Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400’ler nedeniyle ABD’yle yaşadığı kriz halen aşılamazken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “SAMP/T konusunda Fransa, İtalya, Türkiye üçlüsü olarak olumlu adımlar atacağız” açıklaması, Fransız-İtalyan ortaklığı Eurosam konsorsiyumu ile 2018’de yeni nesil SAMP/T hava savunma sisteminin ortak üretimi için imzalanan anlaşmayı yeniden gündeme getirdi. 2018’den bu yana teknik düzeyde fizibilite çalışması tamamlandı, ancak ötesinde bir ilerleme sağlanmadı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen hafta sonu katıldığı G-20 Zirvesi’nde ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmesinde S-400 ve F-35 krizleri ile Türkiye’nin yeni F-16 talebi önemli bir yer tutarken İtalya Başbakanı Mario Draghi ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’la görüşmelerinin gündem maddelerinden biri de savunma sanayii alanı oldu. İtalya ve Fransa ile daha önce başlayan ancak ilerlemeyen uzun menzilli hava savunma sistemlerinin ortak üretimi konusu yeniden gündeme geldi. Erdoğan, zirve sonrası düzenlediği basın toplantısında “Bundan sonraki süreçte de başta savunma sanayii olmak üzere SAMP/T konusunda Fransa, İtalya, Türkiye üçlüsü olarak bu konuda olumlu adımlar atacağız ve bu olumlu adımlarla birlikte de aramızda şu andaki ticaret hacmini çok daha yukarılara çıkartmak durumundayız” ifadelerini kullandı.

Türkiye, Rusya ile S-400 anlaşmasının imzalandığı 2017 sonunda NATO sistemleriyle uyumlu uzun menzilli hava savunma sistemi üretmek için Fransa ve İtalya ile de anlaşmaya varmış, Fransız-İtalyan ortaklığı Eurosam’ın ürettiği Yüzeyden Havaya Füze Platformu (SAMP/T) sisteminin geliştirilmiş versiyonunun ortak üretimi için üç ülkenin savunma bakanları niyet beyanı imzalamışlardı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un bu niyet beyanı doğrultusunda 5 Ocak 2018’de Paris’te imzaladıkları anlaşmayla Eurosam ve Türk savunma sanayii şirketlerinin, SAMP/T’nin geliştirilmiş versiyonunun ortak üretimi için 18 aylık fizibilite etüdü yapması ve daha sonra ortak üretim için çalışmalara başlaması öngörülmüştü.

Fransa ile imzalanan anlaşmanın ardından üç ülke arasında SAMP/T’nin ortak üretimi için “tanımlama çalışması” başlatıldı. Bu çalışmalar sürerken Fransa, “iyi niyet göstergesi” olarak ortak üretim öncesi 2019 yazında Türkiye’ye bir adet SAMP/T bataryası konuşlandırılmasını da teklif etmiş, bataryanın Türkiye’nin güney sınırına konuşlandırılacağı Milli Savunma Bakanlığı’nca açıklanmıştı. Buna karşın Ekim 2019’daki Barış Pınarı Harekâtı’ndan sonra Fransa’nın tavrı değişti ve Türkiye’ye hazır batarya göndermekten vazgeçti. İtalya’nın NATO dayanışması çerçevesinde Türkiye’ye gönderdiği ve Kahramanmaraş’ta konuşandırılan bir SAMP/T bataryası da 2019 sonunda geri çekildi. Üç ülke arasındaki ortak SAMP/T üretimine ilişkin anlaşmadaki ilk aşama olan teknik düzeydeki fizibilite etüdü ise yaşanan gerilime karşı tamamlandı, fakat bu çalışmadan sonra ortak üretim aşamasına geçilmesi için gerekli adımlar atılmadı.

PARİS’İN TAVRI BELİRLEYİCİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın atılacağını açıkladığı olumlu adımların ilk aşamasını üç ülkenin kesintiye uğrayan SAMP/T’nin ortak üretimi için teknik düzeydeki görüşmeleri yeniden başlatması oluşturacak. Öte yandan Fransa ve İtalya halihazırda envanterlerinde bulunan SAMP/T sistemlerinin yeni nesil sürümünün geliştirilmesi için mart ayında bir anlaşma imzaladı. Bu süreçte Yunanistan’la savunma işbirliği anlaşması da imzalayan Fransa’nın tavrı, Türkiye’nin SAMP/T üretimine katılmasında belirleyici olacak. 

AKDENİZ’DE TATBİKAT HAMLESİ

Doğu Akdeniz’de gerilim sürerken Kıbrıs’ın güneyinde sekiz ülkenin katıldığı bir tatbikat düzenlendi. Yunan Kathimerini gazetesinin haberine göre Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve Yunanistan’ın yanı sıra ABD, Fransa, İngiltere, İtalya, İsrail ve Mısır’a ait gemi ve savaş uçaklarının katıldığı ve bu yıl sekizincisi düzenlenen “Nemesis” tatbikatında gemi ve petrol platformlarının güvenliğinin sağlanması öne çıktı. Tatbikatta, GKRY güçlerinin “teröristlerin eline geçen bir petrol platformunu kurtarma senaryosu” da tatbik edildi. Tatbikatın GKRY’nin Fransız Total ve İtalyan Eni şirketlerinden oluşan konsorsiyuma petrol ve doğalgaz arama ruhsatı verdiği bölgede yapıldığı belirtildi. 

Öte yandan Türkiye’nin ev sahipliğinde, 10 ülkeden 35 gemi ve 5 bin personelin katıldığı “Doğu Akdeniz-2021 Davet Tatbikatı”nın önceki gün başladığı duyuruldu. 

CUMHURİYET