ÇETİN: 1991'DE BAKAN OLDUĞUMDA EN ÇOK UĞRAŞTIĞIM KONULARDAN BİRİYDİ

CHP eski Genel Başkanı ve 1991-1994 yıllarında Türkiye Dışişleri Bakanlığı yapan Hikmet Çetin, İlham Aliyev'in başından beri barıştan yana olduğunu ve Azerbaycan'ın mecburen silahlı gücünü ve savaşı bir noktaya kadar götürmek durumunda kaldığını belirtti. Azerbaycan'ın çok güçlü olarak masaya oturduğunu belirten Çetin'e şu soruları yönelttik:

1-AZERBAYCAN SAVAŞI NASIL BU NOKTAYA GETİRDİ?

1991'de Bakan olduğumda en çok uğraştığım konulardan biriydi bütün Cumhuriyetler bağımsızlığını yaşarken Azerbaycan kendini Ermeni saldırısı ile karşı karşıya buldu.

Azerbaycan askeri gücünü kullanarak bu noktaya geldi. Bundan sonra kalan yerler için barış masasına oturulacak ama Azerbaycan çok güçlü olarak oturacak orada, galip gelmiş olarak oturacak. Bizim Lozan'da galip olarak masaya oturduğumuz gibi Aliyev de galip olarak oturacak. Topraklardan bir ödün vereceğini sanmıyorum.

Eski Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin/Fotoğraf: Depo Photos

2-KARABAĞ'DA SON DURUM NE OLACAK?

Azerbaycan toprağı olmasına rağmen Karabağ bölgesiyle bağlantılar nasıl olacak bu durumlar görüşme masasında çünkü orada çok miktar da Ermeni var. Kendi topraklarını kaybeden Azerbaycanlıların ne kadarı Karabağ’a gidecek? Tabi güvenlik sağlandıktan sonra gidecekler. Orada güvenlik sağlanması lazım. Bu birlikteliği yaşamak için de çok önemli bir çaba göstermek lazım. Güney Kafkasya'nın barışa ve güvene ihtiyacı var.

3-ŞİMDİ TÜRKİYE NE YAPMALI?

4-TÜRKİYE RUSYA İLŞİKİLERİ BU SÜREÇTE NASIL İŞLEDİ?

Suriye'de gerektiğinde beraber gerektiğinde karşı karşıya oluyor Türkiye-Rusya. Fakat burada beraber olmayı teşvik eden çok olay var. Türkiye'ye ihtiyaç olduğunu göreceklerdir bu süreç içinde.

TAŞKIRAN: AZERBAYCAN İÇİN ÇOK BÜYÜK BİR ASKERİ VE SİYASİ BAŞARIDIR

Doktora tezi Karabağ sorunu üzerine olan Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran şu sorularımızı yanıtladı:

1-ÇATIŞMALAR SONUCUNDA AZERBAYCAN NE KAZANDI?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, imzalanan anlaşmaya ilişkin yaptığı açıklamada, “Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan, Rus barış güçlerinin Karabağ'a gönderilmesi konusunda anlaştı. Karabağ anlaşması, meselenin adil bir şekilde Azerbaycan ve Ermeni halkının çıkarları doğrultusunda çözülmesine yardımcı olacaktır. Karabağ'daki Azeri ve Ermeni güçleri tuttukları mevzide kalacaklar” ifadelerini kullandı. Fotoğraf: Reuters

 2-RUS ASKERLERİNİN KARABAĞ'DA OLMASI NE ANLAMA GELİYOR?

Türk askeri olmadan da Karabağ’a konuşlanacak 2000 Rus askeri artık Azerbaycan için bir tehlike arz etmez. Sadece Rusya'ya prestij sağlar, o kadar. ‘Rusya tekrar Azerbaycan'a girdi. Girdiği yerden çıkmaz” şeklinde değerlendirmeler doğru değil bence.

Ama keşke Ruslar girmeseydi, keşke Türk askeri de Karabağ'da olsaydı. 1920'de Ermenistan'a verilen Zengezur'dan Nahcıvan'a 5 kilometre genişliğinde bir koridor açılmasının görüşmelerde onaylanması büyük ve tarihi bir adım bence.

3-TÜRKİYE AÇISINDAN BU SAVAŞIN BİTMESİNİN ÖNEMİ NE?

Türkiye’nin hem kendine güveni, hem de uluslararası alanda etkisi artmış oldu. Azerbaycan yanında açık ve net duruşu, belki Rusya ile bazı görüşmeleri bu son sonucun alınmasında önemli bir etken olmuştur. Ama artık Rusya bütün hesaplarında Azerbaycan ve Türkiye'yi dikkate alacaktır.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev/Fotoğraf: DHA

KILIÇOĞLU: YAPILAN ANLAŞMADAN HERKES ÇOK MEMNUN DEĞİL

Doktora tezini Karabağ sorunu üzerine yazan Doç. Dr. Gökmen Kılıçoğlu sorularımıza şöyle yanıt verdi:

1-RUSYA'NIN AZERBAYCAN'DAKİ ASKERİ VARLIĞINDAN ENDİŞE DUYMALI MIYIZ?

Özellikle Ekim ayı döneminde Azerbaycan topraklarından Rus Ordusu'nun atılmasına yönelik ciddi bir başarı bir elde edilmişken, barış görünümü altında bile olsa Azerbaycan içerisine Rus askerlerinin girmiş olması biraz endişe yaratıyor.

2-TÜRKİYE AÇISINDAN BU SAVAŞIN EN BÜYÜK KAZANIMI NEDİR?

Nahçivan'dan bir hat alınması buradan ana ülke ile bir bağ kurması da sevindirici. Fakat oranın da Rusya'nın kontrolünde olması Türkiye'nin buraya gözlemci olarak dahil olamamış olması rahatsız edici bir durum. Çünkü Nahçivan'ın statüsü itibariyle zaten Türkiye oraya gözlemci durumunda. Bu da bizim için Azerbaycan'da eleştirilen konulardan bir tanesi.

3-RUSYA- TÜRKİYE İLİŞKİLERİNİ NASIL BİR DÖNEM BEKLİYOR?

Bir yandan da Türkiye ile rekabet içerisinde ama burada da Suriye'de olduğu gibi birlikte hareket etme zorunluluğunu anladığını görüyoruz. Burada baskın aktör olmayı devam ettirmek isteyecek ama istese bile Türkiye'yi tamamen buradan atamayacağını bildiği için bir şekilde dengeli ilişki yürütmeye çalışacaktır.