Ticaret Bakanlığı'nın dün açıkladığı verilere göre, 2020'de Türkiye'nin toplam ihracatı 2019'a göre yüzde 6,26'lık düşüşle 169,5 milyar dolara geriledi. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) verilerine göre, dünyada mal ve hizmet ticaretinin ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,2 düştüğü ve Fitch'in 2020'nin tamamı için ticarette yüzde 9,6'lık düşüş tahmini hesaba katılırsa, pandemi döneminde Türkiye'nin ihracatındaki düşüş normal.

Ancak sıra dışı olan ithalattaki artış. Türkiye'nin ithalatı 2020'de yıllık yüzde 4,32 artışla 219,4 milyar dolara yükseldi.

Bu nedenle, 2020'de dış ticaret açığı, yüzde 69,12 artışla 29,5 milyar dolardan 49,9 milyar dolara sıçradı.

KRİZ YILLARINDA İTHALAT AZALIŞI KURALDI

Daha önceki kriz yıllarında Türkiye'de ithalat hep azalmıştı.

Örneğin, Türkiye'nin siyasi ve ekonomik yapısını derinden sarsan 2001 krizinde yüzde 25,7 azalmıştı. Küresel finans krizinin etkisiyle 2009'da Türkiye ekonomisi küçülürken, ithalat da yüzde 30,3 azalmıştı.

Kur krizinin etkili olduğu 2018'de de Türkiye'de ithalat yıllık yüzde 3,2 azalmıştı. Krizin devam ettiği 2019'da ithalattaki azalış yüzde 9 olmuştu.

DÜNYADA TEK

Uluslararası Finans Enstitüsü Baş Ekonomisti Robin Brooks, önceki günlerde Twitter'dan yaptığı bir paylaşımda 2020'nin üçüncü çeyreğinde dünyada ithalatı artan tek ülkenin Türkiye olduğunu belirtti.

Nitekim, söz konusu dönemde Türkiye'nin ithalatı yüzde 11 artışla 51,7 milyar dolardan 57,4 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde ihracat ise yüzde 20'ye yakın azaldı.

Brooks, “Dünyadan ayrışan bu girişim baştan başarısızlığa mahkumdu ve yeni politika ekibi bu durumu düzeltiyor” dedi.

AYRIŞMANIN NEDENİ ALTIN

Aslında 2020'de Türkiye'nin ithalatını düşürecek önemli bir gelişme yaşandı ve dünyada enerji fiyatları ciddi oranda geriledi.

Bunun sonucunda Türkiye'nin enerji ithalatı, 2020'de 41,7 milyar dolardan 29 milyar dolara geriledi.

Ancak TL'deki değer kaybının hem nedeni hem de sonucu olarak altın ithalatındaki büyük artış, Türkiye'nin dış ticaret dengelerini bozdu.

2019'da 11,3 milyar dolar olan Türkiye'nin altın ithalatı, 2020'de 24,9 milyar dolara fırlayınca, toplam ithalat da artıya geçti.

KREDİLERDEKİ KONTROLSÜZ BÜYÜMENİN ETKİSİ

Dış ticaret dengesinin bozulması ve altın ithalatının artmasında, kredilerdeki rekor büyüme de etkili oldu.

2020 yılında bankaların TL kredi hacmi yaklaşık 700 milyar TL gibi olağan dışı bir hacimde artarken, kredilerle yaratılan mevduatın önemli bir kısmı altın ve dövize gitti.

Bu durum TL'nin dolar karşısında yüzde 19,9'la 2020'de gelişen ülkeler arasında en çok değer kaybeden üçüncü para birimi olmasına neden olurken, hem yastık altında hem de bankalarda tutulmak üzere vatandaşın ve şirketlerin altın alımlarını artırdı.