Ukrayna Krizi Türkiye-ABD İlişkilerini Yenileme Fırsatı mı?

İSTANBUL — 

Ukrayna'yı işgali nedeniyle Türkiye'nin Rusya'ya karşı sergilediği sağlam duruş, ABD ile ilişkilerin geliştirilmesinde itici güç rolü oynuyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna işgalini açıkça kınamıştı. Ankara aynı zamanda Moskova'nın eleştirilerine rağmen Türk yapımı silahlı insansız hava araçlarını (SİHA) Ukrayna'ya satmaya devam etmişti. Bu SİHA'lar Ukrayna tarafından Rus kuvvetlerini vurmak için kullanılıyor. Ankara ayrıca Rus savaş gemilerinin çoğunun Karadeniz'e geçişini engellemişti. Washington tüm bu adımları övgüyle karşılamıştı.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi uzmanlarından Aslı Aydıntaşbaş, Türkiye'nin Ukrayna krizi karşısında takındığı tavrın, Amerika-Türkiye ilişkilerini yenilemek için bir fırsat doğurduğunu söylüyor.

Türkiye'nin kriz karşısındaki tutumunun, Ukrayna savaşından önce mevcut olmayan bir istikrar ve bağlılık seviyesi sağladığını söyleyen Aydıntaşbaş’a göre, Biden yönetiminin politikası araya sosyal mesafe koymak, Erdoğan'a soğuk davranmak gibi görünüyordu. Bunun nedeni de Türkiye'deki otoriterlik ve ayrıca ikili ilişkilerdeki çok sayıda çözüm bekleyen mesele olmasıydı.

Daha iyi ilişkiler için mekanizma

Ukrayna'daki savaşın başlamasından bu yana bazı Amerikalı üst düzey diplomatlar, ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla geçen ay Türkiye'yi ziyaret etti ve ilişkileri geliştirmek adına Stratejik Mekanizma kurulduğu açıklandı.

Daha önce özellikle Erdoğan'ın Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'le olan yakın ilişkisi nedeniyle, iki NATO müttefiki Amerika ve Türkiye arasındaki ilişkiler gergindi.

Ankara'nın Rus yapımı S-400 füze savunma sistemlerini satın alması ABD’nin yaptırım uygulamasına ve Türkiye'nin Amerikan F-35 savaş uçağı programından çıkarılmasına yol açtı. Aydıntaşbaş, Türkiye'nin F-16 savaş uçakları satın almak için yaptırımların gevşetilmesini beklediğini söylüyor.

Aslı Aydıntaşbaş, konuştuğu Türk yetkililerin, ikili işbirliğini devam ettirmek için Amerika'nın Türkiye'ye bir şey sunması gerektiğini düşündüğünü, F-16 satışının bu amaca hizmet ettiğini söylüyor.

Türk Hava Kuvvetleri’nin zaten F-16 kullandığını ve bu uçaklardan ellerinde yeterince olduğuna dikkat çeken uzman, ancak son birkaç yıldır mevcut yaptırımlar nedeniyle Türkiye’nin filosunu tazelemek için elindeki uçakların bakımını yapamaz ya da yedek parça bulamaz hale geldiği, bu nedenle F-16 satışının iki taraf için de iyi bir formül olduğu görüşünü paylaşıyor.

Uzmanlar, komşu ülke Yunanistan'ın savunma kuvvetlerini yenilemeye başlamasıyla beraber Ankara'nın eskiyen savaş uçakları konusunda daha çok kaygılandığını söylüyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaş uçağı satın alma konusunu, ABD Başkanı Joe Biden'la yaptığı konuşmalarda da gündeme taşımıştı.

ABD Kongresi'ndeki engeller

Ancak düşünce kuruluşu Dış Politika Araştırma Enstitüsü'nden Aaron Stein, savunma satışlarının ciddi bir engelle karşı karşıya olduğu uyarısında bulunuyor.

Kongre'nin Türkiye'ye silah satışına desteği konusunda hala kötümserliğin hakim olduğunu söyleyen Stein, "Senato Dış İlişkiler Komisyonu'nun kilit üyeleri Robert Menendez ve James Risch, kısa süre önce, Türkiye'nin S-400'leri ülke dışına çıkarmadığı sürece F-16 satışının gerçekleşme olasılığı bulunmadığı, hatta imkansız olduğunu söyledi. Şimdi durum değişebilir. Biden yönetimi bu iki senatöre ciddi baskı yapabilir. Göreceğiz" ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rus S-400 sistemlerinin elden çıkarılması seçeneğini bertaraf etti. Bu konudaki çıkmazı gidermenin, gelecek ay ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'la görüşmek için Washington'u ziyaret edecek olan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun gündeminin en üst sırasında yer alması bekleniyor.

Dorian Jones / VOA