Uykusuz kalmak beyin hücrelerinin onarımını engelliyor

“Hücrelerdeki bu hasarlar yoldaki çukurlar gibi…yolları onarmak için en uygun zaman trafiğin az olduğu gece vaktidir”
 
Josh Gabbatiss Bilim Muhabiri @josh_gabbatiss  
 

Yapılan yeni bir araştırma, hayatımızın üçte birini harcadığımız uykunun neden bu kadar önemli olduğuna dair uzun süredir devam eden gizemin çözülmesine yardımcı oluyor

Yeterince uyku uyumamak beyin hücrelerinin kendini yenilemesini engelliyor.

Aralarında insanın da olduğu sinir sistemine sahip tüm canlılar, denizanası ve solucanlar gibi en basit hayvanlar bile, düzenli aralıklarla uyur.    

Uyanıkken beyin hücrelerimiz tehlikeli sorunlara sebep olabilecek ve DNA hasarına yol açabilecek bazı bozuklukları biriktirir.

Hücreler gün içinde biriken sorunları gidermek amacıyla her gece ciddi bir bakım çalışması yapar ve vücudun kendisini yenilemesi için bize mühlet tanınır.

Uyku yoksunluğu bilişsel performans üzerinde zararlı ve hatta ölümcül olsa da hücrelerin dinlenmesinin neden gerekli olduğu bilim insanlarının anlamakta zorluk çektiği bir mesele.

Zebra balıklarının beyin hücrelerini inceleyen yeni bir çalışma, hayatımızın üçte birini harcadığımız uykunun neden bu kadar önemli olduğuna dair uzun süredir devam eden gizemin çözülmesine yardımcı oluyor.

Bu soruya cevap bulmak için, Bar-Ilan Üniversitesi'nden Profesör Lior Appelbaum, yaşayan zebra balıklarının beynindeki bireysel nöronların hızlandırılmış görüntülerini çekti.

Nature Communications isimli hakemli bilimsel dergide yayımlanan çalışmada, bilim insanları beyindeki küçük süreçleri anlayabilmek için genç zebra balıklarının saydam kafalarını kullandı.   

Araştırmacılar, güçlü bir mikroskop yardımıyla canlıların DNA'sının gece harekete geçtiğini gözlemledi. Ayrıca, nöronlardaki doğal onarma işleminin uyku sırasında hızlandığını ve genetik kodlarında oluşan bozulmaların düzeldiğini gösterdiler.

DNA’nın çift sarmalının birbirinden ayrılması hücrelerde düzenli olarak görülen bir durum ve bu da hücre ölümüne ya da mutasyona yol açabiliyor.  

Ancak radyasyona maruz kalmak gibi hücrelere zarar verdiği kesin olan durumların yanı sıra, normal beyin işlevi de zamanla yıprandığı için hücrelerde bozulmaya sebep olabilir.

Profesör Appelbaum hücrelerdeki bu hasarın “uyanık kalmanın bedeli” olduğunu belirterek, bunun uyku hücrelerinin onarımında bir çözüm sağladığını söyledi.

Appelbaum şunları kaydetti: 

“Hücrelerdeki bu hasarlar yoldaki çukurlar gibi. Yollar özellikle gün içindeki yoğun saatlerde aşırı kullanılmaktan zamanla hasar görür ve yolları onarmak için en uygun zaman trafiğin az olduğu gece vaktidir.”

Appelbaum balıkların beyinleri üzerinden yapılan bu deneyin insan beyninden daha küçük olmasına rağmen uykunun iyileştirici özelliğini gösterdiğini belirtti.  

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/health

Independent Türkçe için çeviren: Büşra Kırkpınar