Yemin törenleri aslında basit bir süreç ve yeni başkanın Anayasa’nın öngördüğü tarihte 35 kelimelik bir yemin metnini okumasını içeriyor.

Buna rağmen tarih boyunca yemin törenleri birçok ilke ve ilginç ana sahne oldu, zaman içinde gelişti ve yeni nitelikler kazandı.

Jimmy Carter, tören sırasında sürpriz bir hareketle limuzininden inerek Beyaz Saray’la Kongre arasındaki Pennsylvania Caddesi’nde yürüdü ve daha sonraki her tören sırasında tekrarlanan resmi olmayan bir gelenek başlatmış oldu.

Barack Obama, yemin metnini okurken bir cümlenin yanlış söylenmesi nedeniyle bir gün sonra bu kez Beyaz Saray’da tekrar yemin eden ilk başkan oldu.

Harry Truman’ın ikinci döneminin yemin töreni, televizyondan yayınlanan ilk tören olurken, yemin töreni canlı yayınlanan ilk başkan, 1997’de Bill Clinton’dı.

Joseph Biden’ın yemin töreni de, olağanüstü bir dönemde yapılması açısından ilklerin yaşandığı törenlerden bir yenisini oluşturacak. Bütün dünyayı etkisi altına alan bir pandemi dönemine ve ABD’de siyasi çalkantıların zirveye çıktığı anlardan birine denk gelen etkinlikte, her dört yılda bir milyonlarca izleyiciyle festival havasında geçen geleneksel geçit töreni bu yıl ilk kez sanal ortamda yapılacak.

New York Times’ın derlemesine göre, ABD başkanlarının yemin törenleri tarihinde yaşanan bazı ilkler ve unutulmayan anlar şöyle:

Yemin etme anı

Her yeni başkan, Anayasa Mahkemesi Başkanı huzurunda yemin ederek görevine resmen başlıyor. Başkan Anayasa’da da yer alan şu yemin metnini tekrarlıyor: “ABD’nin başkanlık görevini sadakatle yürüteceğime ve elimden gelenin en iyisini yaparak ABD Anayasası’nı muhafaza edeceğime, koruyacağıma ve savunacağıma yemin ederim.”

Biden’dan önceki 45 başkan tarafından toplamda 72 kez bu işlem tekrarlandı.

Franklin Pierce 1853’te “yemin ederim” yerine “doğrularım” ifadesini seçen ilk başkan oldu ve İncil’i de öpmeyerek kendisinden önce uygulanan adetin dışına çıktı.

Lyndon Johnson, John F. Kennedy’nin 22 Kasım 1963’te suikaste uğramasının ardından, uçaktayken yemin eden ilk ve tek başkan oldu. Teksas Kuzey Bölgesi Mahkemesi yargıcı Sarah Hughes da başkanlık yeminini ettiren ilk kadın olarak tarihe geçti. Johnson yeminini başkanlık uçağı Air Force One’da, Dallas’tan Washington’a hareket etmeden önce, uçakta bulunan bir Katolik dua kitabını kullanarak etti.

ABD’nin ilk siyah başkanı olan Barack Obama da 2009’da göreve başlarken, Anayasa Mahkemesi Başkanı John G. Roberts tarafından ikinci kez yemin ettirilmek durumunda kaldı. Bunun nedeni de yemin metnindeki bir cümlenin, tam olduğu şekliyle okunmamasıydı. Obama bir gün sonra, 21 Ocak’ta Beyaz Saray’da tekrar yemin etti.

Yemin töreni konuşması

George Washington uzun konuşmayı sevmeyen bir başkandı. İkinci döneminin yemin töreninde yaptığı konuşma sadece 135 kelimeden oluşuyordu ve bu hala tarihteki en kısa yemin töreni konuşması olma özelliğini taşıyor. 1817’de James Monroe geçici Kongre binası önünde dışarıda yemin eden ve konuşmasını yapan ilk başkan oldu. William Henry Harrison da, 1841’de 10 bin kelimelik konuşmasıyla bugüne kadarki en uzun konuşmayı yaptı.

Mekan

George Washington yeminini New York kentindeki Federal Yönetim Binası’nda etti, konuşmasını da Senato’da yaptı. John Adams, 1797’de Philadelphia’daki Kongre binasında yemin etti. 1801’de Thomas Jefferson, yemin törenine yürüyerek gidip dönen ve Washington’daki Kongre binasında yemin eden ilk başkan oldu.

Tarih

Yemin törenleri her zaman Ocak ayında düzenlenmedi. George Washington’ın yemin töreni 30 Nisan 1789’da oldu. 19’uncu yüzyılda Anayasa’da yemin töreni günü olarak 4 Mart tarihi yazılıydı. Ancak 1933’te Anayasa’nın 20’inci Ek Maddesi onaylanarak başkanlar ve başkan yardımcılarının görevlerine resmen başlama tarihi 20 Ocak olarak belirlendi.

İktidarın devri

1837’de Andrew Jackson ve Martin Van Buren yemin töreni için at arabasıyla birlikte Kongre’ye gitti ve ilk kez bir başkan, görevini devredeceği yeni başkanla birlikte yemin törenine katıldı. Görev süresi dolan bir başkanın, yemin törenine katılması bir zorunluluk değil. 1801’de John Adams, kendisinden sonraki başkan Thomas Jefferson’ın yemin törenine katılmadı ve bunu yapan ilk başkan oldu. Başkan Donald Trump da 2020’deki seçimlerin ardından aylarca seçime hile karıştığı iddiasını savundu ve Biden’ın yemin törenine de katılmayacağını açıkladı.

Şiirli tören

John F. Kennedy, yemin töreni etkinliğine şair ekleyen ilk başkan oldu ancak işler planlandığı gibi gitmedi. O zaman 86 yaşında olan Amerikalı şair Robert Frost, yemin töreninde sırf o gün için hazırladığı bir şiiri okumayı planlıyordu ancak sayfaya yansıyan ışık dizeleri görmesini zorlaştırdı. Lyndon Johnson şapkasıyla sayfaya gölge düşürmeye çalıştı ancak Frost bunun yerine, okumayı planladığı şiirden vazgeçerek ezbere bildiği kendisine ait bir başka şiiri okudu.

2017’de ilk Ulusal Genç Şairler Ödülü’nü kazanan Amanda Gorman’ın bu yılki törende şiir okuması öngörülüyor.

İncil

Yıllar boyunca, başkanların çoğu yemin ederken ellerini İncil’in üzerine koydu. Jimmy Carter gibi bazıları ailelerine ait İncil’i kullanmayı tercih etti. Theodore Roosevelt 1901’de yemin töreninde İncil kullanmadı. İlk Katolik başkan olan Kennedy, Katolik İncil’i kullandı. Johnson, eşi Lady Bird’den yemin sırasında İncil’i tutmasını istedi ve bunu yapan ilk başkan oldu. Obama da Abraham Lincoln’a ait İncil’i kullandı. Bu İncil 2017’de Donald Trump tarafından da kullanıldı.

Geçit töreni

Lincoln’ın 1865’teki ikinci yemin töreninde ilk kez Afrika kökenli Amerikalılar da geçit töreni yürüyüşüne katıldı. Woodrow Wilson’ın da ikinci döneminin yemin töreninde 1917’de kadınlar ilk kez geçit töreninde yer aldı. 1977’de Carter, Beyaz Saray’a uzanan bir buçuk kilometrelik yolda arabasından inerek yürüyen ilk başkan oldu. Carter, eşi Rosalynn ve 9 yaşındaki kızı Amy’yle yürüdü ve kendisinden sonraki başkanların da daha sonraki yıllarda devam ettireceği bir gelenek başlattı. Ancak her başkanın yürümeyi tercih ettiği mesafe farklılık gösterdi.

Dans

James ve Dolley Madison, 1809’da Beyaz Saray’da resepsiyon ve yemin töreni balosu geleceğini başlatan ilk çift oldu. Biletler, şimdi 85 dolara tekabül edecek şekilde o zamanın parasıyla 4 dolara satıldı.

Teknoloji

Yemin törenleri, teknoloji ve sanayide katedilen yenilikleri de yansıttı. 1921’de Warren G. Harding, otomobille yemin törenine giden ilk başkan oldu. Kurşun geçirmez, kapalı limuzinler 1965’te Lyndon Johnson’la birlikte kullanılmaya başladı.

Teknolojide sağlanan ilerlemelerle birlikte izleyici kitlesi de genişledi. 1845’te James Polk’un yemin töreni konuşması telgraf sayesinde daha fazla kişiye ulaştı. 1897’de McKinley’nin konuşması, hareketli resim kamerasıyla çekildi. Calvin Coolidge’in 1925’teki konuşması radyodan yayınlandı.

Eski bir aktör olan Ronald Reagan’ın, 1985’te Kongre binasından Beyaz Saray’a yolculuğu sırasında limuzinine televizyon kamerası yerleştirildi. 1997’de Bill Clinton’ın yemin töreni, internetten canlı yayınlanan ilk tören oldu.

Ailelerin katılımı

Bazı yemin törenlerinde başkanların aileleri özel yer kapladı. 1881’de James Garfield’in annesi yemin törenine katılarak bir ilke imza attı. 1923’ta Calvin Coolidge’e, yargıç olan babası yemin ettirdi. Kennedy, 1961’de törene hem annesi hem babası katılan ilk başkan oldu. George W. Bush’un 2001’deki yemin töreni de, eski bir başkanın, oğlunun yemin törenine katıldığı ilk ve tek törendi.

VOA