Pazar erken saatlerde Celalabad da düştü.

Taleban başkente doğru hızla ilerleyişini sürdürürken açıklama yapan Başkan Joe Biden, ABD Büyükelçiği ve diğer müttefiklerin ülkelerin personelinin tahliyesini hızlandırmak için Kabil havaalanında gönderilecek asker sayısının 5 bine çıkarılacağını açıkladı.

Biden "Diplomatik, askeri ve istihbarat ekiplerimizin önerisi çerçevesinde, Amerikalı ve diğer müttefik ülkelerin personelinin düzenli ve güvenli bir şekilde tahliyesini sağlamak üzere 5 bin asker konuşlandırma emri verdim" şeklinde açıklama yaptı. Başkan Biden bu şekilde ABD'nin özel vize programından yararlanacak bazı Afgan vatandaşlarının da tahliyesinin sağlanacağını belirtti.

Camp David'deki resmi yazlık konuttan açıklama yapan Biden, Afganistan savaşını devralan dördüncü başkan olduğunu, bunu beşinci başkana devretmeyeceğini söyleyerek asker çekme konusunda kararlı olduğunu bir kez daha vurguladı. Biden Afgan ordusunun kendi ülkesini savunmadığı sürece ABD'nin Afganistan'daki askeri varlığının sürmesinin bir anlamı olmayacağını kaydetti.

ABD Dışişleri Bakanlığı da, Bakan Antony Blinken'ın, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani'yle görüştüğünü, çatışmaların azaltılması için mevcut diplomatik ve siyasi çabaların aciliyetine dikkat çektiğini bildirdi.

Logar ilini alan Taleban, yerel yetkilileri gözaltına alırken Kabil’e 11 kilometre uzaktaki Çar Asyab’a ulaştı. Ayrıca Pakistan sınırındaki Paktika ili kısa bir çatışmanın ardından düştü. Paktikalı bir milletvekilinin Associated Press’e yaptığı açıklamaya göre, Şarana’daki çatışmalar yaşlılar heyetinin çabaları sonucu durduruldu, ancak Paktika Valisi ve diğer yetkililerTaleban’a teslim oldu. Paktika’nın başkenti Gardez’in büyük bir kısmı Taleban’ın kontroluna girerken, yer yer Afgan ordusuyla çatışmaların devam ettiği haberleri alınıyor.

Taleban ülkenin diğer büyük kentleri olan Herat ve Kandahar’ı da kısa bir süre önce ele geçirmişti.

Taleban Afganistan’ın 34 ilinden 19’unu ele geçirmiş durumda. Merkezi hükümet, aralarında Kabil ve Mezarı Şerif’in de bulunduğu büyük kentlerle bazı iç ve doğu bölgelere hakim durumda.

Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, bir süredir ilk kez televizyondan halka seslenerek, Taleban’ın 20 yıl önce yenilgiye uğratıldığı başarılardan vazgeçmeme çağrısında bulundu. Gani, önceden kaydedilen konuşmasında, hükümetin yerel liderler ve uluslararası müttefiklerle temaslar yürüttüğünü, görüşmelerin sonuçlarının kısa bir süre içinde paylaşılacağını söyledi, ancak ayrıntı vermedi.

Eşref Gani, hafta içinde kent savunmasına destek vermek üzere Mezarı Şerif’e giderek, aralarında Abdülreşit Dostum ve Ata Muhammed Nur’un da bulunduğu komutanlarla görüştü. Ancak Dostum ve Nur'un bugünkü Taleban'ın zaferinin ardından Mezarı Şerif'ten ayrıldığı, kendilerinden haber alınamadığı iddia ediliyor.

Gerek Afganistan’daki uluslararası kuvvetlerin çekilme kararı, gerekse ABD’nin yıllardır yaptığı milyarlarca dolarlık yatırımlara rağmen Afgan ordusunun hızla çözülmesi, ülkenin 1989’da Sovyet işgalinin sona ermesinin ardından çıkan iç savaş ve onu izleyen Taleban yönetimi sırasında yaşananların tekrar edebileceği kaygılarını arttırmış durumda.

Afgan ordusuna havadan destek veren ABD Hava Kuvvetleri Taleban’ın ilerleyişinden bu yana kayda değer operasyon düzenlemedi. Ancak uçuş izleme verilerinden elde edilen bilgilere göre bir Amerikan B-52 bombardıman uçağının bir süre Afganistan hava sahasında seyir halinde olduğu gözlendi.

“Şeriatın Sesi Radyosu”

Taleban, ayrıca Kandahar radyo istasyonunu ele geçirdiği görüntüleri içeren video paylaştı. Kandahar aynı zamanda Taleban’ın ilk ortaya çıktığı ve bir zaman en güçlü olduğu kentti. Örgüt videoda, radyonun adını “Şeriatın Sesi” olarak değiştirdiklerini bildirdi. Taleban militanları 2001 yılındaki yenilgiden bu yana sürekli mobil radyo istasyonları kullanıyordu. Yeni radyo müzik yayınlarını yasaklarken, Kuran, haber ve siyasi yorum yayınlarına ağırlık veriyor.

ABD ve müttefikleri 11 Eylül 2001’deki saldırıların ardından Afganistan’ı işgal etmiş ve Taleban’ı yenilgiye uğratmıştı. Ancak 20 yıl önce başlatılan yeni ülke imarı çabalarının ne kadar sonuç verdiği sorgulanıyor. Başkan Joe Biden, Afganistan’dan Ağustos ayının sonuna kadar askerlerin çekileceğini ve ABD’nin en uzun savaşının bitirileceğini açıklamıştı. Ondan önceki Başkan Donald Trump da, ABD askerlerinin çekilme sürecini planlamak üzere Taleban’la anlaşmıştı.

Biden’ın ilk açıklamasının ardından, Afganistan’ın kırsal bölgelerinde hala nüfuzunu sürdüren Taleban hızla il başkentlerini, sınır kapılarını ve diğer altyapıları ele geçirmeye başladı. Pentagon sözcüsü John Kirby, dün yaptığı açıklamada militanların Kabil’i kıskaca almaya çalıştığı uyarısında bulunmuştu.

Taleban’ın eski yönetimine dönmek istemeyen onbinlerce Afgan evlerinden kaçmak zorunda kaldı. Taleban’ın Afganistan’ı yeniden işgal etmesi durumunda özellikle kadın haklarında kaydedilen birçok ilerlemenin boşa çıkacağı bildiriliyor.

VOA