AKP, "Yargı Reformu Strateji Belgesi" çerçevesinde hazırladığı 1. yargı paketini, muhalefete sunduğu taslak metinde küçük değişiklikler yaparak TBMM Başkanlığı'na sundu.

39 maddelik yasa teklifinde, muhalefetin eleştirilerine yol açan hüküm, yasa teklifinde korundu. Söz konusu hüküm, Olağanüstü Hal (OHAL) döneminde KHK ile görevden uzaklaştırılan ve pasaportları iptal edilenlerin, pasaportlarının iadesi için, mahkeme kararıyla beraat etseler de İçişleri Bakanlığı'nın incelemesinin sonucunu beklemelerini öngörüyor.

Yasa teklifinin TBMM Başkanlığı'na sunulması öncesi açıklama yapan AKP Grup Başkanvekili Mehmet Muş, bu teklifin yargı reformu strateji belgesi çerçevesinde hazırlanan ilk paket olduğuna işaret etti.

Mehmet Muş, muhalefetin, başta OHAL KHK'sıyla ihraç edilenlere pasaport iadesinde, İçişleri Bakanlığı'nın inceleme yapması yönündeki düzenlemeye itirazlarının anımsatılması üzerine, bu hükmün teklif metninde korunduğunu bildirdi.

Muhalefetin teklife ciddi bir itirazı olmadığını kaydeden Muş, yasa teklifi ile ilk kez uygulamaya konulacak olan "Hukuk Mesleğine Giriş Sınavı"nın bu yıl hukuk fakültesine girenleri kapsamayacağını bildirdi.

AKP, muhalefete sunduğu taslak metne, 15 yılını dolduran avukatlara pasaport verme koşuluna, "terörle mücadele kapsamına giren suçlardan hakkında soruşturma ve kovuşturma açılmamış olması" hükmünü de ekledi.

İstinaf mahkemelerinde kesinleşen 5 yılın altındaki cezalarda Yargıtay'a temyiz yolu açılacak suçlar arasına "hakaret" suçları da eklendi.

AKP Grup Başkanvekili Mehmet Muş

Muş'un verdiği bilgiye göre yasa teklifi ile getirilen bazı önemli düzenlemeler şöyle:

• 15 yıl kıdemi bulunan avukatlara, Terörle Mücadele Yasası kapsamına giren suçlardan soruşturma ve kovuşturma açılmamış olması koşuluyla vize kolaylığı sağlayan yeşil pasaport verilebilecek.
• OHAL döneminde çıkarılan KHK ile kamu görevinden çıkartılmaları nedeniyle pasaportları iptal edilenler, haklarında mahkemelerce yurtdışına çıkış yasağı konulmamışsa, devam eden idari veya adli soruşturmaları ya da davaları yoksa pasaport verilebilecek. Haklarında takipsizlik ve beraat kararı verilenler ile cezası infaz edilenler ya da ertelenenler de pasaport alabilecek. Pasaportlar, İçişleri Bakanlığı'nın yapacağı araştırma sonunda verilecek.
• Hukuk fakültesi mezunlarına "Hukuk mesleklerine giriş sınıavı "koşulu getirilecek. Ssınavda, 100 puan üzerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılacak. Hâkimlik, savcılık, avukatlık ve noterlik meslekleri hukuk mesleği olarak kabul edilecek. Sınav, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında hukuk fakültesine girenleri kapsayacak.
• Soruşturma aşamasında, yani dava açılmadan önce ağır ceza, terörle mücadele yasası kapsamındakiler dahil, tutukluluk süreleri indirilecek. Buna göre ağır ceza mahkemesi alanına girmeyen suçlarda tutukluluk süresi 6 ayı geçemeyecek. Ağır ceza mahkemesi alanına giren suçlarda ise bu süre en fazla 1 yıl olacak. Devlete karşı işlenen suçlarla, Terörle Mücadele Yasası (TMY) kapsamındaki suçlarda tutukluluk süresi en fazla 1 yıl 6 ay olacak ve 6 aylığına bir kez uzatılabilecek. 15 yaşından küçüklerin işlediği suçlarda bu süreler yarı oranında, 18 yaşından küçüklerin işlediği suçlarda ise dörtte üç oranında uygulanacak. Bu süre ağır ceza dışındaki suçlarda 1 yıl, ağır cezalarda 2 yıldı. Devlete karşı işlenen ve TMY kapsamındaki suçlarda ise süre 5 yıl olarak uygulanıyor.
• İstinaf mahkemelerinde kesinleşen 5 yılın altındaki cezalara Yargıtay'da temyiz yolu açılacak. Bu kapsamda, hakaret, cumhurbaşkanına hakaret, halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, suç işlemeye tahrik, suçu ve suçluyu övme, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama, kanunlara uymamaya tahrik, devletin egemenlik alametlerini aşağılama, Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni, devletin kurum ve organlarını aşağılama, silahlı örgüt, halkı askerlikten soğutma, Terörle Mücadele Kanunu'nun 6'ncı maddesinin ikinci ve dördüncü fıkrası ile 7'nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlar, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nun 28 inci maddesinin birinci fıkrası, 31'inci maddesi ve 32'nci maddesinde yer alan suçlar yönünden istinaf mahkemesinde kesinleşmiş olsa da Yargıtay'a temyiz başvurusu yapılabilecek.
• Cumhuriyet savcısı veya hâkim tarafından ifade ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği ya da şüpheli veya sanık ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen çocuk veya mağdurların ifade ve beyanları özel ortamda, uzmanlar aracılığıyla alınacak.
• İnternet sitelerine yönelik verilen erişime engelleme kararlarında, içeriğe erişimi engelleme yöntemi uygulanacak. Site değil, ilgili içerik engellenecek.
• TMY'deki propaganda suçlarına ilişkin 7. maddede değişiklik yapılarak, "haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz" hükmü eklendi. Böylece propaganda suçlarına eleştiri ve haber kriteri getiriliyor.
• Savcılar, üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının 5 yıl süre ile ertelenmesine karar verebilecek. Suçtan zarar görenler bu karara itiraz edebilecek. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar, kamu görevlisi tarafından görevi sebebiyle veya kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ise kapsam dışında tutulacak.
• Yargının hızlandırılması için "seri muhakeme usulü" ve "basit yargılama usulü" sistemi ilk kez hukuk sistemine girecek. Savcı, şüpheliye seri muhakeme usulü uygulanmasını teklif edecek. Eğer şüpheli avukat huzurunda bunu kabul ederse, suçun alt ve üst sınırı arasında belirleyeceği cezanın yarısını yaptırım olarak belirleyebilecek, gerekirse, cezayı erteleme kapsamına alabilecek. Basit yargılama usulü sistemi ile de asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilecek.
• Sanık, avukat, katılan ve vekilinin davetiye tebliğ olmasına rağmen duruşmaya gelmemesi halinde duruşmaya devam edilerek, sanığın sorgu tutanakları anlatılmak suretiyle dava yokluklarında bitirilmesi yolu açılacak.

Ayşe Sayın

BBC Türkçe, Ankara