Türkiye Brexit sonrası anlaşma peşinde

Türkiye'nin AB'den sonra Brexit'ten en olumsuz etkilenecek ülke olacağı belirtiliyor. Ankara bu nedenle bir serbest ticaret anlaşması imzalamak istiyor. Ancak Londra'dan henüz olumlu bir yanıt yok.

Britanya’nın 31 Ocak 2020 tarihi itibariyle Avrupa Birliği (AB) üyeliğinden ayrılacak olması, tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de yakından etkileyecek. Britanya ile yaklaşık 17 milyar dolarlık ticaret yapan Türkiye iş dünyası, Brexit sonrasında yeni gümrük vergileri ile karşılaşmamak için hızla serbest ticaret anlaşması (STA) imzalanmasını bekliyor.

55 ülke ile STA imzaladı

Dünyanın en büyük beşinci ekonomisi olan Britanya, dünya ihracatının yüzde 2,5’ini, dünya ithalatının ise yüzde 3,4’ünü gerçekleştiriyor. Britanya hükümeti 31 Ocak sonrası 1 yıllık geçiş döneminde AB ile Ticaret Anlaşması müzakerelerine başlıyor. Müzakerelerin 2020 yılı sonunda tamamlanması hedefleniyor. Önümüzdeki bir yıl Britanya, Gümrük Birliği’nde olmaya devam edecek. Ancak kendi serbest ticaret anlaşmalarını (STA) yapabilecek.

Britanya'nın Gümrük Birliği’nden çıkması sonrasında yeni gümrük tarifelerinin yürürlüğe girmesi ise Türkiye’nin ihracatını olumsuz etkileyecek. Bu nedenle Türkiye, en kısa sürede İngiltere ile STA imzalamaya çalışıyor. Bugüne kadar Brexit sonrasında ticaretin zarar görmemesi için 55 ülkeyle 18 ayrı STA imzalayan Britanya hükümeti ise henüz Türkiye ile anlaşma yapmış değil. 

16,3 milyar dolarlık ticaret tehlikede

Britanya, AB’de Almanya’dan sonra Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ikinci ülke konumunda. Britanya'ya 2019'da 10,9 milyar dolar hacminde ihracat yapılırken bu ülkeden de 5,4 milyar dolarlık ithalat yapıldı. Britanya'ya ihracatta otomotiv, hazır giyim, elektronik ve kimya ürünleri başı çekiyor. İthalatta ise ilk sıralarda mekanik güç jeneratörü, otomotiv, metal cevheri, ilaç ve organik kimyasallar yer alıyor.

Türkiye ve İngiltere arasındaki ticaret hacmi

Türkiye’nin AB üyeliği ve Brexit sürecini en yakından takip eden sivil toplum kuruluşlarından biri olan İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Geçiş süreci bir defalığına bir veya 2 yıl için uzatılabilir. Ancak uzatma kararının 1 Temmuz öncesinde alınması gerekiyor” diyor. Türkiye ile İngiliz makamları arasında Brexit sonrası ticari ilişkilerin düzenlenmesi için çalışmaların sürdüğünü belirten Zeytinoğlu, “İngiltere’yle müzakere edeceğimiz ve Gümrük Birliği ilişkisinin yerini alacak olan anlaşma, Türkiye için büyük önem taşıyor. Hem hâlihazırdaki ilişkiyi korumamız, hem de bu anlaşmaya yeni sektörleri ekleyerek kapsamını geliştirmemiz lazım” diye konuşuyor.

"AB'den sonra en çok zarar gören Türkiye olur”

Türkiye vatandaşlarının Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ile 1963’te imzaladığı Ankara Anlaşması’ndan doğan yerleşim haklarını bugüne kadar kullandığını anlatan Zeytinoğlu, bundan sonraki süreçte ise Ankara Anlaşması’ndan doğan hakların da askıya alınmış olacağını söylüyor. Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği nedeni ile Türkiye’nin önce AB-Britanya anlaşmasının sonuçlanmasını beklemesi gerektiğini kaydeden Zeytinoğlu, şu görüşleri dile getiriyor: 

“Bu süreçte çok uyanık olmalı ve müzakere pozisyonunu titizlikle belirlemeliyiz. Unutulmamalı ki, herhangi bir Anlaşma’nın zamanında müzakere edilip, yürürlüğe girmemesi halinde Brexit sürecinden en olumsuz etkilenecek ülkeler arasında AB’den sonra ilk sırada yer alıyoruz.”

Otomotiv ihracatı geriliyor

İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’yı kapsayan Birleşik Krallık'a yapılan ihracatta otomotiv sektörü ilk sırada geliyor. Büyük Britanya ya da Birleşik Krallık'a otomotiv ihracatı 2019 yılında yüzde 17 düşüşle 2,5 milyar dolar oldu. Bu gerilemede Brexit kaynaklı belirsizlik nedeniyle Birleşik Krallık otomotiv pazarında yaşanan daralma etkili oldu. Birleşik Krallık binek otomobiller pazarının 2019 yılında yüzde 2,4 küçülmesi, Türkiye’nin bu alandaki ihracatını da olumsuz etkiledi.

DW Türkçe’ye konuşan Otomotiv İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Baran Çelik, Britanya’nın hem ticari araçlar hem de binek otomobiller ihracatında en büyük dördüncü pazarları olduğunu söylüyor. Ancak Brexit endişeleri nedeni ile 2019’da bu ülkeye binek otomobil ihracatında yüzde 14, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatında yüzde 33 ve otobüs-minibüs-midibüs ihracatında yüzde 17 gerileme yaşandığını ifade eden Çelik, “Bizim açımızdan önemli olan AB ile ticari anlaşmanın nasıl sağlanacağı ve bu sürenin serbest ticaret anlaşması yapmak için yeterli olup olmadığı konuları henüz net değil” diyor.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson

"Anlaşma olmazsa ticaret daha da düşer”

2020 yılı boyunca Birleşik Krallık ülkelerine gümrük vergisiz ihracat yapmaya devam edeceklerini dile getiren Çelik, "Sonrasında ise mümkünse AB ile eş zamanlı olarak hızlıca Birleşik Krallık ile anlaşma yapmamız gerekecek. İki ülke arasındaki ticarette gümrük vergilerinin devreye girmesi, hiç kuşkusuz Birleşik Krallık'a yönelik ihracatımızı daha da aşağıya çekecektir. Bu nedenle her halükarda Brexit sonrası Birleşik Krallık ile çok hızlı bir şekilde anlaşma imzalanması, olası ihracat kayıplarını minimize edecektir” diye konuşuyor.

"AB, Türkiye'ye çifte standart uyguluyor”

Türkiye’nin Britanya'ya gerçekleştirdiği ihracatta otomotivden sonra ikinci sırada yaklaşık 2 milyar dolar ile hazır giyim sektörü geliyor. Türkiye’den İngiltere’ye hazır giyim ürünleri ihraç eden şirketlerden biri olan Damat Tween markalarının sahibi Orka Holding Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Brexit sürecini yakından takip ettiklerini söylüyor. Brexit sonrasında ABD’nin de AB ülkelerine yeni tarifeler dayatmasının olası olduğuna dikkat çeken Orakçıoğlu, “Biz hem Brexit’ten hem de AB ile ABD arasındaki muhtemel tarife geriliminden etkileneceğiz” diyor.

ABD'nin ticaret savaşları ile Çin’e yaptığını önümüzdeki yıldan itibaren AB’ye de yapmaya başlayacağını dile getiren Orakçıoğlu, bu süreçte AB’nin imzaladığı STA’lara Türkiye’nin taraf olamamasının önemli bir sorun olduğunu söylüyor. AB kurumlarının Türkiye’ye Gümrük Birliği konusunda çifte standart uygulandığını vurgulayan Orakçıoğlu, şunları söylüyor: “Tüm taleplerimize rağmen hala Gümrük Birliği güncellemesi yapılmıyor. Bu durumda Türkiye’nin de yeni ittifaklar arayışına çıkması doğal. Bu anlamda İngiltere ile çok zaman geçirmeden STA imzalanacağını umuyoruz.”

Aram Ekin Duran / İstanbul

Deutsche Welle Türkçe