Zeytinde ‘yok yılı’ sinyalleri zeytinyağı fiyatlarını tırmandırdı

İZMİR- Dünyada etkili olan iklim krizinin birçok ülkede üretimi neredeyse durma noktasına getirdiği zeytinde, rekolte kaybı beklentisi tarihi seviyede.

Türkiye’de zeytin üretiminin merkezlerinden olan Akhisar’da geçen yıl 400 bin ton olan rekoltenin, iklim şartlarına bağlı olarak 50 bin tona kadar düşmesi bekleniyor.

Zeytinde ‘yok yılı’ sinyalleri, hasat öncesi zeytinyağı fiyatlarını da litre başına 250-300 liraya kadar tırmandırmış durumda.

Zeytinyağı tüketiminin iç piyasada düşük kalmasından yakınan üreticilerse fiyatların halkı zeytinyağı tüketiminden daha da uzaklaştırmasından endişeli.

Akhisar’da zeytin üreticiliği yapan Ömer Uslu, rekoltede bu seviyede düşüşe ilk kez tanık olduklarını söyledi.

VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Uslu, “Bu sene ürün hiç yok diyebiliriz, yüzde 1 dahi yoktur. Geçen yıl iyi bir sezon geçirmiştik ama bu yıl maalesef ürünümüz hiç yok denecek kadar az. Biz hava şartlarına bağlıyoruz. Mayıs ayında baharın başında soğuklar oldu. Çiçeklenme o soğuklara rağmen yine biraz olmuştu. Fakat daha sonra yağmur ve sıcaklardan dolayı da çiçek yanması çok fazla oldu” dedi.

“Eğer zeytinyağının fiyatı 250-300 (lira) olursa, o zaman vatandaşı zeytinyağından uzaklaştırırız"

Uslu, bu yılki rekolte düşüşünün yanı sıra geçmiş yıllarda ihracatın da artmasına bağlı olarak zeytinyağı fiyatlarının yükseldiğini söyledi.

Elinde zeytinyağı stoku bulunanların da rekolte düşüşünü fırsat bilerek piyasadaki fiyatları aşırı yükselttiğini kaydeden Uslu, “Son dönemde dökme ihracatı durduruldu. Biraz fiyatlar durağanlaştı ama ileriye doğru 200-250 gibi fiyatlar konuşuluyor. Bana göre bu kadar yüksek olması, belki günlük olarak düşününce elinde yağ olan kişi için iyi paralar olabilir ama zeytinyağından da vatandaşı çok uzaklaştırmamak lazım” diye konuştu.

Zeytinyağı tüketicisini kalıcı olarak kaybetmek istemediklerini vurgulayan Uslu, “Bugün İtalya'da, İspanya'da nüfus başı tüketimin 14-15 litre olduğu söyleniyor. Bizim ülkemizde daha bu, 1,7 litrelerde. Eğer zeytinyağının fiyatı 250-300 (lira) olursa, o zaman vatandaşı zeytinyağından uzaklaştırırız, çok ürün aldığımız gelecek yıllarda da bu sıkıntıya dönüşür” dedi.

“Biz fiyatların 250 lira ya da daha fazla olmasını istemiyoruz”

Akhisar Ziraat Odası Başkanı Ahmet Akbuğa da zeytin rekoltesinde olağanüstü bir durum yaşandığını söyledi. Akbuğa, “Geçen sene bizim 2022 mahsulü zeytin ürününde elde etmiş olduğumuz rekolte 400 bin ton civarındaydı. Bu sene beklentimiz 45-50 bin ton civarında. Gerçekten çok düşük bir rakam” diye konuştu.

Zeytinyağı fiyatı belirlenirken halkın alım gücünün dikkate alınması gerektiğini belirten Akbuğa, “Biz fiyatların 250 lira ya da daha fazla olmasını istemiyoruz. Türkiye'de zeytinyağı tüketimine halkımızı yavaş yavaş alıştırıyoruz. Şimdi bu fiyatlar 250 lira olması durumunda biz tüketiciyi başka bir tarafa kaçırmış oluruz. Bundan dolayı Akhisar'da geçerli fiyat 170 TL'nin olması, Akhisar zeytin veya zeytinyağı üreticisini memnun ediyor” dedi.

Fiyatların geçen seneye kıyasla 90 -100 TL aralığından 170-175 liraya çıktığını da söyleyen Akbuğa, “Bir yandan biz zeytinyağı tüketimini vatandaşa alıştırırken bir yandan da kaçırmayalım. Çünkü zeytin tek yıllık bir üretim bitkisi değil. Bunun devamını getirmek için bu fiyatların normal olduğunu söylüyoruz. Fazla da olmasını da istemiyoruz, açık ve net bir şekilde söylemek istiyorum” şeklinde konuştu.

Ticaret Bakanlığına göre Haziran’da zeytinyağı fiyatı yıllık bazda yüzde 102 arttı

Ticaret Bakanlığı da iç piyasadaki fiyat artışlarının önüne geçmek için zeytinyağı ihracatını 1 Kasım'a kadar durdurdu.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, geçen yıl küresel zeytin üretiminin yüzde 20 azalırken, Türkiye'de yüzde 62 arttığına dikkat çekildi.

Türkiye'nin zeytinyağı ihracatının bu dönemde yüzde 240 yükseldiği kaydedilen açıklamada, bunun yurtiçi fiyatlara da yansıdığı, zeytinyağı perakende fiyatlarında iç piyasada görülen artışın son bir yıllık dönemde genel fiyat artışının oldukça üzerinde seyrettiği belirtildi.

Açıklamada Haziran 2023 itibariyle zeytinyağı üretici/borsa fiyatlarının bir önceki yılın aynı dönemine göre Türkiye’de yüzde 102, İspanya’da yüzde 84, İtalya’da yüzde 58 ve Yunanistan’da yüzde 72 oranında arttığına yer verildi.

Üreticiler borçlarına ve girdi maliyetlerine destek istiyor

Üreticiler ‘yok yılı’nı zararsız geçirebilmek için rekolte düşüşü karşısında devletin yardım elini uzatmasını bekliyor.

VOA Türkçe’ye konuşan Akhisarlı üretici Ömer Uslu, “Bu sene ürün yok. Ziraat Bankası’na olan kredilerimizi faizsiz olarak erteleme yönüne gidilirse bizi çok mutlu eder. Çünkü biz elbette önümüze bakarak, geçen yıl 20 ton zeytin topluyordum, en kötü ihtimalle bu yıl da 10 ton olur diye düşünerek belli kredilerimiz oldu, borçlanmalarımız oldu. Ama şimdi yüzde 1'e düşünce biz bu yıl sıkıntı çekeceğiz” diye konuştu.

Devletin zeytin üreticilerine verdiği desteklerin düşük kalmasından yakınan Uslu, “Biz doğrudan gelir desteğine 2000 yılında ilk başladığımızda bölüme verilen destekle hemen hemen 15-20 litre mazot alıyorduk. Şu anda onlar çok düştü. Onların güncellenmesi gerekiyor” dedi.

Akhisar Ziraat Odası Başkanı Akbuğa da üretimde girdi maliyetlerine dikkat çekerek, “Bizim üreticimiz gerçekten zeytinin kıymetini biliyor, zeytinin de hakkını veriyor. Şu anda üzerinde dane zeytin varmış gibi bunun sürmesi yapıldı, gübrelemesi yapıldı, budaması yapıldı, ilaçlaması da yapıldı. Tabii ki bunlar hep maliyet unsurudur. Bundan dolayı hükümet tarafından ivedilikle zeytin üreticisine ek bir kredinin verilmesini, aynı şekilde zeytine verilen 15 kuruşluk desteğin de 2 TL'ye ya da 3 TL'ye yükseltilmesini istiyoruz” ifadelerini kullandı.

Tarımda planlı üretim çağrısı

Akbuğa tarımda yaşanabilecek sıkıntılar karşısında üretimde planlama yapılması çağrısında da bulunarak, “Şimdi zeytinde olduğu gibi diğer tarım ürünlerinde de sıkıntılar yaşıyoruz. Bu sıkıntıları bir defa daha yaşamamak için Tarım Bakanlığı tarafından planlı bir şekilde tarım yapmamız lazım. Yoksa yapmadığımız müddetçe bu belirsizlikler her sene sürecek hem burada Hazine zarar görecek hem de bizim tarım zarar görecek diye düşünüyorum. Dünyadaki ülkelere baktığımız zaman beş yıllık bir program yaparlar. Ama bizim ülkemizde sonuçta bir sene zeytin ve zeytinyağının kıtlığı, fiyatlarda anormal yükselme meydana getiriyor” dedi.

voa