Türkiye’de Enflasyon ve Faiz Makası Açılıyor

Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) bugün yaptığı Nisan ayı toplantısında politika faizinde herhangi bir değişikliğe gitmedi.

2021 yılının son dört ayında faizi yüzde 19’dan yüzde 14’e çeken PPK, böylelikle bu yılın üst üste dördüncü ayında da yüzde 14 oranını korumuş oldu.

Merkez Bankası, geçen Aralık ayında enflasyon yüzde 36 iken politika faizini yüzde 14’e indirmişti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bu ay resmi enflasyonu yüzde 61 olarak açıkladı. Merkez Bankası’nın bu kararıyla birlikte 2021 yılı Ağustos ayında enflasyon ve politika faizi arasındaki fark binde 25 iken bugün yüzde 47’ye ulaştı.

Merkez Bankası’nın bu tercihine piyasanın tepkisi sınırlı oldu. Güne 14,59’dan başlayan dolar/TL kuru küçük bir artışla piyasa kapanışında 14,62’yü gördü.

Merkez Bankası: ‘‘Makroihtiyati politika setinin güçlendirilmesine karar verilmiştir’’

Toplantı sonrası yapılan PPK açıklamasında sürdürülebilir fiyat istikrarı ve mali istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte, küresel barış ortamının yeniden tesis edilmesi ve enflasyonda baz etkilerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağı öngörüldü.

Kurul açıklamasında ayrıca, ‘‘Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin payı artarken, cari işlemler dengesinde enerji fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari işlemler dengesinin sürdürülebilir seviyelerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için önem arz etmektedir. Kurul, uzun vadeli Türk lirası yatırım kredileri de dahil olmak üzere kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşmasının finansal istikrar açısından önemli olduğunu değerlendirmiştir. Bu çerçevede Kurul, makroihtiyati politika setinin güçlendirilmesine karar vermiştir’’ ifadelerine yer verildi.

Politika faizini yüzde 15’ten yüzde 14’e düşürdüğü Aralık ayı toplantısına dair basın duyurusunda, ‘‘Alınmış olan kararların birikimli etkileri 2022 yılının ilk çeyreğinde yakından takip edilecek ve bu dönemde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde yeniden şekillenmesi amacıyla geniş kapsamlı politika çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülecektir’’ ifadelerini kullanan Para Politikası Kurulu böylelikle gözden geçirme sürecinde herhangi bir faiz arttırımına gerek duymadığını da gözler önüne serdi. Kurulun bu ayki açıklaması da yakın bir gelecekte faiz artışının gündemde olmadığını gösteriyor.

Prof. Başlevent: ‘‘Türkiye savaş zamanı politikası uyguluyor’’

Bilgi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden Cem Başlevent, Merkez Bankası’nın uzun süredir Hazine Bakanlığı’nın politikalarıyla koşut tutum aldığına dikkat çekerek artık piyasanın faiz toplantılarını eskisi gibi merakla beklemediğini söyledi.

VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Prof. Başlevent, ‘‘Ocak ayında İstanbul’da ekonomistlerle bir araya gelen Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin ‘politika faizini önemsizleştirdik, Merkez Bankası’nın bağımsızlığını unutun, faiz artmayacak’ ifadeleri kamuoyuna yansımıştı. İşte o günden beri kimse Para Politikası Kurulu toplantılarını merakla beklemiyor. Bu toplantı öncesinde ‘bir aksiyon alınır mı’ tartışmaları yapılmıyor. Bugün enflasyonun geldiği noktaya bakarsak, devasa çılgın düzeylere ulaşmış bir negatif reel faiz var. Buna rağmen politika faizi sabit tutuluyor. Burada ekonominin kurallarından bahsedemeyiz. Siyaset yapıcılar sözlerinden dönmemek için ‘heterodoks politikalar’ın tuttuğu algısına oynuyorlar. Peki bu seçime kadar gidebilir mi? Görünen o ki gidebilir. Zira Kur Korumalı Mevduat ile dövizin artışını engelliyorlar. İhracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 25’ini bozdurtuyorlar. Hatta bunun yüzde 40’a çıkacağı da söyleniyor. Bakın bu savaş zamanı politikası. Mesela Rusya bunu uyguluyor. Türkiye bu olağanüstü tedbirlere mecbur kalmayabilirdi. Ama kötü ekonomi politikası yatırım ortamını bozan bu kararları zorunlu kıldı’’ dedi.

Merkez Bankası’nın birçok araçla dolar kazanmasına rağmen hala ‘swap’ net rezervlerinin eksi 54 milyar dolar seviyesinde olduğunu bunun da doları belli bir seviyede tutmak için piyasanın kapalı olduğu sığ piyasalarda satış yapıldığı iddialarını güçlendirdiğini söyleyen Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle turizm gelirlerinin beklenen seviyenin altında kalacak olmasının da cari açığı arttıracağını ifade etti.

Dr. Akman: ‘‘Politika faizini sabit tutarak ite kaka seçime kadar gitmeye çalışıyorlar’’

Ekonomist Cüneyt Akman da Merkez Bankası’nın kararını 12 Mart 2021’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ekonomik Reform Programı’nı açıklarken dile getirdiği ‘‘Son 18 yıldır hep olduğu gibi önümüzdeki dönemde de güven ve istikrara dayalı mali disiplin en temel önceliğimizdir. İkide bir 'fiyat istikrarı, fiyat istikrarı' diyorlar ya biz onu atıp bir kenara koyduk’’ sözleriyle birlikte okumak gerektiği görüşünde.

VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Dr. Akman, ‘‘Cumhurbaşkanı Erdoğan bir yıl kadar önce ekonomik reform paketini açıklarken ‘ikide bir -fiyat istikrarı, fiyat istikrarı- diyorlar ya biz onu atıp bir kenara koyduk’ demişti. Bugün yaşananların gizemi bu sözlerde. Bugünkü iradenin kaynadığı da o sözlerde. Merkez Bankası bu sözlerin dışına çıkamayacağı için dostlar alışverişte görsün mealinden bir açıklama yazıyor. Daha önceki metinlerde ‘bu enflasyon geçicidir’ dendi. Şimdi ne deniyor? Dünyada savaş bitsin her şey rayına girecek. Dünyada barış olursa bizim de enflasyon sorunumuz olmayacakmış. Peki dünyada hangi ülkede bizimki kadar enflasyon var? Demek ki bizdeki enflasyonun tek sorumlusu savaş değil. Ülkeyi dışarıdan para gelmediği için iç kredilerle büyüme sağlanmaya çalışılıyor. Bu süreçte de politika faizini sabit tutarak ite kaka seçime kadar gitmeye çalışıyorlar. Bakalım ne kadar dayanabilecekler hep birlikte göreceğiz’’ diye konuştu.

Savaşın belirsizlikleri arttırdığı dünyada faiz artışı sürüyor

Birçok ülke ise yılbaşından bu yana faiz arttırıyor. Mart ayı enflasyonu yüzde 4,1 olan Güney Kore bugün politika faizini yüzde 1,25’ten yüzde 1,5’e çekti.

Nisan ayında politika faizinde artışa giden ülkelerden Kanada binde 5’ten yüzde 1’e, Yeni Zelanda yüzde 1’den yüzde 1,5’e Arjantin yüzde 44,5’ten yüzde 47’e, Romanya yüzde 2,5’ten yüzde 3’e, Uruguay ise yüzde 7,25’ten yüzde 8’e yükseltti.

Mart ayındaki toplantısında uzun bir aradan sonra politika faizini 0,25 puan arttıran ABD Merkez Bankası’nın bir sonraki toplantısı, 4-5 Mayıs tarihlerinde yapılacak.

Hilmi Hacaloğlu / VOA