Kasım 2020'den bu yana Türkiye'de bulunan Azeri muhalif genç Bayram Mammadov İstanbul Kadıköy’de yaşıyordu. Arkadaşlarının verdiği bilgiye göre, sınava hazırlanan Mammadov, İngiltere’de okumak istiyordu. Kendisi ile en son 29 Nisan’da buluşan arkadaşı Elgiz Gahraman, Mammadov'un Bakü’ye gitmek istediğini, beraber bilet baktıklarını, bu görüşmeden sonra, 3 Mayıs’ta Mammadov’u aradığını ancak ona ulaşamadığını söylüyor. Gahraman, 4 Mayıs sabahı, arkadaşının yalnız oturduğu Kadıköy’deki evine gittiğini, zili çaldığını ama açan olmadığını, yedek anahtarla girdiği evde arkadaşını bulamadığını anlatıyor. Komşuları Gahraman'a Mammadov’u en son iki gün önce gördüklerini söylemiş.

Arkadaşı Elgiz, kayıp ihbarında bulunmak için karakola gitmiş fakat birinci dereceden akrabası olmadığı için ihbarda bulunamayacağı söylenmiş. Tutuklandığını düşündüğü arkadaşının fotoğrafını gösterdiği polisler ondan beklemesini istemişler. Gahraman, komiserin 2 Mayıs'ta denizden birini çıkardıklarını, fotoğraftaki kişiye benzediğini dile getirdiğini, 26 yaşındaki Bayram Mammadov’u karakolda kendisine gösterilen bir fotoğraftan teşhis ettiğini söylüyor ve cenazenin Bakü’ye götürüldüğünü anlatıyor.

"Azerbaycan devletinin en sevmediği kişilerden biriydi"

Azerbaycan’da her yıl Haydar Aliyev’in doğum günü olan 10 Mayıs’ta "Gül Bayramı" kutlanıyor. Mammadov, 2016 yılında bir heykelin üzerine "Gül Bayramı"nı ima ederek, "Kul Bayramınız mübarek olsun" yazması üzerine tutuklanmış ve 10 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Gahraman, Mammadov’un tutuklanma gerekçesine "uyuşturucu satışı ve kullanımı" yazıldığını ifade ediyor ve ekliyor:

"Muhalif kesimin cebine uyuşturucu koyup tutukluyorlar. Bizde politik kesim için çok yaygın bir tutuklama şekli bu. Bayram anarşist görüşlüydü. Azerbaycan devletinin en sevmediği kişilerden biriydi." Arkadaşları, Bayram Mammadov'un bir süre cezaevinde yattıktan sonra genel afla serbest bırakıldığını söylüyor.

Türkiye'de soruşturma başlatıldı

Mammadov'un ani ölümü sonrası yapılan çelişkili açıklamalar ise ailesinde ve arkadaş çevresinde şüphe uyandırdı. HDP İzmir Milletvekili Murat Çepni'nin olayın araştırılması için TBMM'ye verdiği yazılı önergeye göre de Emniyet Müdürlüğü olayı önce intihar sonra da kaza olarak açıkladı. Mammadov’un Moda sahilinde terliklerini almak için eğildiği sırada denize düştüğü iddia edildi. Ancak Moda sahilinde kamera olmadığı için olay anına dair görüntü bulunamadı. Gahraman, "Güvenlik görevlisi iki görgü tanığının ifadelerinde intihar gibi bir söylem yok" diyor.

İktidar yanlısı Azerbaycan basınında ise Mammadov’un intihar ettiği yönünde haberler çıktı. Bayram Mammadov’un şüpheli ölümünün ardından başlatılan Türkiye’de başlatılan soruşturma halen devam ediyor. Mammadov'un arkadaşı Elgiz, "Bayram’a Türkiye’ye en son geldiğinde havalimanında 'Neden geldin', 'Ne yapacaksın', 'Niye Kadıköy’de yaşıyorsun' gibi sorular sorulmuştu. Kim olduklarını söylememişlerdi ama Bayram istihbarattan olduklarını düşünüyordu" şeklinde konuşuyor.

Azerbaycan’da tutuklandı, genel afla tahliye oldu

Elgiz Gahraman, "NİDA Vatandaş Harekatı" adlı Azeri muhalif gençlerin örgütlenmesinde yer alan, Mammadov gibi Azerbaycan’da cezaevinde yatan ve genel afla tahliye edilen gençlerden biri… Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden mezun olan Gahraman, 2016'da Azerbaycan'da tutuklandı. 5,5 sene hapis cezasına çarptırıldı ve üç sene hapis yattı. "Güvenlik açısından konuşursak, Türkiye’nin de hiç güvenli olduğunu düşünmüyorum. Şu an görüntü o ki Türkiye ya da Azerbaycan, bizim için ikisinden birinde yaşamanın hiçbir farkı yok" diyor.

2015 yılında Bakü’de katıldığı bir eylem sırasında gözaltına alınan ve şu an Türkiye’de yaşayan Ingilab Guliyev de politik Azeri gençlerden bir diğeri…

"Kendi çapımda rap yaparım ara sıra. 1-2 gazel vardı, seslendirmiştim. Muhalif ve biraz sert gazellerdi. Babam, dedem ve babaannem Azerbaycan’da gözaltına alındı. 'Torunun rap şarkı yapmış, silmesi lazım' demişler. Dedem demiş, 'Rap nedir?' Zayıf noktam olan insanlar aracılığıyla bir şeyler yapmaya çalıştılar."

"Güvende hissettiğimi söyleyemem ama şimdilik buradayım"

24 yaşındaki Guliyev, 2015 yılından beri Türkiye’de eğitim görüyor. Ancak şu an Türkiye’de yaşamak konusunda çekinceleri var çünkü Azeri muhalif gençler kendilerini eğitim için geldikleri Türkiye’de de güvende hissedemiyor.

Mammadov gibi bir süre cezaevinde yatan ve bir dönem muhalif  Nida Vatandaş Hareketi'nde yer alan Giyas İbrahimov’un 16 Nisan’da hiçbir gerekçe gösterilmeden sınır dışı edilmesi, güvenlik endişelerini artırmış. Sınır dışı edilen İbrahimov Türkiye’de yüksek lisans yapmaya hazırlanıyordu.

Ingilab Guliyev, "Ben şu an mesela yurt dışına seyahat etmekten çekiniyorum çünkü buradan sınır dışı edilmem hiçbir şekilde işime gelmez. Burada devam ettirmem gereken işlerim var" diyor.

Guliyev, Azerbaycan-Ermenistan savaşı sonrası Türkiye ile artan yakınlaşmanın muhalifleri daha da zora soktuğunu, bu durumun güvenlik konusunda tedirginlik yarattığını ekliyor. "Azerbaycan devletinin Türkiye’de yaşayan birini çok parmağıyla göstermesi durumunda buradan alınıp gönderilmesi çok kolay" diye konuşuyor. O da Elgiz Gahraman gibi düşünüyor...

Burcu Karakaş

 Deutsche Welle Türkçe