BM Genel Sekreteri Guterres, Rusya’nın kaygılarının dikkate alındığını ve Rus gıda ürünleri ve gübresinin dünya pazarlarına uygun bir fiyatla sevk edilmesini sağlayacak düzenlemelerin yapıldığını anlattığı mektubunda, yeni tahıl koridoru anlaşmasının kalıcı ve istikrarlı bir uygulama olarak düşünülmesi gerektiğini kaydetti.

“Krizden krize sürüklenen ve sürekli askıya alınan bir Karadeniz girişimi olmaz. İşe yarayan ve herkesin yararına olan bir şeye ihtiyacımız var” diyen Guterres, Rusya’nın taleplerinin karşılanması için somut çözümler sunduklarını kaydetti.

Diplomatik kaynaklara göre Türkiye ve BM’nin üzerinde çalıştığı yeni tahıl koridoru girişimi, Rus ve Ukrayna ürünlerinin Türk boğazları üzerinden ve yine İstanbul’da konuşlu Müşterek Koordinasyon Merkezi tarafından denetlenmesi ve yürütülmesini içeriyor.

2022’deki anlaşmadan farklı olarak tahıl koridorunun 120 gün gibi kısa bir zaman için değil daha uzun bir süre için geçerli olması, böylece uygulamanın siyasi gelişmelerden etkilenmemesi hedefleniyor.

Rusya, kendi ürünlerini ihraç edememesi nedeniyle 17 Temmuz’da tahıl koridorunun askıya alındığını ve 20 Temmuz’dan itibaren Ukrayna limanlarına seyreden tüm gemileri potansiyel askeri kargo taşıyıcıları olarak değerlendirileceğini açıklamıştı. Aynı açıklamada, Rusya’nın koşullarının sağlanması durumunda tahıl koridorunun yeniden başlatılacağı da kaydedilmişti.

Rusya’nın koşulları arasında gıda ürünlerinin ihracatını engelleyen gemicilik, sigorta ve ödemeler gibi alanlardaki yaptırımların kalkması bulunuyor.

Rusya Tarım Bankası’nın uluslararası para transfer sistemi SWIFT’e yeniden bağlanması, tarımsal makine ve yedek parçalarının alımına yeniden izin verilmesi ve Rusya’nın Togliatti kentinden Ukrayna’nın Odessa kentine giden amonyak boru hattının yeniden işletime açılması da koşullar arasında.

Guterres, Mayıs ayında Rusya Tarım Bankası’nın SWİFT sistemine bağlanması için girişimlerde bulunmuş ancak getirdiği öneriler yaşama geçememişti. Rusya açısından en kritik konulardan biri para transferinin sorunsuz olarak yapılması olarak görülüyor. BM’nin yeni paketinde bu soruna yeni bir çözüm yolu bulunup bulunmadığı ilerki süreçte ortaya çıkacak.

Fidan: Geçmiş uygulamadan dersler aldık

Ankara, tahıl koridorunun başladığı ilk günden bu yana Rus ürünlerinin de ihraç edilmesi gerektiğini kaydetmiş ve başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerle temaslarında ihracatının önündeki engellerin kaldırılması mesajını vermişti.

Fidan, temasları sonunda Lavrov ile yaptığı basın toplantısında BM’nin önerilerine destek açıklaması yaparken, “Ülkemizin yoğun çaba ve katkılarıyla BM yeni bir öneri paketi hazırladı. Bunun, girişimin canlandırılması için uygun bir zemin teşkil ettiğini düşünmekteyiz” ifadelerini kullandı.

Ankara ve BM’nin Rusya’nın pozisyonunu ve taleplerini daha iyi anlamaya ve karşılamaya çalışan bir süreci yönettiklerini anlatan Fidan, bu kapsamda Karadeniz tahıl girişiminin ilk uygulama döneminde ortaya çıkan aksaklıklar ve bundan alınan derslerin önemine dikkat çekti.