Yazar Andriy Lyubka: “Ukraynalılar savaşta psikolojik olarak ayakta kalmak için kitaplara sarıldı”

DİYARBAKIR — 

Dünyanın değişik ülkelerinden 12 yazarın yazdığı yazılardan oluşan “Sınırların Ötesinde Edebiyat” isimli kitap, Türkçe’den sonra Kürtçe’ye de çevrildi. Kitabın yazarlarından biri de Ukraynalı şair ve yazar Andriy Lyubka. Lyubka kitapla ve Ukrayna’daki durumla ilgili söyleşi yapmak üzere Diyarbakır’a geldi.

VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Lyubka, bir edebiyatçının gözüyle savaşı anlattı. Dünyanın Ukrayna'ya bu savaşı kazanması için fırsat vermeye hazır olmadığını savunan Lyubka, “Şu anda çok tuhaf bir durumdayız; biz kaybetmeyelim diye destekliyorlar ama kazanmamıza da izin vermiyorlar” dedi.

Savaşla birlikte edebiyata olan ilginin arttığına dikkat çeken Lyubka, insanların psikolojik olarak ayakta kalmak için edebiyata sarıldığını söyledi.

İnsanların giderek daha fazla kitap almaya başladığını belirten Lyubka, “Ukrayna edebiyatı ülke içinde çok daha önemli. İnsanlar psikolojik olarak hayatta kalmalarına yardımcı olması için Ukraynaca kitapları, çağdaş Ukrayna edebiyatını kullanıyorlar. İnsanlar giderek daha fazla kitap almaya başladı” dedi.

“Ukraynaca kitap okuduğunuzda var olduğunuzu kanıtlarsınız”

Kendi kitaplarının baskısının savaş sürecinde iki katına çıktığını söyleyen Lyubka, Rusya’nın Ukrayna diline yönelik “aslında Rusça olduğu” iddiasının da savaş boyunca, kitaplar sayesinde çürütüldüğünü savundu.

Lyubka, bu iddiasını “Ukrayna kitaplarının direnişin bir türü olduğunu düşünüyorum. Ukraynaca bir kitap okuduğunuzda, her şeyden önce Putin'in haklı olmadığını kanıtlıyorsunuz çünkü Ruslar, Ukrayna ulusu olmadığını, Ukrayna dilinin olmadığını ve dolayısıyla Ukrayna edebiyatının olmadığını söylüyorlardı. Ancak bugün, Ukraynaca kitap okuduğunuzda var olduğunuzu kanıtlıyorsunuz” sözleriyle açıkladı.

Savaştan önce Rusça konuşan birçok kişinin, Ukraynaca'yı daha iyi öğrenmek ve kelime dağarcığını geliştirmek için Ukraynaca kitaplar almaya

başladığını ifade eden Lyubka, ”Artık insanların Ukraynaca kitap satın alması Ukrayna ulusuna, Ukrayna kültürüne desteğin sembolik bir işareti. Bu yüzden savaş zamanlarında bu yayıncılık işi Ukrayna'nın en zengin işlerinden biri haline geldi, çünkü baskı tirajları her geçen gün artıyor ve büyüyor” diye konuştu.

​“İnsanlar sığınaklarda şiir okuyor”

Savaşın ilk günlerinde insanların sığınaklara giderken yanlarına şiir kitabı aldıklarını da söyleyen Lyubka, bunun nedenini şöyle açıkladı: “Çünkü çok gergin olduğunuzda roman okuyamazsınız, konsantre olamazsınız, olay örgüsüne odaklanamazsınız. Ancak bir şiir okumak mümkündür ve şiir duyguyu paylaşır, şiir derin bir anlam paylaşır. İnsanlar bir kez daha manevi ya da entelektüel hayatlarını düşünüyorlardı. Onlar için bu, yeni kıyafetler veya buna benzer bir şey satın almaktan çok daha önemliydi.”

“Ukraynalı Hemingway siperlerde ve savaştan sonra edebiyatımızın kalitesi artacak”

Savaşın sadece okur sayısını değil yazar sayısını da arttırdığına vurgu yapan Lyubka, ülkesindeki yeni akıma dikkat çekti.

Birçok askerin cephede yazı yazmaya başladığını ifade eden Lyubka, yazar Ernest Hemingway’i örnek gösterdi.

Lyubka, ”Şu anda orduda görev yapan birçok asker, subay bir şeyler yazmaya başladı. Şiirle başlayıp, bazı savaş günlükleri, savaşla ilgili romanlar ve hatta kısa öykülerle devam eden çok farklı şeyler yazıyorlar. Sığınaklardaki askerlerin genellikle çok fazla zamanı vardır. Yani sıranız geldiğinde bir günden üç güne kadar vakit geçirebilirsiniz. Sen yeraltında oturuyorsun ve ne yapacağını bilmiyorsun? Pek çok asker kitap okuyor ve birçoğu bir şeyler yazmaya başladı. Artık gazi veya savaşçı olan yeni yazarlarımız var. Ukraynalı Hemingway siperlerde ve savaştan sonra edebiyatımızın kalitesi artacak” dedi.

“Yorulduk”

Ukraynalılar’ın ve askerlerin moralinin savaşın başlangıcındaki kadar yüksek olmadığına dikkat çeken Lyubka “Artık gerçekten yorulduk” yorumunu yaptı.

Toplumun tamamında gelecek kaygısı olduğunu ifade eden Lyubka, şunları söyledi: “Hayatımız sadece tehlikede değil, aynı zamanda artık duraklama aşamasında. Gelecek ay için bile hiçbir şey planlayamıyorsunuz. Bu her Ukraynalı için büyük bir psikolojik baskıdır. Bundan dolayı sadece güvenlik sorunumuz değil, ekonomik sorunlarımız da var. Yani gerçekten yorulduk ama bu soykırımdır, duramayacağımız anlamına gelir. Çünkü teslim olursak hepimizi öldürürler. O yüzden savaşmaktan başka seçeneğimiz yok ve savaşacağız.”

“Wejegeh Amed” isimli edebiyat evinde düzenlenen söyleşiye Lyubka üzerinde Ukraynalılar’ın bayramda giydiği Vışıvanka isimli tişörtle geldi. Lyubka, kollarında Ukrayna ordusunun sembolleri bulunan tişörtün beyaz olan renginin savaş hali olması nedeniyle yeşile dönüştürüldüğünü söyledi.

VOA