Yorum: Sonsuza kadar Putin

Kapsamlı bir anayasa reformu için halk oylamasına gitme kararı alan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Vladimiroviç Putin de böyle bir oylama kararı almak zorunda değil. Yani Putin, anayasa hukukundan doğan bir mecburiyetten değil siyasi baskı hissettiği için böyle hareket etti. Bu oylamada son derece karmaşık bir konuya ilişkin basit bir evet-hayır sorusu yöneltildi. Zira anayasa sorunu her zaman bir iktidar sorunudur. Ve toplumu bir arada tutan neyse ona temas eder.

Christian Trippe

Duma’da filmlere taş çıkartacak sahneleme

Putin, iktidara ilişkin bu sorunun yanıtını, halk oylamasından önce Duma'da filmlere taş çıkartacak bir sahnelemeyle zaten aldı. Görev dönemi sona erdikten sonra Putin'in anayasa gereklerine göre nasıl iktidarda kalabileceği konusunda Moskova'daki danışmanlar aylarca kafa yordu, siyaset teknisyenleri zar attı. Yeni devlet organları yoluyla mı? Yoksa yeni bir devletler birliği aracılığıyla mı? Ya da belki yeni bir devlet makamı marifetiyle mi? Senaryolar havada uçuştu. Ardından uzaya çıkan ilk kadın ve Sovyetler Birliği kahramanı Valentina Tereşkova iktidardaki Birleşik Rusya partisi milletvekili sıfatıyla Putin'e iki dönem daha iktidarda kalma imkanı sağlayan anayasa değişikliği önerisini ortaya attı.

Tabii eğer Putin de tekrar aday olmayı isterse… Son zamanlarda Putin kamuoyunda belli bazı koşullar altında yeniden aday olabileceği yönünde cilve yapıyor. Koşullar şimdi açık bir biçimde sağlanmış oldu. Şu anki duruma göre Rusların dörtte üçü devlet başkanlarından görevde kalmasını rica etmiş oldu. Bu sonuç haftalar önce tam da Kremlin'deki astrologlar tarafından tahmin edilmişti. Zira anayasa reformunun asıl hedefi de tam şu: Putin'i iktidarda tutacak plebisiter bir çağrıyı tertiplemek. Yani ahlaki bir boşluğun bulunduğu yerde bir meşruluk yaratmak.

Kremlin sağ ve sol popülistlere yarıyor

“İstikrar ve Güvenlik”... Putin'in anayasa değişikliğini onaylamaları halinde Ruslara verdiği söz bu. Kısa vadede bunların ikisini de garanti edeceği konusunda siyasi rakipleri şüphe duymuyor. Ama ne uğruna? Diğer anayasa değişikliklerine bakıldığında bunun toplamda Batı’ya ve onun liberal düzen modeline daha fazla sırt dönmek pahasına olduğunu tahmin etmek zor değil. Anayasada Rus hukuku, uluslararası normlardan daha öncelikli bir konuma gelecek; keza Tanrı inancı ve geleneksel aile modeline uymayan tüm hayat biçimlerinin reddedilmesi de.

Yeni Rus anayasasının ruhu başkalarını da etkiliyor. Kremlin bu oylamayla birlikte kendi egemenlik modelini yaymayı sürdürmek bakımından kendini daha teşvik olmuş hissedecek. Avrupa'daki tüm sağ ve sol popülistler, Moskova’dan gelen daha yoğun otokrasi talebinden sevinç duyacak. Ancak 30 yıl önce SSCB’den bağımsızlığını kazanan ülkeler açısından anayasa reformu yeni bir başağrısı anlamı taşıyor. Eski emperyal-sovyetik tarih kavrayışına odaklanan bir “tarihsel gerçeklik” sunuyor.

Moskova'daki asabiyet, korona ve ekonomi

Rusya yeni anayasayla birlikte kendini daha dürüst bir biçimde ortaya koyuyor, zira yeni metin Rus politikası geçen 20 yılda ne ile karakterize olmuşsa onu kavramsal olarak yansıtıyor. Putin kendi gücünü pekiştiriyor ve kendine biçtiği otoriter sistemi güçlendiriyor. Sistemi taşıyan ve sistemden kâr sağlayan herkes açısından huzur verici bir durum söz konusu. Ancak buna rağmen Moskova'nın bugünlerde son derece asabi olduğu da göze çarpıyor.

Kremlin bu oylamadan istenen sonucu elde etmek için hiçbir şeyi denemekten çekinmedi. Ancak tam da bu açıkça belli olan etkileme çabaları, organizasyondan kaynaklı tüm bu uyumsuzluklar nedeniyle istenen sonucun aksini ortaya çıkartırsa ne olacak? Devlet başkanı yeni bir güç elde edeceği yerde oylama sonuçları ciddiye alınmayacak olursa ne olacak? Ya da bu sonuçlar siyasi bir direnişi ortaya çıkartırsa? Putin'in popülerliği aylardır düşüyor. Rus ekonomisi durgunlukla mücadele ediyor. Koronavirüs Rusya'da da ekonomi bilançolarını altüst ediyor ve yatırımları durduruyor.

Anayasanın güncellenmesi, görev dönemlerinin sıfırlanması

Britanya Başbakanı David Cameron, halk oylaması kumarını kaybettiğini anlar anlamaz istifa etti. İstifasını kameralar önünde açıkladı, yenilgiyi kabullendi arkasını döndü ve rahat bir biçimde ayrıldı.

Rusya’daki halk oylamasının siyasi hedefini tutturamaması halinde ise Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hiç kuşkusuz o kadar rahat bir biçimde siyasetten emekli olamaz. Rusya’nın işletim sistemi bu seçeneği öngörmüyor. Putin onun yerine anayasayı güncelleyerek 16 yıl daha yönetimde kalabilir. Benim tahminim tüm politik sonuçlarına rağmen de bunu yapacak.

Christian Trippe

Deutsche Welle Türkçe