Trump’ın ABD başkanlığına yeniden aday bile olmaması gerektiğini savunan Demokratlar, geçen sene Senato engeline takılan azil soruşturmasını yeniden başlatıyor. Kanuna göre, Trump başkanlıktan azledilirse bir sonraki seçimde yeniden aday olması söz konusu değil. Kongre binası baskınının ardından Trump’a yönelik çok sert açıklamalarda bulunan Demokratların hedefi de bu.

Barnard College'dan siyaset bilimci Sheri Berman'a göre Demokratların hedeflediği, sembolik olarak "kimsenin hukuktan daha üstün olmadığını" kanıtlamak. DW’nin sorularını yanıtlayan Berman, "Başkan, isyanı ve şiddeti körükledi. Ve hukukun üstünlüğü ilkesi gereği, demokrasinin, onu bu eylemlerinden sorumlu tutması önemli" diyor. Berman, Başkanın Senato'da suçlu bulunması durumunda görevini ikinci kez yapmasının engelleneceğine dikkat çekiyor. ABD’de seçilen bir başkan iki dönem hizmet verebilir. Ancak bu dönemlerin art arda olması şartı bulunmuyor. Bu da Trump'ın 2024'te yeniden aday olabileceği anlamına geliyor.

Kongre baskınında ne yaşandı?

Kongre'nin Joe Biden'in seçim zaferini onaylamak için toplandığı gün, binayı Trump destekçilerinin basması sonucu ortaya çıkan görüntüler birçok Amerikalıyı kuşkusuz derinden sarstı. Yaşanan olaylarda biri polis memuru, beş kişi hayatını kaybetti. Protestoculardan kiminin silahla, kimininse patlayıcı maddeyle katıldığı eylem, aslında Trump’ın kendisini destekleyenleri kışkırtıcı bir biçimde seçimi reddetmeye çağırdığı bir mitingin ardından gerçekleşmişti. Trump burada, "İşin içinde hırsızlık varsa kabul etmeyin. Bu ülke çok şeyler yaşadı. Artık buna katlanamayacağız" dedikten sonra kalabalığa, "ülkeyi geri kazanmak için ihtiyaç duyduğu gurur ve cesareti Cumhuriyetçilere vermeleri" için Kongre binasına yürümeleri çağrısında bulunmuştu. 

Başkan Yardımcısı Mike Pence (solda) ve Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi

Trump’ın yaptığı bu açıklamalar, Demokratlar tarafından, görevden almaya gerekçe olarak gösteriliyor. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin önerisi, Trump’ın başkanlığının Senato’da azil oylamasına bile başvurulmadan, yardımcısı Mike Pence tarafından ABD Anayasası'nın 25’nci maddesi uyarınca feshedilmesiydi. Söz konusu madde, ABD Başkanı’nın görev yapmaya uygun olmadığı durumlarda başkan yardımcısı ve kabineye, mevcut başkanı düşürme yetkisi veriyor. Ancak Pence, 25'inci maddeyi işleterek Başkan Trump'ı görevden almayı reddetti.

Pelosi: Anayasa ve demokrasi için tehdit

Pazar günü Demokrat Parti’nin Kongre üyelerine bir mektup gönderen Pelosi, "Anayasamızı ve demokrasimizi korumak için acil olarak hareket etmeliyiz. Çünkü bu Başkan her ikisi için de ciddi bir tehdit oluşturuyor" diye yazdı. 

Pazartesi günü kamuoyu ile paylaşılan Trump’a yönelik suçlama metninde görülüyor ki Demokratlar Trump'ı "isyanı kışkırtmakla" itham ediyor. Dört sayfalık metnin anayasal dayanağı, ABD’ye karşı "ayaklanma veya isyan" yapmış olanların bir daha kamu idaresinde çalışamayacağını belirten Anayasa’nın 14’üncü maddesi. Temsilciler Meclisi’nin bugün yerel saatle akşama doğru bu madde üzerinden Trump’ın azli için oylama yapması bekleniyor. 

Azilde ikinci perde

Aralık 2019'da Kongre'nin Demokrat üyeleri, Ukrayna lideriyle yaptıkları bir telefon görüşmesine istinaden Trump'ı "yüksek suçlar ve kabahatler nedeniyle" suçlayarak başkanın azlini istedi. Trump, Ukraynalı mevkidaşına siyasi rakibi Joe Biden hakkında zararlı bilgiler bulması için baskı yapmakla ve Ukrayna'ya askeri yardımı durdurmakla tehdit etmekle suçlandı. 

Trump, ABD Kongre binası baskınına yaptığı konuşmaların neden olduğu yönündeki iddiaları reddediyor.

Ancak Demokratların çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi’nin azil kararına rağmen Trump, hüküm giymek için üçte iki çoğunluk gerektiren Senato’da, iki suçlamadan da aklandı. Zira kanuna göre mevcut başkan, ancak Senato tarafından mahkum edilirse görevden alınabilir.

"Artık önümüze bakalım"

Demokratların Senato’daki koltuk sayısına bakıldığında, Trump’ın azli için gereken üçte iki çoğunluğu Senato’da tek başına sağlayamacağı açık. Azil ancak ve ancak Cumhuriyetçi Senatörlerin Trump aleyhinde oy kullanmasıyla gerçekleşebilir. DW’nin sorularını yanıtlayan siyaset bilimci Berman, azil süreci Senato'da tamamlanıncaya kadar aylar geçebileceğine dikkat çekiyor ve geçen sürede "Cumhuriyetçiler Trump'a daha az bağlı olabilir; partilerini kayırmaya yönelik kaygıları daha az ağır basabilir ve bu nedenle teoride azil için daha farklı bir tutum sergileyebilirler." diyor.

Ancak Berman, bunun tersinin de olabileceğini ekliyor: "İnsanlar, 'Bakın, bu korkunçtu. Evet, korkunçtu ama artık yolumuza bakmak istiyoruz' da diyebilirler."

Kesin olan bir şey varsa o da azil sürecinin 20 Ocak'ta, yani Joe Biden'ın göreve başlamasından önce tamamlanmayacağı. Sonuçta Senato’nun, yeni başkanın atayacağı kabine üyelerini onaylamak gibi başka öncelikleri olacak. Hukuk uzmanlarıysa, bir başkanın görevde olmadığı durumda görevden alınıp alınamayacağı konusunda fikir ayrılığına düşüyor. Berman ise "Bana göre bundan sonra tam olarak ne olacağı belirsiz." ifadesini kullanıyor.

Carla Bleiker

 Deutsche Welle Türkçe