nasıl çöktü?

Sovyetler Birliği neden ve nasıl çöktü? 

Sovyetler Birliği 30 yıl önce, Genel Sekreter Mihail Gorbaçov'un siyasi ve ekonomik sistemde reform yapma çabaları sonrası başlayan siyasi, ekonomik ve etnik parçalanmanın sonucu olarak dağıldı.

'Durgunluk çağı'nı sona erdirmek isteyen Gorbaçov, Komünist Partisi içinde ekonomiyi canlandırmak amacıyla tasarlanan siyasi reform hareketi 'perestroyka'yı başlattı.

İlk başlarda programın 1985'te SSCB'yi canlandırdığı görüldü ancak 'süper güç' bir silahlanma yarışı ve yıllarca süren kötü yönetimin pençesindeydi.

Komünist rejimin gücünü ve birliğini oluşturan 15 Sovyet Cumhuriyeti hızla dağılıyordu.

Önce Kafkasya bölgesinin Moskova'ya isyan etmesiyle, daha sonra Baltık ülkelerinin katılmasıyla dağılma süreci hızlandı.

1988'de Estonya, egemenliğini ilan eden ilk Sovyet cumhuriyetiydi ancak Ocak 1991'de Moskova, ayaklanmayı bastırmak için müdahalede bulundu. Burada göstericilerin üzerine ateş açıldı.

Bu girişimin başarısız olmasından sonra ayaklanan bir diğer ülke Litvanya, 11 Mart 1990 tarihli yasa ile bağımsızlığını ilan etti ve SSCB'den resmen ayrılan ilk ülke oldu.

Sovyetler Birliği'nin sekizinci ve son lideri olan Mihail Gorbaçov'un sağlık sorunları yaşadığı ve bu yüzden birliği yönetemeyeceğinin anlaşılması, 19 Ağustos 1991'de SSCB'ye 'ölümcül darbeyi' vurdu.

Gorbaçov'un açıklamasının ardından tanklar Moskova'ya girdi, halka açık toplantılar yasaklandı ve reform yanlısı gazeteler kapatıldı.

Ülkeyi "kaos ve anarşiye" sürüklenmekten kurtarmak umuduyla OHAL Komitesi kuruldu ancak onun yönetimi de iki gün içinde çöktü.

SSCB bünyesindeki Rusya Federasyonu Başkanı Boris Yeltsin bu 'kaostan' galip çıkarken, Gorbaçov artık her zamankinden daha zayıf bir liderdi.

Moskova hükümeti nüfuzunu korumakta zorlanıyordu. İlerleyen gün ve aylarda Ukrayna ile Baltık devletleri gibi birçok cumhuriyet bağımsızlıklarını ilan etti.

8 Aralık 1991 tarihinde, birbirlerinin bağımsızlığını tanıma hareketiyle, üç Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Rusya Federasyonu, Belarus Cumhuriyeti ve Ukrayna) Başkanları tarafından Bağımsız Devletler Topluluğu imzalandı. Bu adım Sovyetler Birliği'nin artık var olmadığını deklare ediyordu.

Bunları hızla 11 cumhuriyet daha izledi ve Gorbaçov, önce Komünist Parti lideri olarak emekli olmak zorunda kaldı. Ardından başkanlık görevinden istifa etti.

Başkan Gorbaçov'un istifa etmesinden ve Sovyet bayrağının yerine Rus bayrağının çekilmesinden bir gün sonra 26 Aralık 1991'de SSCB resmen feshedildi.

Sonraki aylarda eski SSCB'ye bağlı olan 15 cumhuriyetin tamamı bağımsızlık elde etti.

Gürcistan'ın 2008'de işgal edilmesi, Kırım'ın 2014'te ilhak edilmesi ve Ukrayna sınırında günümüzde yaşanan gerilimler nedeniyle, aradan geçen otuz yıldan sonra bile, birçok eski SSCB cumhuriyeti Rusya ile temkinli bir tavır içinde.

Aynı şekilde Afrika'nın en büyük iki eski sömürge gücü olan Fransa ve İngiltere, nasıl ayrıldıktan sonra kıta üzerinde bir kontrol mücadelesi verdiyse, Rusya da bugün bu genç devletlerin neredeyse tamamı üzerinde ekonomik, siyasi veya askeri olsun, az ya da çok bir etki yaratma mücadelesi içinde.

EURO NEWS