Haziran ayına ilişkin işsizlik verileri özellikle genç nüfus işsizliğinde olumsuz bir tabloya işaret etti. Haziran'da mevsim etkisinden arındırılmış genç nüfus işsizliği son 14 yılın en yüksek seviyesine çıktı.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı verilere göre Haziran'da Türkiye'de işsizlik oranı geçen yılın aynı ayına göre 2,8 puanlık artışla yüzde 13 seviyesine çıkarken, 15-24 yaş arası nüfusta işsizlik ise 5,4 puanlık artışla yüzde 24,8'e yükseldi.

Mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre ise işsizlikte daha vahim bir tablo ortaya çıktı. İstatistiklere göre, Türkiye'de Haziran’da mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik yüzde 13,9 ile son 14 yılın zirve seviyelerindeki seyrini sürdürdü.

Genç nüfus işsizliğinde mevsim etkisinden arındırılmış verilere bakıldığında ise durumun daha olumsuz olduğu görülüyor. Buna göre Haziran ayında mevsim etkisinden arındırılmış genç işsizliği yüzde 25,8’e yükseldi.

Böylelikle mevsim etkisinden arındırılmış genç nüfus işsizliği son 14 yılın en yüksek seviyesini gördü. Daha önce buna yakın bir seviye 2008-2009 finansal krizinin etkisinin hissedildiği 2009 yılının başında görülmüştü.

"Büyüme oranı yükselmedikçe işsizlik düşürülemez"

Emek örgütlerinin temsilcileri, muhalefet ve ekonomistlerin değerlendirmelerine göre ekonomideki yavaşlama genç nüfus işsizliği üzerinde doğrudan etkili oluyor.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nden Doç. Dr. Gökçe Uysal büyümedeki mevcut seyir dikkate alındığında işsizliğin yükseliyor olmasının normal karşılanması gerektiğini söyledi.

Doç. Dr. Uysal, Türkiye’nin potansiyel büyümesinin yüzde 5 olduğunu, yüzde 1-2’lik büyüme performansıyla genç nüfus işsizliğini de düşürmenin zor olduğunu belirtti.

DİSK’in genç işçilerin sorunlarından sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Cemal Poyraz da siyasi alandaki krizin ekonomik alanda bir kriz yarattığına, bu krizin de işsizlikte ve özel olarak genç nüfus işsizliğinde bu tabloyu ortaya çıkardığına dikkat çekti

İşsizlik verilerini değerlendiren CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu da ekonomik daralmanın işsizlik verileri üzerindeki etkisini vurguladı. Erdoğdu işsizlik verileriyle ilgili değerlendirmesinde Türkiye’de yüksek enflasyon ve ekonomik daralma yaşandığını, işsizliğin de kronik bir hale geldiğini belirtti.

Erdoğdu, "Üretim yerine rantı, vatandaş yerine yandaşı kollayan keyfi, kuralsız düzenin sonucu milyonlarca insan, özellikle de gençler işsizliğin pençesinde. Sırf mezun olduktan sonra işsiz kalma korkusu yüzünden okulunu kasıtlı devam ettiren gençler var"  ifadelerini kullandı.

Türkiye ekonomisi bu yılın ilk iki çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre daralma kaydetmişti. Bununla birlikte istihdamda önemli payı olan sanayi cephesinden gelen veriler de daralmanın etkisini gözler önüne serdi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre Türkiye’de sanayi üretiminde yıllık bazda daralma 11 aydır kesintisiz devam ediyor.   

Kıdem tazminatı etkeni

Ekonominin gidişatı işsizliğin seyrinde doğrudan etkili olurken, kıdem tazminatının genç nüfus işsizliği üzerindeki etkisi de tartışma konusu.

BETAM’dan Doç. Dr. Gökçe Uysal’ın değerlendirmesine göre Türkiye’de mevcut kıdem tazminatı uygulaması işverenlerin genç istihdamını engelleyen unsurlardan biri olarak öne çıkıyor.

Doç. Dr. Uysal işverenlerin kıdemli çalışanları, kıdem tazminatı yükü dolayısıyla işten çıkarmakta zorlandığını, dolayısıyla bu uygulamanın gençlerin istihdam piyasasına katılmasını zorlaştırdığını belirtti.

DİSK Genel Başkan Yardımcısı Cemal Poyraz ise mevcut uygulamada kıdem tazminatının işverene bu yönde bir yük oluşturmaktan uzak olduğunu savunuyor. Türkiye’de 11,5 milyon çalışan olduğunu belirten Poyraz, bu çalışanların sadece yüzde 30’unun kıdem tazminatı uygulamasından faydalandığını ifade etti.

Poyraz, "Türkiye’de tarım ve turizm gibi sektörlerde bir yılın altında çalıştırılan birçok kişi bulunuyor. Bu çalışanlar bir yılın altında çalışma süresine sahip oldukları için kıdem tazminatından yararlanamıyor. Bunun gibi unsurları dikkate aldığımızda toplamda çalışanların yüzde 70’inin kıdem tazminatından faydalanmadığını görüyoruz" değerlendirmesini yaptı.

Verilere göre Türkiye'de 15-24 yaş arasında işsiz sayısı 1 milyon 314 bin olarak kaydedildi. Geçmiş verilere bakıldığında genç işsiz sayısında Haziran rekoru kırıldığı görüldü. Bunun yanında genç işsiz nüfusta son birkaç aydır görülen toparlanma ivmesi de Haziran itibarıyla kesintiye uğramış oldu. 

Genç işsizliğinde normalleşme yaşanması için büyümede en azından ılımlı toparlanmanın başlaması beklenirken, kıdem tazminatında bekleyen düzenlemelerin de bu kapsamda etki göstermesi öngörülüyor.

S. Recep Oktay / İstanbul

Deutsche Welle Türkçe