Türk Konseyi, Macaristan mı, Ukrayna mı diyecek?

Ukrayna, iki yıldır Türk Konseyi’ne gözlemci üye olma isteğini dile getiriyor.

Türk Dilini Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyi, Türk devletlerinin bir araya geldikleri önemli bir çatı kuruluşu… Son yıllarda kendinden bahsettiren ve günbegün büyüyen bu kuruluşa tam veya gözlemci üye olmak isteyen ülke sayısı artıyor. Onlardan en istekli olanı da Ukrayna!

Ukrayna’nın bu isteğine olumsuz görüş bildiren ülkelerden birisinin, Türk Konseyi’nin en batıdaki gözlemci üyesi Macaristan olduğunu söyleyelim.

Ukrayna ve Macaristan arasında uzun zamandan beri var olan sorunlar gittikçe daha karmaşık bir hâle geliyor. Macaristan, Ukrayna’nın çeşitli baskı ve yıldırmalarla ülkedeki Macar azınlığın dil ve eğitim özgürlüğünü kısıtladığını ileri sürerek, Ukrayna’nın tavır değişikliğine gitmediği sürece Ukrayna’yı dünya siyasi arenasında bloke etmeye devam edeceğini açıkça deklare ediyor. Yeni Ukrayna eğitim yasasına göre, ülkedeki Macar azınlık kendi ana dillerinde lise ve üniversite eğitimi göremiyor. Resmî dairelerde de kendi dillerini konuşamıyor.

Peki sorun sadece bu mu?

Tabii ki hayır! Macaristan geçtiğimiz ay Rusya ile yeni bir doğalgaz protokolü imzaladı ve akabinde Ukrayna, anlaşmayı Avrupa enerji mevzuatına aykırı olduğu gerekçesiyle Avrupa Birliği Komisyonuna götürdü. Ukrayna’nın bu tavrına oldukça sert tepki gösteren Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto’nun şu sözlerinden, iki ülke arasındaki sorunların gittikçe büyüdüğünü anlıyoruz:

“Macaristan’ın hangi ülke ile anlaşma yapıp yapmaması Ukrayna’yı ilgilendirmez. Ülkemizin güvenli gaz talebini, halkımızın evlerinin ısınmasını, sanayimizin işleyişini engellemeye çalışmak, Macaristan’ın egemenliğini ve ulusal çıkarlarını ağır bir şekilde ihlal etmektedir. Bu nedenle Ukrayna’nın Budapeşte Büyükelçisini Bakanlığımıza çağırdık!”

Türkiye’nin her iki ülke ile oldukça sıcak ilişkileri bulunuyor ancak Macaristan’a rağmen, Ukrayna’nın Türk Konseyi’ne gözlemci üyeliği konusunda nasıl bir tavır gösterecek? Nitekim Ukrayna, işgal altında bulunan Kırım’ın asıl ahalisi olan yüz binlerce Kırım Tatarı ve Kırım Millî Meclisi’ne ev sahipliği yapıyor. Her türlü imkânı Kırım Tatarları'na sunan Ukrayna Devletinin, Türkiye ile özellikle savunma sanayi ürünleri başta olmak üzere pek çok alanda çok ciddi ticari anlaşmaları var...

Peki Türk Keneşi’nin Ukrayna’ya tutumu ne yönde olur?

Macarlar gibi kendilerini Türklerin “Kıpçak” soyundan geldiğini söyleyen Kazakistan ve Kırgızistan’ın meseleye nasıl yaklaşacağı asıl merak konusu… Özellikle ilgili ülkelerin dışişleri bakanlarının karşılıklı ziyaretleri ve sıklaşan temasları göz önünde bulundurulduğunda neticeyi tahmin etmek çok zor değil! Tabii bir de ilgili ülkelerin yakın temas içinde bulundukları Rusya faktörünü unutmamak lazım! Azerbaycan’ın tıpkı Türkiye gibi Ukrayna ile sıcak temasları var ve Azerbaycan’ın da son tahlilde Macaristan ve Ukrayna arasında nasıl bir tercih yapabileceğini kestirmek şimdilik güç görünüyor.

Hâl böyle iken, Türk Konseyi için oldukça önemli olan Macaristan gibi bir gözlemci üyenin karşıt yönde tepki gösterme gibi bir durumu söz konusu olabilir. Türk Konseyi’nin Avrupa Temsilciliğinin Macaristan’da bulunduğunu da belirtelim.

Yaklaşık üç hafta sonra İstanbul’da yapılacak Türk Konseyi Liderler Zirvesinde bu konunun nasıl şekilleneceği merak konusu. Ancak bu zirvede tam üyelik konusunda Türkmenistan’ın bir sürpriz yapması bekleniyor. Türk Konseyi, Türkmenistan ile inşallah çok önemli bir merhale kaydedecek…

Hasılı, bakalım Türk Konseyi Macaristan mı Ukrayna mı diyecek?

Meryem Aybike Sinan / TÜRKİYE